Ceza Hukukçusu Dr. Kazım Furkan Ağkuş futboldaki bahis skandalını PD’ye değerlendirdi: ‘Spor krizi değil hukuk devletinin sınavı’

Gökmen Mert KURAL

TFF’nin açıklamasına göre 571 aktif hakemin 371’inin bahis hesabı, 152’sinin ise aktif işlemi var. Üstelik bu isimlerin arasında 7 üst klasman hakemi ve 15 yardımcı hakem de bulunuyor.

Hem futbolseverler, hem de kulüpler tepkili. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın açıklamasındaki şifrelere göre, skandalla ilgili büyük bir soruşturma da yolda. 

SOSYAL MEDYANIN GÜNDEMİ OLDU

Sosyal medyada “#TemizEllerOperasyonu” etiketi altında milyonlarca paylaşım yapıldı, “Son beş yılın şampiyonlukları iptal edilsin” çağrıları yükseldi.  Fenerbahçe Başkanı Ali Koç’un geçmişte defalarca dile getirdiği “hakem manipülasyonu” iddiaları yeniden gündeme taşındı.

Kamuoyu “şike mi var, lig mi iptal edilecek?” sorusunu sorarken, futbolun yalnızca sportif değil, hukuki ve ekonomik düzeni de sarsıldı.

UZMANI PD’YE ANLATTI

Patronlar Dünyası, Türkiye’nin gündemine oturan bahis iddialarını Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Ceza Hukuku dersleri veren Dr. Kazım Furkan Ağkuş’a sordu, hukuksal olarak yorumlamasını istedi. Ağkuş PD’nin sorularına şu yanıtları verdi: 

HAKEMLERİN BAHİS OYNAMASI SUÇ MU?

“Ceza hukuku açısından bahis oynamak başlı başına suç değildir. Ancak Türkiye’de yalnızca Spor Toto Teşkilatı lisanslı bahis düzenleyebilir. Bizde yasadışı bahse ilişkin, 7258 Sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun bulunmaktadır. Bu kanunun 5. Maddesinde kanunun yasadışı bahis oynatanlar, oynanmasına yer veya imkan sağlayanlar, para nakline aracılık edenler veya teşvik edenler cezalandırılmaktadır. Ülkemizde son dönemde gündem olan, bazı ünlülerin de dahil olduğu soruşturmalar bu kapsamda yer almaktadır. 

Bugün yapılan açıklama ise ülkemizde Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı tarafından Şans Girişim Ortak Girişimi ile imzaladığı sözleşme uyarınca kurulan yasal bahis sistemlerinde hakemlerin üyeliklerinin bulunmasına ilişkindir. Bu noktada farklı haber kaynaklarından iki ayrı haber bulunuyor.” 

MEVCUTTA BİR SORUŞTURMA VAR MI?

“İlk olarak Murat Ağırel’in haberine göre, Nisan ayında TFF’nin başvurusu ve Haziran ayında 11 hakemin bireysel başvurusu üzerine başlatılan bir soruşturma bulunmaktadır. İlgili soruşturma İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülmektedir. 

İkinci olarak ise, Tahir Kum TFF’nin 3700 kişiye ilişkin bir ay önce inceleme başlattığını, bu araştırma kapsamında kulüp başkanlarının da dahil olduğu kişilerin binlerce defa bahis oynadığını belirtmektedir. 

Kanaatimizce bugün yapılan açıklama, TFF’nin kendi içerisinde yaptığı araştırmaya ilişkindir. Ve hakemlerin Spor Toto Teşkilatı Kapsamında izin verilen bahis sitelerinde bulunan üyelikleri ve işlemlerine ilişkindir.”

NE GİBİ YAPTIRIMLARI OLABİLİR?

“Ancak hakemler bu sınırın dışında kalan yabancı veya lisanssız sitelerde bahis oynuyorsa, hem idari yaptırımlar hem de cezai sorumluluk doğar. Bu nedenle bahis eylemi, kamu güvenini sarsan bir davranış olarak değerlendirilir. 

Hakem gibi kamu görevi niteliğinde sorumluluk taşıyan kişilerin bu fiili işlemesi, suçu ağırlaştırıcı nitelikte olur. Ancak izin verilen sistemler üzerinden bahis oynanması durumunda yalnızca Futbol Disiplin Talimatının 57. maddesinde kabahat olarak düzenlenmiştir.” 

ONLİNE BAHİS SİTESİNE KAYIT OLMAK TEK BAŞINA SUÇ MU?

“Tek başına Spor Toto Teşkilatı tarafından izin verilen bahis sitelerine kayıt olmak suç değildir, ancak para yatırmak, bahis yapmak veya kazanç elde etmek suçun oluşmasına sebebiyet verebilir.  İzin verilen sistemler üzerinden bahis oynanması durumunda yalnızca Futbol Disiplin Talimatı kapsamında kabahat olarak düzenlenmiştir. Bu fiilin yaptırımı hak mahrumiyeti olarak düzenlenmiştir ve meslekten menle sonuçlanabilir. 

