Bakü'den kötü haber!

Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı’ndan 4 yılda 1 milyar 63 milyon varil petrol taşındı. Türkmen petrolünden sonra Kazak petrolünün taşınmasının gündemde olduğu boru hattında Türkiye’nin taşıma ve vergi gelirlerini artırma ihtimali ise ‘sıfır’ olarak görülüyor. BP Azerbaycan Ülke Başkanı Javanshir, “Kararlar tüm hükümetlerin imza attığı anlaşmalarla alındı ve yapılan bu anlaşmalar uzun vadeli. Alınan kararların değiştirilmesi söz konusu değil” dedi.

Asrın Projesi olarak adlandırılan Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı’ndan 4 yılda 1 milyar 63 milyon varil (142.4 milyon ton) petrol taşındı. BTC Boru Hattı’ndan bugüne kadar en yüksek akış ise 21 Temmuz 2010 tarihinde günlük 1.57 milyon varil ham petrol olarak gerçekleşti. BP Azerbaycan Ülke Başkanı Rashid Javanshir, Ceyhan’da yükleme yapan 1.354 tankerin Azeri petrolünü dünya pazarlarına taşıdığını söyledi. Bakü’de Türk ve Azeri gazeteci ile biraraya gelen ve BP Azerbaycan’ın 3’üncü çeyrek sonuçlarını değerlendiren Javanshir, “BTC taşıma bedellerinde bir iyileşme düşünülüyor mu?” sorusuna, “Hayır. Bunlar daha önceden yapılmış uluslararası anlaşmayla belirlendi ve anlaşmalar uzun vadeli.

Dolayısıyla alınan kararların değiştirilmesi söz konusu değil” cevabını verdi. Rashid Javanshir, “BTC Boru Hattı’nın Türkiye tarafını işleten Botaş International (BIL) ile BTC Co arasındaki hattın işletme giderleri nedeniyle açılan tahkim davasında bir uzlaşma düşünülüyor mu?” sorusunu ise “Böyle bir durum söz konusu değil. Mahkeme süreci devam ediyor. Mahkemenin sonuçlanmasını bekleyeceğiz” şeklinde yanıtladı.

Sırada Kazak petrolü var

Kazak petrolünün BTC hattından taşınması için görüşmelerin sürdüğüne de değinen Javanshir, şöyle devam etti: “Haziran 2006-Kasım 2010 arasında BTC Ham Petrol Boru Hattı’ndan 1 milyar 63 milyon varil ham petrol 1.354 tankere yüklenerek Ceyhan üzerinden dünya pazarlarına ihraç edildi. Bu yılın ilk 3 çeyreğinde BTC üzerinden toplam 213.5 milyon varil ham petrol (28.6 milyon ton) ihraç edildi. Halen Azeri Çırak Güneşli petrolünü ve Şahdeniz kondens petrolünü Azerbaycan’dan dünya pazarlarına iletmekte olan BTC Boru Hattı, 2010 yılı Temmuz ayında yapılan yeni anlaşma ile birlikte Türkmen petrolünü de Türkiye üzerinden dünya pazarlarına ihraç etmeye başlamıştır. Kazakistan’ın Tengiz havzasından çıkarılan ham petrolün de BTC Boru Hattı üzerinden pazarlara iletilmesi hususunda görüşmeler devam etmektedir.”

BOTAŞ ZARARINI İTİRAF ETTİ

BTC, her ne kadar asrın projesi olarak gösterilse de Türkiye açısından hayalkırıklığı yarattı. Botaş, projeden yılda 300 milyon dolar taşıma ve vergi geliri beklerken 2009 rakamlarına göre 210 milyon dolar zarar etti. Geçen yıl Aralık’ta Botaş’ın Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu ve Meclis KİT Komisyonu’nun sorularına karşılık ‘gizli’ ibaresiyle yapılan açıklamada, Türkiye’nin imza attığı anlaşmalardan kaynaklanan zararın önlenmesi için anlaşma şartlarının değişmesi gerektiği vurgulandı. BTC’nin Türkiye hattı Botaş’ın sahibi olduğu Botaş International Limited (BIL) tarafından işletiliyor. Türkiye, boru hattından sadece varil başına 35 cent geçiş ücreti, 20 cent vergi alıyor. Türkiye’nin imza attığı anlaşmalar nedeniyle petrol fiyatı artınca hattın ana işletmecisi BTC Co. gelirlerini arttırıyor ancak BIL’in gelirleri artmıyor. Artan işletme maliyetleri ve dolardaki değer kaybı da BIL’i zor durumda bırakıyor.

Yeni gaz ve petrol Türkiye üzerinden satılacak

AZERİ SOCAR ve BP, ortaklarıyla Şahdeniz Tüm Saha Geliştirme çalışmalarını hızlandırıyor. Bölgedeki petrol ve doğalgazın tamamının çıkarılması hedeflenen projeyle halen Şahdeniz-I’deki yıllık 8 milyar metreküplük doğalgaz üretimi Şahdeniz-II sahasının da devreye girmesiyle 24 milyar metreküpe çıkacak. Bunun için de Şahdeniz ve Güney Kafkaslar Boru Hattı’nın Türkiye’ye doğru Azerbaycan sınırları içerisindeki kısmına paralel 400 kilometre uzunluğunda yeni bir hat inşa edilmesi, Gürcistan’da ise iki yeni kompresör kurulması öngörülüyor. Yeni proje kapsamında ilk doğalgazın 2017’de pazarlanması hedefleniyor.

Türkiye ile Azerbaycan arasında Haziran’da imzalanan Mutabakat Zaptı’nın projenin ilerlemesi için çok önemli bir adım olduğunu söyleyen Rashid Javanshir, Şahdeniz tüm saha geliştirme çalışmalarına paralel üretilecek gazın Türkiye üzerinden dünya pazarlarına taşınacağı bilgisini verdi.
Javanshir, “Tüm bu görüşmeler Şahdeniz Ortaklığı’nı oluşturan Azerbaycan Hükümeti ve SOCAR tarafından yürütülmektedir” diye konuştu.

BP Azerbaycan’ın ilk Azeri Ülke Başkanı olan Rashid Javanshir; Güney Kafkas Boru Hattı, BTC hattı ile Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan’daki bütün kıyı operasyonlarından sorumlu.

Necla Dalan/Vatan