Bilim insanları arasında gök cismi 31 ATLAS polemiği gündem oldu

Uzay boşluğuna yönelik gözlemlerin önayak olduğu keşifler, bilim tarihinde yeni sayfalar aralamaya devam ediyor.

Yazdan bu yana ilgiyle takip edilen gelişmeler silsilesinden biri de Güneş Sistemi'ne dışarıdan girdiği bilinen gizemli gök cismiyle alakalı. "3I/ATLAS", sırasıyla 2017'de ve 2019'da keşfedilen "1I/'Oumuamua" ve "2I/Borisov" adlı kuyruklu yıldızlarının ardından Güneş Sistemi'nde kaydedilen 3'üncü yıldızlar arası cisim. Bilim tarihine damgasını vuran bu özelliği ilk kez temmuzda Şili'nin Rio Hurtado kentindeki Asteroit Karasal Darbe Son Uyarı Sistemi (ATLAS) teleskobuyla yapılan gözlemlerde ortaya konulduğu için "3I/ATLAS" adı verilen yabancı cisme yönelik araştırmalar sürüyor.

"GÜNEŞ SİSTEMİ'NDEN BİLE YAŞLI"

Samanyolu Galaksisi'nin merkezi yakınlarından geldiği ve uzun süredir uzay boşluğunda sürüklendiği değerlendirilen "3I/ATLAS", tahminlere göre Güneş Sistemi'ni açık uçlu yörünge izleyerek geçecek ve geri dönmemek üzere terk edecek.

Şu ana kadar izlediği yörünge ve Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin konumlanışı nedeniyle "3I/ATLAS", eylülde yer tabanlı teleskopların görüş açısından çıktı ve Güneş'e en çok yakınlaştığı konumu da 29 Ekim’de yani Dünya'dan gözlemlenemediği dönemde geçti. Güneş Sistemi'ndeki kuyruklu yıldızlardan ve daha önce kaydedilen diğer yıldızlar arası nesnelerden ayrışan özellikleriyle ilgi çeken "3I/ATLAS" hakkındaki bilgileri, üzerinde yapılan çalışmalara imza atmış iki gök bilimciden derlendi.

Belçika'daki Liege Üniversitesinden Prof. Emmanuel Jehin, güncel çalışmalardan hareketle "3I/ATLAS"ın çok yüksek hızda seyrettiğini belirterek, "Bu kuyruklu yıldız, muhtemelen Güneş Sistemi'nden bile daha yaşlı ve 7 milyar yıldır galakside seyahat ediyor da olabilir." dedi. "3I/ATLAS"ın Samanyolu Galaksisi'nde çok yaşlı yıldızların bulunduğu "kalın disk" adlı tabakadan gelmiş olabileceğine işaret eden Jehin, kuyruklu yıldızın karbonmonoksit ve karbondioksit açısından zengin yapısının "soğuk ortamdan" geldiği fikrini verdiğini belirtti. ABD'deki Maryland Üniversitesinden araştırma görevlisi Ye Quanzhi de şu ana kadar bilinen "en parlak yıldızlar arası kuyruklu yıldız" olduğunu ifade ettiği "3I/ATLAS"ı, "geldiği gezegen sistemine dair bilgi verecek elçi" olarak nitelendirdi.

HARVARD ÜNİVERSİTESİ ASTRONOMİ BÖLÜMÜ'NDEN PROF. AVİ LOEB, KOMPLO TEORİLERİNİ KÖRÜKLEDİ

Medyada ve internetteki tartışmalar ise Dünya'ya veya komşu gezegenlere tehdit oluşturmadığı vurgulanan "3I/ATLAS"ın gerçekten "doğal" olup olmadığına yoğunlaşıyor.

Harvard Üniversitesi Astronomi Bölümü'nden Prof. Avi Loeb, kişisel blog sayfasında paylaştığı makalelerde ve çeşitli yayın organlarına verdiği röportajlarda "3I/ATLAS"ın sıradan bir gök cismi değil de bir "uzay aracı" olabileceği ihtimalini yok saymadığını vurguluyor. Bir uzay aracının hızını değiştirmesi için en ideal zamanın yer çekimi etkisiyle Güneş'e en yakın konumda bulunduğu an olduğunu savunan Loeb, "3I/ATLAS'ın bu anının Dünya'dan gözlemlenememesinin, Güneş Sistemi'ne gizlice küçük gözetleme sondaları bırakmasında bu cisme kolaylık sağlayabileceğini" iddia ediyor.

