Beş asırlık Selimiye Camii restorasyonunda ana kubbe nakışları üzerinde sanatçılar ve ICOMOS Türkiye arasında görüş ayrılığı, çalışmalar durdu
Beş asırlık Selimiye Camii’ndeki restorasyonda ana kubbedeki nakış uygulaması tartışma çıkardı ve çalışmalar durduruldu. Bazı sanatçılar kubbenin ilk hâlindeki kalemişleriyle süslenmesini, ICOMOS Türkiye ise üç asırlık olduğu söylenen barok-klasik karışımı desenlerin korunmasını savunuyor.
"Selimiye Tahkik ve Tespit Kurulu”ndaki isimlerden sanatçı Semih İrteş “Selimiye’nin ana kubbe işlemelerinin 1800’lü yıllara kadar orijinal şekilde geldiğini düşünüyoruz. Ancak bu tarihten sonra yapılan yenilemede kubbe desenleri barok benzeri karışık bir üslubla değiştirildi. 1950’li yıllara gelindiğinde ise Sinan devrinin orijinal nakışlarından bir kısmı sıva altında keşfedildi. 1970’li ve 80’li yıllarda bu özgün kalemişleri, caminin yarım kubbeleri ve kemerleri gibi kısımlarında tekrar canlandırıldı. Ancak 1983’te yapılan restorasyonda Selimiye Camii’nin ana kubbe nakışları orijinale uymayan üslupla tekrar yapıldı” diye konuşuyor.
“CAMİNİN RUHUNA ZARAR VERİYOR”
Selimiye’nin bir kısmının orijinal, diğer kısmının ise sonradan yapılan kalemişleriyle süslü olmasının caminin ruhuna zarar verdiğini savunan İrteş “Mimar Sinan’ın Selimiye’si Osmanlının klasik döneminin zirvesini temsil eder. Sonradan eklenen farklı üsluplar ve unsurlar eserin anlatımını zayıflatır. Şimdiki durum, Sinan camilerinin ruhuna uymamaktadır ve o dâhi mimarın şaheserine gölge düşürmektedir. Mimar Sinan’ın eserlerinde şimdi olduğu gibi kesinlikle yoğun bir süsleme yoktur. Ziyaretçiler bu süslemeleri, orijinal zannetmektedir” ifadelerini kullanıyor. İrteş, bazı sanat tarihçilerinin Selimiye’yi bir arkeolojik alan gibi görüp katmanları saklamak istediklerini kaydederek “Bu Sinan’ı hazmedemediğimiz manasına gelir” yorumunu yapıyor.
Mimar Sinan’ın “ustalık eserim” dediği Edirne’deki Selimiye Camii, “orijinal” nakışlarını arıyor… Sultan II. Selim tarafından 1570’li yıllarda büyük mimara yaptırılan camide, Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2021’de başlatılan ve nihayete yaklaşılan büyük restorasyonda, ana kubbedeki nakışların nasıl yenileneceği tartışma mevzuu oldu. Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca onaylanıp son hâline göre tamamlanan kubbe kalemişi uygulaması, bazı sanatçıların itirazı üzerine ocak ayında durduruldu.
“Selimiye Tahkik ve Tespit Kurulu” adı altında görüş bildiren sanatçılar ve akademisyenler, Selimiye’nin ana kubbesindeki orijinal nakışların, 19. yüzyılda barok benzeri bir üslupla yapılmış desenlerle değiştirildiğini ve şimdi bunun yeniden canlandırıldığını iddia ediyor. Kurul, desenlerin rekonstrüksiyonla beş asır önceki ilk hâline çevrilmesi çağrısında bulunuyor.
Türkiye Gazetesi'nden Murat Özekin'in haberine göre, uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Türkiye Millî Komitesi ise caminin orijinal kalemişi desenlerinin günümüze ulaşmadığını, ana kubbede 19. değil, 18. yüzyıldan kalma katmanlar olduğunu ve bunların korunması gerektiğini savunuyor.
Mevzuya dair kamuoyuna henüz bir açıklama yapılmazken, kubbedeki süslemelerin akıbeti hakkında son kararı Ankara’daki Vakıflar Genel Müdürlüğünün vermesi bekleniyor.
YARIM KUBBEDEKİ DESENLERİ ANA KUBBEYE TAŞIYALIM
Selimiye Camii’nin ana kubbesinin kolaylıkla özgün hâline kavuşturulabileceğini savunan İrteş, sözlerine şöyle devam ediyor: Sinan camilerinde ana kubbe nakışları ile yarım kubbe nakışları aynıdır. Dolayısıyla caminin yarım kubbelerindeki orijinal kalemişlerini ana kubbeye taşıyabiliriz. Daha evvel benzerleri yapıldı, yine yapabiliriz.”
“AĞIR BİR KARAR”
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kaya Üçer ise konunun dikkatli bir şekilde ele alınması gerektiğini vurgulayarak şöyle konuşuyor: Selimiye Camii’ndeki bugünkü restorasyonun sebebi 1980’li yıllarda kubbenin çimento sıvayla ile kaplanıp fazla bir ağılık meydana getirmiş olmasıdır. Bina çimentonun yaptığı gereksiz yükten kurtuldu. Ancak Mimar Sinan yapılarına baktığımız zaman, kubbelerde şu anki kadar yoğun bir kalem işi görmüyoruz. Ehl-i hiref (esnaf) defterlerine baktığımızda da bu konuda birçok bilgiye ulaşabiliyoruz. Dolayısıyla yarım kubbelerdeki orijinal olduğu düşünülen desenler, ana kubbeye taşınabilir. Fakat buna her sahadan isimlerden oluşan bir heyet karar vermelidir. Bu ağır bir karar. Çünkü bizdeki barok, rokoko ve ampir gibi üsluplar yedi padişah eskitmiştir. Yani bu süslemeler çok uzun bir zaman kalmıştır; öyle veya böyle bir hafıza oluşmuştur.
patronlardunyasi.com
