Tekere çomak Çin’den

Haftalardır dünyanın iki büyük ekonomisi ABD ve Japonya"dan gelebilecek olumsuz bir açıklamanın beklentisiyle diken üstünde duran piyasalar darbeyi Çin"den yedi.

Geçen yıl yaşadığı yüzde 130"luk yükselişle uluslararası piyasaların yıldızı haline gelen Çin Borsası, hükümetin izinsiz halka arzları denetim altına alma kararı vermesinin ardından dün yüzde 8.84 gerileyerek tarihinin en büyük düşüşlerinden birini yaşadı. Çin Borsası"nda 140 milyar dolarlık birikimin bir günde buhar olup uçmasına neden olan gerileme dalga dalga dünya piyasalarına yayıldı. Dünya borsaları son dönemin en sert günlük düşüşlerinden birini yaşarken, yurtdışı gelişmelere karşı hızlı tepkiler veren İMKB de en çok kaybeden piyasalar arasında ilk sıralarda yer aldı.

İMKB"de kayıp yüzde 4.5
Çin"den gelen haberlerin etkisiyle güne düşüşle başlayan İMKB-100 Endeksi ilk seansı yüzde 3 kayıpla kapattı. İkinci seansta Avrupa borsalarındaki düşüşün hızlanması İMKB"deki kayıpları daha da arttırdı. Endeks günü yüzde 4.49 kayıpla 41 bin 773 puandan kapattı. Piyasalardaki dalgalanma borsayla da sınırlı kalmadı. Hisse senedi ve bonodan çıkan yabancı yatırımcılar dövize koştu.

Yurtdışında başta euro ve yen karşısında değer kaybeden dolar iç piyasada 22 kuruş yükselişle 1.4115 YTL"ye kadar çıktı. Böylece 13 Şubat"tan sonraki en yüksek seviyesine ulaştı. Yurtdışında değer kazanan eurodaki artış daha sert oldu.

Bir günde 5.4 kuruş değer kazanan euro 1.8739 YTL"ye çıktı. Piyasalardaki dalgalanmadan bono faizleri de etkiledi. Geçen hafta Hazine"den bono satın almak için ihalelere gelen 23 milyar dolarlık rekor teklifin ardından yüzde 19"un altına gerileyen bono bileşikleri yüzde 20"li seviyelere doğru yükselmeye başladı. En çok işlem gören 26 Kasım 2008 vadeli tahvilde yıllık bileşik faiz 0.38 puanlık artışla yüzde 19.63"e kadar çıktı.

Maestro"nun uyarısı düşüşü tetikledi
Çin Borsası"nın önemli düşüş göstermesinde ABD Merkez Bankası"nın eski Başkanı Alan Greenspan"ın önceki günkü açıklamaları da etkili oldu. Maestro lakaplı Greenspan, Hong Kong"da yapılan bir toplantıya telekonferansla katılmış ve ABD ekonomisinin yıl sonunda durgunluğa (resesyon) girebileceği uyarısında bulunmuştu.

Greenspan"ın uyarısı en çok Çin"i tedirgin etti. Zira ABD"nin dış ticaret açığının önemli bir bölümü Çin"den kaynaklanıyor. ABD, kendi para birimini kontrol altında tutarak ticari avantaj sağlayan Çin"in en büyük pazarı durumunda. ABD"nin resesyona girmesi demek, Çin"deki fabrikaların da durması anlamına gelecek. Çin"de atıl kapasite sorunu bir süredir ekonomi uzmanları tarafından tartışılıyordu.

Rato"dan ani dalgalanma uyarısı
Dünya piyasalarında paranın ucuz olduğu Japonya"dan borçlanıp diğer ülkelerde daha yüksekten satma modası (carry trade) giderek yaygınlaşırken, IMF Başkanı Rodrigo Rato"dan uyarı geldi. Rato, Harvard Üniversitesi"nde yaptığı konuşmada Japonya"da carry trade işlemlerinin boyutu konusunda belirsizlik hakim olduğunu kaydetti. Rato, söz konusu işlemlerin finansal marketlerdeki globalizasyon ve uluslararası piyasalardaki faiz farklarından kaynaklandığını kaydetti. Bu farkın global dengesizliğe sebep olduğunu belirten Rato, mali piyasalardan sıcak paranın bir anda hızlı giriş çıkışının dengesizliğe sebep olduğunu söyledi.

S&P de tuz biber ekti
* Piyasalar Çin"den gelen haberlerle sarsıntı geçirirken bir uyarı da kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor"s"dan geldi. Kuruluş Türkiye"nin, cari işlemler açığını finanse edebilmesi için daha fazla doğrudan yabancı sermaye yatırımına ihtiyacı olduğunu açıkladı. S&P Türkiye analisti Faruk Soussa, Merkez Bankası"nın enflasyon hedeflerini tehlikeye atmadan reel faizleri indirmesi gerektiğini de kaydetti. Petrol fiyatlarındaki bir gerilemenin, enflasyonla mücadeleye yardım edeceğini ifade eden Soussa, başarının, sağduyulu ve disiplinli mali, parasal politikalara devam etmek suretiyle sağlanabileceğini ifade etti.

En büyük etki yine İMKB"de
Çin"deki depremden sonra ortaya çıkan tsunami her zaman olduğu gibi en kırılgan piyasa olarak görülen İstanbul Borsası"nda ağır tahribat yarattı. Avrupa borsaları da düşüşten nasibini alırken, İMKB"deki düşüş bir ara yüzde 5"i bulduktan sonra kapanışta yüzde 4.49 olarak gerçekleşti. Piyasa uzmanları, “İMKB kapandıktan sonra açılacak Brezilya Borsası da Çin"deki gelişmelere önemli bir tepki verebilir. Brezilya kötü kapanınca, yarın (bugün) bizim piyasamız yine kötü bir başlangıç yapar” dediler.

Vatan