Loeb, "3I/ATLAS"ın süblimleşerek etrafına bıraktığı gaz bulutunda yüksek miktarda nikel bulunmasının, teknolojik yolla üretilmiş olduğu fikrini verdiğini savunuyor. ABD'de hükümetin bir aydan uzun süredir kapalı olması nedeniyle faaliyetlerinin askıya alındığı dönemde Loeb, ABD Havacılık ve Uzay Ajansını (NASA) "3I/ATLAS"a ilişkin önemli gelişmeleri içeren görüntüleri yayımlamamakla suçluyor.

"HARVARD'IN ONU KOVMAK İÇİN NEYİ BEKLEDİĞİNİ MERAK EDİYORUM"

Bilim dünyasından birçok kişi, özellikle de "3I/ATLAS" üzerinde çalışmalar yapan uzmanlar, Loeb'un başını çektiği bu fikirlere katılmıyor.

Emmanuel Jehin, "Bunun bir kuyruklu yıldız olduğuna şüphe yok. Güneş Sistemi'nde gördüğümüz diğer pek çok kuyruklu yıldıza benziyor. Dediğim gibi sadece bazı ayırt edici özelliklere ve (kimyasal) miktar farklılıklarına sahip. Hepsi bu." dedi. Loeb'un "3I/ATLAS"a yönelik teleskop üzerinden çalışmalarının olmadığını, bilimsel araştırma prosedürlerini uygulamadığını, yazılarını hakemli dergilerde yayımlamadığını ve bilim camiasında saygı görmediğini dile getiren Jehin, şu ifadeleri kullandı:

"Harvard'ın onu kovmak için neyi beklediğini merak ediyorum çünkü bilim insanlarının itibarını gerçekten çok kötü şekilde zedeliyor. Bilim insanları olarak elbette alternatif teorileri çok seviyoruz. Bizim işimizin özünde bir şeyleri bulmaya çalışmak var fakat yine de kurallara uyuyoruz ve temel mantığa bağlı kalıyoruz. O ise sadece sansasyon yaratmak için konuşuyor."

Ye Quanzhi de "3I/ATLAS"a yönelik bilgilerin henüz çok sınırlı olduğunun altını çizerek, “Ancak bana ilk günden beri doğal gibi görünüyor. Şimdiye kadar 'Bir saniye, bu sıradan kuyruklu yıldız davranışıyla açıklanamaz.' dediğim hiçbir an olmadı." ifadelerini kullandı. Kamuoyunun kuyruklu yıldıza yoğun ilgi göstermesinden ve yanıtlar aramasından memnuniyet duyduğunu ifade eden Ye, diğer yandan meseleyi bilimsel açıdan ele almanın önemine ve uzmanların bu konudaki rolüne dikkati çekti.

GELECEK AY DAHA ÇOK ŞEY ÖĞRENİLECEK

"3I/ATLAS", şu an Dünya'dan gözlenemese de aralık ayı ortalarına doğru yeniden yer tabanlı teleskopların görüş açısına girmesi ve araştırmacılara daha çok şey öğrenme şansını vermesi bekleniyor.

Emmanuel Jehin, çok sayıda ekiple "3I/ATLAS"a yönelik çalışmaları sürdürdüklerini, kuyruklu yıldızın etkinliğini giderek artırmasını ve kimyasal yapısını daha rahat incelemeyi beklediklerini söyledi. Uzay boşluğunda geçirdiği milyarlarca yıl içerisinde kozmik ışınlara maruz kalan kuyruklu yıldızın bu süreçte dış yüzeyinin değişmiş olabileceği ihtimaline işaret eden Jehin, Güneş'in yakınından geçtiği bu dönemde ise kabuğunun küçük bir tabakasının yok olabileceğini belirtti.

Jehin, "3I/ATLAS"ın aralıkta yeteri kadar parlak olması halinde geldiği yere ilişkin daha fazla bilgi sunabilecek izotopik oran ölçümlerinin yapılabileceğini, tekrar görüldükten sonraki ilk iki hafta boyunca bunu yapmayı planladıklarını açıkladı. Ye Quanzhi de kuyruklu yıldızın parlaklığının giderek artmasını beklediklerini, araştırmacı olmayan kişilerin de doğru ekipmanlarla gözlemleme ihtimalinin bulunduğunu ifade etti. "2I/Borisov"da da görüldüğü üzere kuyruklu yıldızların kimi zaman parçalara ayrıldığını ve bunu ihtimaller dahilinde olduğunu hatırlatan Ye, "Nefesimizi tutup 3I/ATLAS'ın çılgınca bir şey yapıp yapmayacağını bekliyoruz ama o an gelene kadar bilemeyeceğiz." dedi.

patronlardunyasi.com