Hava parası vitrin değiştirdi: Gözde caddelerde hava parası dönüşümü

Posta'dan Meltem Kara'nın haberine göre, son yıllarda çok hızlı yükselen kiralar, ‘hava parası’ uygulamasını da etkiledi.

Hava parası, görünürlüğü yüksek, yoğun yaya trafiği ve ciro potansiyeli olan işyerlerinin devrinde genellikle mevcut kiracının talep ettiği bir ücret. Özellikle her zaman boş mağaza bulmanın mümkün olmadığı, Bağdat Caddesi, Nişantaşı, İstiklal Caddesi gibi yüksek değerli caddelerde ve şehrin içindeki ticaret merkezlerinde yaygın. Sadece buralarda değil kendi bölgesinde cazip konumlu işyerleri için de istenebiliyor. Ancak son dönemde hava parasının kiraya eklenmesi ya da hiç alınmaması gibi uygulamalar da başladı.

BAĞDAT CADDESİ’NDE 1-2 MİLYON DOLAR BOŞ YER NEREDEYSE YOK

Ünlü alışveriş caddeleri, bu gelişmelerden hiç etkilenmedi. Bağdat Caddesi Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, Bağdat Caddesi’nde şu anda yüzde 98-99 civarı doluluk oranına sahip olduğunu, Suadiye- Caddebostan-Göztepe Parkı hattında neredeyse hiç boş dükkan bulunmadığını belirterek, “Hava parası ciddi rakamlarda devam ediyor, kiraların artması hava paralarını düşürmeye ya da almamaya yönelik bir etki yapmadı. 1-2 milyon dolar hatta bazı yerlerde 3 milyon dolara varan hava paraları isteniyor. Buna rağmen boş yerimiz yok denecek kadar az” dedi. Kiraz, özellikle güçlü uluslararası markaların bölgede mağaza arayışında olduğunu; güç kaybeden bazı tekstil markalarının ise üst segment markalara devir yaptığını anlattı.

HANGİ SEVİYELERDE?

Kentsel dönüşüm sonrası yenilenen binalarda, daha önce kiracı olan firmalar tamamen çıkmışlarsa mal sahibinin artık doğrudan yetkili olduğunu anlatan Kiraz, “Mevcut kira bedeli yüksek olduğu için hava parası isteyen mal sahipleri de var, hava parası istemeyip doğrudan kira bedelini yüksek tutan da var” diye konuştu. Kiraz, dükkan üstü ofislerde kiraların 250-400 bin lira arasında olduğunu, caddenin sıfır noktasında 300-400 metrekarelik mağazalarda ise 65-70 bin dolar seviyesinde olduğunu söyledi.

LÜKS CADDELERDE DEVAM

Kentsel dönüşümle mağaza stoklarının yenilenmesi ve kiraların oldukça yüksek olmasının mülk sahiplerinin ek bir talepte bulunmasına gerek bırakmadığını belirten Cushman & Wakefield I TR International Perakende Aracılık Hizmetleri Yöneticisi Selin Kısacık, “Bu da büyük şehirlerde hava parası taleplerinde göreceli bir azalma yaratıyor” dedi. Kısacık, Nişantaşı, Bağdat Caddesi, İstiklal gibi ‘prime’ caddelerde sınırlı stok ve yüksek talep nedeniyle hava parası uygulamasının sürdüğünü vurguladı.

YENİ YÖNTEMLER GELİŞTİ

Son dönemlerde kira bedellerinin artması ve yeni binalarda devirsiz kiralama eğiliminin, hava parasının farklı kanallardan alınmasına neden olduğunu söyleyen Kısacık, “Bazıları hava parasından vazgeçiyor bazıları ise önceden dövizle istenen hava parasını kira bedeline ekliyor. Yani görünürde düşüş olsa da toplam yük değişmiyor” dedi. Kısacık, bu yöntemin özellikle uluslararası markaların muhasebesel sıkıntılarını aşmak için tercih edildiğini ekledi.

DÖNÜŞÜM SONRASI DEVİRSİZ

Kentsel dönüşüm ile inşa edilen yeni mağazaların, eğer bir önceki kiracının yeniden kiralama hakkı bulunmuyorsa, çoğunlukla hava parası talep edilmeden (devirsiz) kiraya verildiğini ifade eden Kısacık, şunları söyledi: “Yenilenen mağazalar genellikle yüksek kira bedelleriyle veriliyor. Bu, mülk sahiplerinin hava parasından elde edecekleri kazancı zaman içinde kira ile telafi etmeye yöneldiğini gösteriyor. Örneğin bir mağaza 1.000 Euro/metrekare yerine 1.200 Euro/metrekareden kiralanabiliyor.”

YARI YARIYA AZALDI İŞ HACMİ ETKİLEDİ

İstanbul’un önemli ticaret merkezlerinden biri olan İSTOÇ’ta ise hava paraları yarı yarıya azalmış durumda. İSTOÇ İş Adamları Derneği (İSTOÇDER) Başkanı Ahmet Acar, “Normalde 1-2 milyon lira istenilen yerler vardı, 5 milyon lira istenilen yerler vardı. Şimdi bu rakamlar yarı yarıya azaldı. İş hacminin azalması etkili oldu” dedi. Acar, İSTOÇ’ta dükkan kiralarının ise sokak ve büyüklüğe göre değişmekle birlikte metrekarede 1.000 lira ile 2 bin lira arasında olduğunu ifade etti.

ESKİ KİRACI PAHALI KALDI

Piyasadaki başka bir soruna da dikkat çeken Acar, şunları söyledi: “Kiralar enflasyona göre geçtiğimiz temmuz ayında yüzde 60 seviyesinde artıyordu, şu anda yüzde 38’lere geldi. Ancak 50 bin lira olan yer 300 bin liraya çıktı. Kiracı çıktığında mal sahibi aynı rakama kiracı bulamıyor. Kirayı da düşürmek istemiyor. Eskiden mevcut kiracının kirası daha ucuz olurdu. Yeni kiracı daha pahalıya girerdi. Şimdi eski kiracılar, yeni kiracıdan daha pahalıya oturmaya başladı.”

patronlardunyasi.com