KENDİ YÖNETTİĞİ MAÇTA BAHİS OYNAMAK NASIL DEĞERLENDİRİLMELİ?

“Kişinin kendi yönettiği maça bahis oynaması, mevcut düzenlemeler kapsamında 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un 11. maddesinde de şike ve teşvik primleri kapsamında yer almamaktadır. Bu düzenlemede müsabaka sonucunu etkilemek amacıyla kazanç veya menfaat verilmesi ve alınması cezalandırılmaktadır. Bu suçun kamu görevi kapsamında gerçekleştirilmesi veya bahis oyunlarının sonuçlarını etkilemek amacıyla gerçekleştirilmesi de cezayı ağırlaştırılan neden olarak düzenlenmiştir. 

Müsabaka sonucunu etkilemek amacıyla kazanç veya menfaat sağlanması unsuru, şike veya teşvik primi şeklinde oyuncu, teknik ekip, kulüp çalışanları veya hakeme üçüncü kişi tarafından bir kazanç veya menfaat sağlanmasına ilişkindir. Oyuncu veya hakemin kendisinin bahis oynaması bu kapsamda değildir.  7258 sayılı Kanun ise belirttiğimiz gibi yasadışı bahisle ilişkili olup, Spor Toto Teşkilatı izniyle çalışan yasal siteler bu kapsamda yer almamaktadır. 

Hakemin kendi yönettiği maça bahis oynaması TCK’nın 257. maddesinde genel hüküm olarak düzenlenen görevi kötüye kullanma suçu kapsamında değerlendirilebilir. Hakemin oynadığı bahsin gerçekleşmesi amacıyla görevinin gereklerini yerine getirmemesi veya bunlara aykırı davranarak kendisine veya başkalarına haksız menfaat sağlaması iki yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir. Bu tür bir eylem, sadece futbolun adaletini değil, kamu vicdanını da derinden yaralar.” 

DÜNYADA BENZER ÖRNEKLER VAR MI?

“ABD’de 2007 yılında NBA hakemi Tim Donaghy’nin kendi yönettiği maçlarda bahis manipülasyonu yaptığı ortaya çıkmış, federal mahkeme tarafından 15 ay hapis cezasına çarptırılmıştır. İtalya’da 2006 Calciopoli ve 2011 Scommessopoli skandallarında benzer eylemler liglerin çökmesine, kulüplerin küme düşmesine ve onlarca hakemin hapse girmesine yol açmıştır.”

TÜRKİYE’DE ŞİKE SUÇUNUN UNSURLARI OLUŞMUŞ OLUR MU?

“Eğer hakem, bahis oynadığı maçta sonucu bilerek etkilediyse ve bundan kendisi veya üçüncü kişilere haksız menfaat elde ettiyse TCK’nın 257. maddesi uyarınca görevi kötüye kullanma suçunun unsurları oluşur. 

Aynı zamanda bu hareket TFF Disiplin talimatının 56. Maddesinde düzenlenen müsabaka sonucunu etkileme kabahati ve 57. maddesinde düzenlenen bahis kabahatlerini de sağlar. 56. Madde uyarınca, sürekli hak mahrumiyeti öngörülerken, 57. Maddede üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti yaptırımları öngörülmektedir. Bu nedenle, savcılığın soruşturmasında hakemlerin yalnızca bahis oynayıp oynamadıkları değil, oynadıkları maçlarla olası bağlantılarının da tespit edilmesi gerekir. Tabi ki bu araştırmalar, bahis dünyasının yasal kısmıyla sınırlıdır. Asıl sorun bu disiplin talimatı ve yasal düzenlemelere rağmen Spor Toto Teşkilatının izniyle faaliyet gösteren yasal bahis sistemlerine üye olan hakemlerin, yasadışı bahisle ilişkilerinin bulunup bulunmadığının tespit edilmesidir.” 

DÜNYADAKİ ÖRNEKLERE BAKINCA TÜRKİYE’DEKİ DURUM NASIL?

“FIFA Etik Kodu’nun 25 ve 27. maddesi hakemlerin bahis oynamasını futbolun bütünlüğüne ihanet olarak tanımlar. Bu kapsamda doğrudan veya dolaylı olarak bahis oynanmasına yaptırım olarak yüksek para cezaları ve üç yıla kadar hak mahrumiyeti öngörülmüştür. 2017 yılında bir Afrikalı hakem bu maddeye dayanarak ömür boyu men edilmiştir. İngiltere’de Gambling Commission 2020 yılında bir alt lig hakemine kendi liginde bahis oynadığı için iki yıl hapis cezası vermiştir. Bu örneklerin tümü, uluslararası spor hukukunun ortak bir ilkesini gösterir: Adil rekabetin kutsallığı. Hakemler bu kutsal görevi ihlal ettiğinde, yalnızca bir maç değil, bir ülkenin futbol kültürü çöker.”

