Eski akıllı telefonlar, mikro veri merkezlerine dönüşerek elektronik atık sorununa çevreci ve ekonomik çözüm getiriyor
Bilim insanları, “Güncelliğini yitirmiş teknoloji çöp olmak zorunda değil” fikrinden hareketle eski akıllı telefonlara ikinci bir hayat verdi. Eski akıllı telefonlarının, minik veri merkezlerine dönüştürülebileceğinin ortaya konulduğu araştırma ile otobüs duraklarından, deniz ekosistemine kadar çeşitli alanlarda takip, sayım ve kontrol yapılabilecek.
Elektronik atık konusu hem çevresel hem de ekonomik açıdan giderek büyüyen bir sorun olmaya devam ediyor. Hesaplamalara göre 2023 yılında dünyada yaklaşık 62 milyon ton elektronik atık üretildi. 2030 yılına kadar bu miktarın 74 milyon ton seviyelerine ulaşacağı tahmin ediliyor.
Elektronik atıklar içinde en hızlı artışın göründüğü ürünler ise şüphesiz akıllı telefonlar tarafında yaşanıyor. Yine eldeki verilere göre dünyada her yıl yaklaşık 1.4- 1.6 milyar adet akıllı telefon üretimi gerçekleşiyor. 2023 itibarıyla bir yılda atıl duruma geçen cep telefonu sayısı ise yaklaşık 5.3 milyar adet. Yani üretilenin neredeyse 5 katı kadar akıllı telefon atığı çıkıyor. Peki bunca atığın ne kadarı dönüşüyor?
Dünya'dan Başak Nur Gökçam'ın haberine göre, 2023 yılı verilerine göre üretilen 62 milyon ton e-atığın sadece 17.6 milyon tonu yani yüzde 28.6’sı resmi olarak geri dönüştürüldü. Geriye kalan yüzde 70’lik kısım ya çöpe atıldı, ya yakıldı ya da kontrolsüz yollarla işlendi. Akıllı telefonlar özelinde de yine durum aynı ilerliyor. 5.3 milyar adet akıllı telefon atığının sadece yüzde 17’si uygun şekilde geri dönüştürülüyor. Takibi sağlanmayan e-atıklarda yatan ekonomik değer ise hayli büyük. Örneğin 2023 yılında dönüştürülmeyen e-atıkların ekonomik değeri yaklaşık 60 milyar dolar iken kullanılmayan telefonların içerdiği küresel metal değeri yılda 55 milyar doların üzerinde.
TELEFON BAŞINA MALİYETİ 8 EURO
Tartu Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, e-atık yönetimindeki bu senaryoyu tersine çevirmek için yeni bir çalışma yayınladı. Eski telefonları çöpe atmak yerine, yeni bir yaklaşım ortaya sunan ekip, eski akıllı telefonları mikro veri merkezine dönüştürerek hem çevreyi hem de ekonomiyi iyileştirmeyi vaat ediyor. Otobüs yolcularını takip etmenin yanı sıra deniz yaşamını izlemeye kadar kullanılabilecek bu veri merkezleri için telefon başınamaliyet ise yalnızca 8 euro olacak.
Tartu Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Enstitüsü'nden araştırmacılar Huber Flores, Ulrich Norbisrath ve Zhigang Yin ile Teknoloji Enstitüsü'nden Perseverance Ngoy ve uluslararası meslektaşları tarafından test edilen araştırma ile atıklara yeni bir amaç kazandırılacağı belirtildi.
YENİLİK, YENİ DÜŞÜNME BİÇİMİYLE BAŞLAR
Çalışmaya ilişkin değerlendirmede bulunan Yaygın Bilişim Doçenti Huber Flores, “Yenilik genellikle yeni bir şeyle değil, eski hakkında yeni bir düşünme biçimiyle, geleceği şekillendirmedeki rolünü yeniden hayal etmekle başlar” dedi.
Eski akıllı telefonların, verileri verimli bir şekilde işleyip depolayabilen küçük veri merkezlerine dönüştürülebileceğini gösteren araştırmada, bu küçük veri merkezlerinin çok çeşitli uygulamaları olduğu da belirtildi. Buna göre veri merkezlerinin; otobüs durakları gibi kentsel ortamlarda yolcu sayısı hakkında gerçek zamanlı veri toplamak için ve bu daha sonra toplu taşıma ağlarını optimize etmek için kullanılabileceği ifade edildi.
ATIK TELEFON TEKNOLOJİSİYLE DENİZ CANLILARI SAYILDI
Projenin ilk aşamasında kimyasalların çevreye sızma riskini azaltmak için telefonların bataryalarını çıkarıp yerine harici güç kaynakları yerleştirildi. Daha sonra dört telefon birbirine bağlanarak 3 boyutlu yazıcıyla üretilen kasalar ve tutucular takılarak, yeniden kullanılmaya hazır çalışan bir prototip haline getirildi; böylece eski elektronik cihazlar için sürdürülebilir uygulamalar teşvik edilmiş oldu.
Prototip daha sonra su altında başarıyla test edildi ve farklı deniz canlılarının sayımına yardımcı olarak deniz yaşamının izlenmesine katıldı. Çalışma detaylarında, normalde bu tür görevlerin, bir dalgıcın video kaydetmesini ve analiz için yüzeye çıkarmasını gerektirdiğine dikkat çekildi. Ancak prototipte tüm süreç su altında otomatik olarak gerçekleştiriliyordu.
patronlardunyasi.com
