Samanyolu’nda gizemli keşif: Gökbilimciler ‘mükemmellik balonu’na hayran kaldı
Samanyolu Galaksisi, gizemli ve sıra dışı keşiflere bir yenisini daha ekledi. Gökbilimciler, güçlü bir radyo teleskopunun verilerinde, neredeyse kusursuz küresel bir balon gibi görünen tuhaf bir yapı tespit etti. Süpernova kalıntısı olduğu düşünülen bu nesne, şekli ve özellikleriyle bilim insanlarını şaşkına çevirdi.
Avustralya’daki Western Sydney Üniversitesi’nden astrofizikçi Prof. Dr. Miroslav Filipović’in liderliğindeki uluslararası araştırma ekibi, bu olağanüstü yapıya antik Yunanca’da “mükemmellik” anlamına gelen Teleios adını verdi. Ancak araştırmacılar, nesnenin oluşum sürecini tam olarak anlamak için daha fazla gözleme ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
SADECE RADYO DALGALARINDA PARLIYOR
Teleios’un verileri, Avustralya Kare Kilometre Dizisi Yol Bulucusu (ASKAP) tarafından yürütülen Evrenin Evrimsel Haritası (EMU) projesi kapsamında elde edildi. Sadece radyo dalga boylarında sönük bir şekilde parlayan bu yapı, bilim insanlarının dikkatini çekti. Analizler, bunun büyük ihtimalle Tip Ia süpernovası kalıntısı olduğunu gösterdi. Bu tür süpernovalar, bir beyaz cücenin yoldaş yıldızdan madde çekerek kritik kütleyi aşması ve sonunda patlamasıyla oluşuyor.
Ancak sorun şu: Tip Ia süpernovalarının kalıntılarında X-ışını yayılımı da beklenir. Fakat Teleios’ta böyle bir emisyon tespit edilemedi.
ÜÇ FARKLI UZAKLIK, ÜÇ FARKLI SENARYO
Araştırma ekibi, Teleios’un konumuna ilişkin üç olası mesafe belirledi:
-3.262 ışık yılı: Bu mesafede, yapı sadece 11 ışık yılı çapında ve olası bir Tip Iax süpernova kalıntısı olabilir. Tip Iax patlamaları, beyaz cüceyi tamamen yok etmeyip geride “zombi yıldız” adı verilen bir kalıntı bırakabilir. Hatta bu mesafede böyle bir aday yıldız tespit edilmiş durumda.
-7.175 ışık yılı: Bu uzaklıkta yapı 46 ışık yılı genişliğinde olur ve yaklaşık 1.000 yaşında, daha genç bir süpernova kalıntısı olarak değerlendirilebilir.
-25.114 ışık yılı: Bu senaryoda kalıntı 157 ışık yılı genişliğinde olurdu ve 10.000 yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmesi gerekirdi.
Ancak bu senaryoların hiçbirinde, beklenen X-ışını emisyonu gözlemlenmediği için kesin bir sonuca varılamıyor.
SİMETRİ, BİLİNMEZE AÇILAN KAPI MI?
Teleios’u asıl ilginç kılan bir diğer özelliği ise neredeyse mükemmel küresel simetrisi. Genellikle süpernova kalıntıları, asimetrik patlamalar ve çevresindeki yıldızlararası madde ile etkileşimler nedeniyle düzensiz şekillerde olur. Ancak Teleios, boş bir uzay bölgesinde gerçekleşmiş oldukça düzenli bir patlamanın sonucu olabilir.
Araştırmanın ön sonuçları Avustralya Astronomi Derneği Yayınları'na sunulurken, çalışma aynı zamanda arXiv ön baskı sunucusunda da yayımlandı.
YENİ GÖZLEMLER ŞART
Araştırmacılar, "Süpernovanın yüzey parlaklığı, görünen büyüklüğü ve olası mesafelerine dayanarak çeşitli evrimsel senaryoları inceledik. Ancak her birinin zorlukları var. Özellikle X-ışını emisyonunun olmaması, verilerle örtüşen bir modeli netleştirmemizi zorlaştırıyor" açıklamasında bulundu. Bilim insanları, Teleios’un gizemini çözebilmek için daha hassas ve yüksek çözünürlüklü gözlemlere ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Samanyolu’nun derinliklerinde sessizce süzülen bu “mükemmel balon”, evrenin bize hâlâ anlatacak çok hikayesi olduğunu hatırlatıyor.
patronlardunyasi.com