TÜRKİYE’DE HUKUKİ SÜREÇ NASIL İLERLER?

“Bu aşamada savcılığın resen soruşturma başlatması beklenir. Ancak belirttiğimiz üzere, TFF ve bazı hakemlerin başvurusu üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma olduğuna dair haber bulunmaktadır.  Başsavcılığın BTK ve Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) iş birliğiyle bu hakemlerin banka hareketleri de incelenir. Bu banka hareketlerindeki inceleme ve tespitler uyarınca, hakemlerin yasal veya yasadışı bahisle ilişkisinin bulunup bulunmadığı ortaya konulabilir. Eğer örgütlü bir yapı tespit edilirse, Türk Ceza Kanunu’nun 220. maddesi kapsamında inceleme yapılması da gerekir. Bu suç yalnızca 6222 sayılı Kanun kapsamında değil, aynı zamanda yasadışı bahis kapsamında 7258 sayılı Kanun bakımından da değerlendirilmelidir.” 

SKANDAL TÜRK FUTBOLUNUN İTİBARINI VE EKONOMİSİ İÇİN NE İFADE EDİYOR?

 “Futbol, yalnızca bir oyun değil, milyarlarca liralık bir endüstridir. Hakem güveni sarsıldığında, sponsor, yatırımcı ve taraftar zinciri de çöker. Bu sadece sportif bir kriz değil, ekonomik bir çöküştür. İddialar doğrulanırsa, UEFA ve FIFA nezdinde Türkiye Futbol Federasyonu disiplin zafiyeti nedeniyle yaptırıma maruz kalabilir. Bu, Türkiye’nin uluslararası organizasyonlardaki temsil hakkını, yayın gelirlerini ve prestijini doğrudan etkiler. Aynı zamanda yabancı yatırımcıların güveni zedelenir; yayın platformları, bahis sponsorları ve futbol ekonomisine dayalı finansal yatırımlar geri çekilebilir.”

KANITLANIRSA, HAKEMLER NE CEZA ALIRLAR?

Hakemlerin üçüncü kişi veya örgütlerle anlaşarak spor müsabakası sonuçları etki ettiği sonucuna ulaşılması durumunda, 6222 sayılı kanunun şikeye ilişkin düzenlemeleri uyarınca üç yıla kadar hapis cezası ve belirli ağırlaştırıcı haller öngörülmüştür.  Eğer hakemlerin başka kişilerle bağlantısı olmaksızın kendi yönettikleri maça bahis oynadıkları ve maçın sonucunu etkiledikleri teşhis edilirse TCK’nın 257. Maddesi uyarınca iki yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. 

Bununla birlikte, hakemlerin başka ülkelerdeki maçlara bahis oynadıkları teşhis edilirse bu TFF Disiplin Yönetmeliği uyarınca hak mahrumiyeti gerektiren bir kabahattir. Hakemlerin bu kariyerleri öncesinde spora ilgilerinin bulunduğunun ilgili bahis sistemlerine üyeliklerinin hakemliğe başlamadan önce açılmış ve aktif olmayan hesaplar olabileceğinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu noktada hakemlik kariyerine başlamadan önce açılmış ve kariyerine başladıktan sonra bahis oynamamış hakemlere yönelik herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır. Son olarak, bahis bakımından yönetmelikteki zamanaşımı 5 yıl ile sınırlı olmakla birlikte, bu bahisler kapsamında maçın sonucunu etkiledikleri tespit edilmesi durumunda bu hareket bakımından ceza zamanaşımı öngörülmediğinin de unutulmaması gerekir. 

BU OLAYIN TOPLUMSAL OLARAK KARŞILIĞI NE OLUR?

“Bu skandal, yalnızca birkaç hakemin değil, toplumun adalet duygusunun sınavıdır. Ceza hukukunun görevi sadece cezayı vermek değil, güveni yeniden inşa etmektir. Çünkü futbol, bir ülkenin aynasıdır. Eğer bu aynada yolsuzluk görünüyorsa, yansıma hepimizi bozar. Sonuç olarak, Türk futbolu tarihinde yeni bir eşikte duruyor. Bahis ve şike gölgesi yalnızca bir etik ihlal değil, hukuk devleti ilkesinin testidir. Savcılığın kararlılığı, federasyonun şeffaflığı ve yargının cesareti, Türk futbolunun geleceğini belirleyecek. Eğer bu süreç doğru yönetilirse, belki de bu kriz, Türk futbolu için bir yeniden doğuşun başlangıcı olabilir.”

patronlardunyasi.com