Türkiye'de otomotiv yatırımları hep yarım kalan Çinliler bu kez İran'a el attı

Kerim ÜLKER

Çinli yatırımcıların otomotiv yatırım iştahı oldukça fazla. Ancak bu iştah nedense pek yatırıma dönüşemiyor. Hatırlayın 2006 yılını. Rahmetli Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın dünürü İstanbul Motor'un Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Üstün, Çinli otobüs firması Zhong Da’yı Türkiye’ye getirecekti. Sadece getirmekle kalmayıp, bir fabrika kurulacağını, Türkiye’de ilk etapta 1.000 otobüs üretileceğini, üretimin de yüzde 65’ini Avrupa’ya ihraç edeceklerini açıklamıştı.

Neredeyse 20 yıl geçti. Ne otobüs geldi, ne de fabrikası kuruldu.

2013 yılında bu kez Siirt gündemdeydi. Çinli otobüs üreticisi Zonda Bus, yerli ortakla 1 milyar dolarlık dünyanın ikinci büyük elektrikli otobüs montaj fabrikasını Siirt'te kuracağını açıkladı. Bayraklarla karşıladık yöneticilerini. Ama nafile. O da gelmedi. Geçen yıl da bu kez Çinli Qingdao Kelin Motor geldi Türkiye’ye. Diyarbakır’da elektrikli otobüs fabrikası kurmak istediklerini, 100 dönüm arazi istediklerini belirttiler. Oradan da ses-seda yok. Bir ara gündeme Samsun’da Chery’nin fabrika kuracağı da söylendi ama oradan da ses yok.

ECONOMIST’İN BİLE GÜNDEMİNE GELDİ

Sonrasında Manisa gündeme geldi. 15 yıldır Türkiye’de ha geldi, ha gelecek denen Volkswagen yatırımı gelmeyince yerini yine Çinliler doldurmak istedi. Dünyada hızla büyüyen BYD çıktı ortaya. Manisa’yı istedi. Aradan 1 yıl geçti. Çin’in Türkiye’de milyar dolarlık yatırımla kurmayı planladığı elektrikli araç fabrikaları henüz somut bir ilerleme kaydetmedi. Hatta geçtiğimiz hafta dünyaca ünlü Economist dergisi konuyla ilgili “Çin'in Türkiye'de planlanan elektrikli araç fabrikaları henüz faaliyete geçmedi” başlıklı yazı kaleme aldı.

Çin’in en büyük elektrikli otomobil üreticisi BYD, 2024 yazında 1 milyar dolarlık yatırım teklif ettiğinde Türkiye, yatırım için geniş bir destek sundu. Aradan geçen bir yılın sonunda, sahada yalnızca birkaç konteyner ve ara sıra görülen iş makineleri dışında kayda değer bir ilerleme bulunmuyor.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu geçen ay Çinli otomotiv şirketi BYD’nin Türkiye'de yatırım yapacağını açıklamasının üzerinden bir yıl geçmesine rağmen Manisa'da henüz herhangi bir somut faaliyetin başlamadığını söylemişti.

Eroldu, "BYD yatırımı açıkladıktan sonra 1 yıl geçti, Manisa'da hala bir faaliyet yok. Buna kendilerinin cevap vermesi lazım. Umarım bu yeni yatırımlar başarıyla hayata geçer. Çinlileri yatırıma zorlamak adına adımlar atıldı ama her şeyi onlardan alıyoruz ve oraya bizim ihracatımız yok, bu dengeyi korumamız lazım. Avrupalı markaların Türkiye'deki satışlarında şiddetli bir artış görüyoruz. Avrupa'daki fazla üretim kapasitesi buraya kayıyor" ifadelerini kullanmıştı.

ŞİMDİ SIRA İRAN’DA…

Bunları neden mi anlattım? Çünkü Çin’in işkenceye dönen yatırım süreçleri şimdilerde İran’da popüler hale gelmiş durumda. Hatta geçen hafta Çinli bir yatırımcı, İran'ın güneydoğusundaki Kerman eyaletiyle otomobil montajı tesisi için yaklaşık 100 milyon dolarlık bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı. Fabrikada ilk etapta 800 kişiye doğrudan istihdam yaratılması ve bölgesel kalkınmanın desteklenmesi beklenen proje, 36 ay sürecek iki aşamada uygulanacak.

ZONDA GELMEDİ, HONDA GELDİ

Türkiye, 20 yıldır Çinli bir otomotiv üreticisinin gelmesini bekliyor. Azerbaycan halk şarkısında olduğu gibi “Sen gelmez oldun” diyerek umudumuzu kaybetmeden bekliyoruz.

Chery, BYD, Zhond Da, Qingdao, Zonda gelmedi.

Onun yerine Japon Honda geldi.

O da motosiklet üretmek için…

patronlardunyasi.com