Gazze'deki ilk tanklar, gazeteci Hasan Cemal'in dedesi olan Cemal Paşa komutasındaki Türk ordusunu hedef almıştı

Burak ARTUNER

Osmanlı Devleti’nin 4. Ordusu’nun merkezi Şam’daydı ve ordunun başında İttihat ve Terakki Partisi'nin Enver ve Talat Paşalar’la beraber en kuvvetli üçüncü ismi olan Cemal Paşa bulunuyordu. Cemal Paşa, anılarında Gazze'de Türk askerinin tarihe geçen direnişini de yazmıştı. Bu direnişte Türkler’in karşısında İngilizler’in safında Çanakkale'de olduğu gibi yine Anzaklar’ın da olması ilginçti.

ARAPLARLA BİRLİKTE CANSİPARANE DİRENİŞ 

Cemal Paşa, 26 Mart 1916’da Türkler’den yaklaşık 3 kat güçlü İngiliz kuvvetlerinin 26 Mart’te Gazze’ye saldırıyı geçtiğini anlatırken, şunları yazmıştı: “ (…) Gazze bu hücumlara Türk ve Araplardan oluşan savunma gücünün kahramanlığı sayesinde 24 saat süreyle karşı koydu. Bu kahramanlar, İngiliz fırkalarına karşı Gazze’nin her karış toprağını adım adım savunarak ve her tepeyi iki üç defa kaybedip ve tekrar alarak direndiler. (…) Birinci Gazze savunması, Osmanlı kahramanlık tarihte pek özel bir yer alacak cengâver bir hadisedir ki, İngilizleri bu hat üzerinde 27 Mart 1917’den 1917 kasımına kadar sekiz ay durmaya mecbur etmiştir.”

SEKİZ TANK SALDIRDI, ÜÇÜ SİPERLERDE KALDI 

Cemal Paşa, ikinci Gazze Savunmasını anlatırken, ilginç bir ayrıntıya da yer verir. Cemal Paşa’nın yazdığına göre, İngilizlerin 17 Nisan 1917’de 6-7 misli kuvvetle Gazze’ye yaptıkları hücum sırasında İngilizler, 8 tank da kullandılar. İngilizlerin donanması da Gazze’yi bombardıman etti. Muharebe 3 gün son derece şiddetli devam etti. İngilizler 7 binden fazla ölü bırakarak, 19 Nisan akşamüstü geri çekildiler. Cemal Paşa, anılarında “Hücuma katılan 8 İngiliz tankından üçü cephemiz önünde ve hatta siperlerimiz içinde kalmıştı” derken, bu savunmanın Osmanlı kahramanlık tarihini süsleyecek derecede yüce olduğunu da aktarmıştı. İngilizler 3. Gazze saldırısını 31 Ekim 1917’de gerçekleştirdiler, kanlı savaşlardan sonra Türk birlikleri 6 Kasım 1917’de Gazze’den çekildi. Böylece 4 asırlık Türk hâkimiyeti de bitti.

NAPOLYON'UN İŞGALİ DIŞINDA 4 ASIR OSMANLI TOPRAĞIYDI 

Gazze, Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in 24 Ağustos 1516’daki Mercidabık zaferinden bir ay sonra eylül ayında Şam’ın ardından Osmanlı hâkimiyetine girmişti. Fransız komutan Napolyon Bonapart’ın Suriye’ye yönelik harekâtında 24 Şubat 1799’da Fransızlar tarafından işgal edildi. Ancak Cezzar Ahmed Paşa komutasındaki Türk kuvvetlerince savunulan Akka Kalesi’ni alamayan Napolyon, bir yıl içinde Suriye’yi Gazze’yi ve Mısır’ı terk etti. Yani Fransızlar'ın kısa işgal dönemi hariç, 4 asır boyunca Osmanlılar'ın hâkimiyetinde kaldı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında, 7 Kasım 1917’de İngilizler'ce işgal edildi.

İNGİLİZ AJAN LAWRENCE ÇALIŞMAYA GAZZE'DE BAŞLADI 

Birinci Dünya Savaşı’nda Araplar’ı bağımsızlık iddiasıyla ayaklandıran ünlü İngiliz Ajan Albay Thomas Edward Lawrence da ilk ajanlık çalışmalarına daha 1. Dünya Savaşı başlamadan önce arkeolog sıfatıyla Gazze çevresinde başlamıştı. Lawrence, arkeolog Sir Leonard Wolley ve Yüzbaşı Stewart Francis Newcombe ile birlikte Filistin Keşif Kolu hesabına Gazze ile Akebe ardasındaki bölgeyi gezmiş ve buranın haritasını çizmeye çalışırken, Süveyş’in doğusunda Türk sınırında bulunan Kuzey Sina’yı keşfetmişti. Onların bu keşfi Mısır’daki İngiliz Yüksek Komiseri Lord Kintcher’ce planlanmıştı. Ama Türkler bunun askeri bir oyun olduğunu sezince, İngilizlere tepki göstermişlerdi. 

İSİRAİL ORDUSU İŞE BEKÇİLİKLE BAŞLADI 

Bugün Gazze'nin merkezine doğru ilerleyen  İsrail Ordusu'nın temelleri 1903 yılında o tarihte Osmanlı toprağı olan Filistin'de atıldı. Filistin'e yerleşen Yahudi kolonileri, Arap kabilelerin saldırılarına uğruyordu. Hükümetin o bölgeye yerleştirdiği Çerkesler, bekçilik yapıyorlardı. Ancak Yahudiler, Çerkesler'den memnun değildi. Bunun üzerine Avrupa'daki zengin soydaşlarının da desteğiyle gizlice silahlandılar. Kurdukları teşkilata ilk olarak 'Şomrim' (Bekçiler) adını verdiler. Bunlar iyi silah kullanıyorlar, Arap adetlerini öğreniyorlar, onlar gibi giyinip, yaşıyorlardı. Şomrim, Yahudiler'in, Osmanlı topraklarında yabancı bir devletten teşvik ve yardım görmeden kurdukları ilk milis kuvvetiydi. Bu teşkilatın daha askeri haline gelmesini isteyenlerden biri de üniversiteyi İstanbul'da Darülfünun'da okuyan, ileride İsrail'in ilk başbakanı olacak David Ben Gurion'du. Ben Gurion ve arkadaşları bunun için tüm ülkeye yayılan 'Haşomer'i kurdular. Haşomer'de 'Bekçiler' anlamına geliyordu ancak daha organize olmuş bir teşkilattı.

patronlardunyasi.com