Mortgage mı, konut kredisi mi?

Mortgage sisteminin dünyada en başarılı uygulandığı ülke olan ABD'de mortgage kredilerinin faiz oranları, kredi isteyenin 'kredibilitesi'ne göre değişiyor. Eğer kişinin kredi sicili temiz ise aylık yüzde 0.35 oranı (yıllık yüzde 4.5) ile kredi kullanabiliyor. Fakat kredi isteyenin sicili banka için sorunlu görünüyorsa bu faiz oranı yüzde 0.70'e (yıllık yüzde 9) kadar çıkabiliyor. Türkiye'de bankalar henüz resmi olarak 'tüketiciye özel' bir faiz oranı uygulamıyor. Ancak mortgage başlayınca, kredibilite uygulaması Türkiye'ye de gelecek.

Mortgage farkı
Dünkü yazımızda, mortgage sisteminin avantajlarını ve konut kredisinden farklarını anlatmıştık. Bugün, ABD örneğinden yola çıkarak, 100 bin dolar kredi alan bir tüketicinin mortgage sisteminde ne kadar ödeme yaptığını, Türkiye'de aynı miktarda YTL ile konut kredisi kullanırsa ödemelerinin ne olacağını (sağdaki tablo) görelim.
ABD'de en uzun vade 40 yıl. 100 bin dolar mortgage kredisi aldığınızda ödeyeceğiniz aylık taksitler 477 ile 804 dolar arasında değişiyor. Ödeyeceğiniz toplam rakam ise kredibiliteye göre belirlenen en düşük (yüzde 4) ve en yüksek (yüzde 9) faiz oranlarında 171 bin 869 dolar ile 289 bin 664 dolar arasında değişiyor.
Türkiye'de 25 yıl için aylık 1.27 faiz uygulanarak 135 bin YTL için ayda bin 834 YTL ve toplamda 550 bin 200 YTL ödeme (yaklaşık 400 bin dolar) gerekiyor.

Üç tür faiz var
Mortgage'te üç tür faiz var: Sabit, değişken ve sabit - değişken. Değişken faizde; oranlar, belirlenen genel kabul görmüş bir endekse göre artıyor veya azalıyor. Sabit - değişken faizde kullanılan kredi ilk 5 veya 7 yıl için sabit faizli oluyor. Daha sonraki aylık taksitler yurtiçinde kabul görmüş bir endekse göre değişiyor. Uygulama tüketiciyi kredisini kapatmaya zorluyor ve genellikle de kapatılıyor.

Mortgage sözlügü
Mortgage sigortası: Mortgage taksidi içinde her ay ödenilen sigorta primi. Kredi verilen kişi sigortalanmış oluyor.
Mortgage brokeri: Çeşitli finans kuruluşları ve bankalar ile çalışan, tüketicilere gelirlerine uygun kredi bulan kişi. Komisyonunu bankadan değil müşterinden alır. Alacağı ücret bankalar ile anlaşmasına bağlıdır. Sabit ücret alabileeceği gibi yüzde 1 ile 2 arasında komisyon alarak çalışanlar da var.
Ev müfettişi: Mortgage ile satın alınacak evin kapı, pencere, çatı, boya, elektrik ve su gibi tesisatlarını ve donanımlarını inceleyen ve eksikliklerini bildiren kişiler. Evdeki sorunları evi satın alacaklara bildiriler. Bir defaya mahsus sabit ücret alırlar.

Asgari ücretli ev sahibi olacabilecek mi?
Eğer asgari ücretliyseniz veya geliriniz bugün 750 YTL'nin altındaysa normal şartlar altında mortgage sistemi geldikten sonra da gelmeden önce de ev sahibi olmanız zor.
Çünkü aylık gelirinizin en fazla üçte birinisiyle taksit ödeyeceğiniz düşünülürse ayda 250 YTL ödeyerek piyasa şartlarında konut sahibi olmak zor.
Fakat Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı şimdilik belediyeler ile işbirliği yaparak Çorum, Kütahya, Adıyaman ve Ankara'da alt gelir grubu ile yoksul gelir grubunun konut sahibi olması için çalışmalar başlattı.
Bu kampanyalarda şehit, dul ve yetim gibi bazı sosyal gruplar sıfır peşinatla ve evini teslim aldıktan sonra borçlarını ödemeye başlıyor. Alt gelir grubu ise 2 bin YTL peşinat ödeyerek konut sahibi olabiliyor. TOKİ önümüzdeki dönemde bu tür kampanyaları Türkiye geneline yaymaya hazırlanıyor.

ABD, ev almayı teşvik ediyor
ABD'de faaliyet gösteren Copley Real Estate'den Murat Arslan, ABD'de konut sahipliğinin teşvik edildiğini söyledi. Arslan, şöyle dedi:
"ABD'de devlet mortgage piyasalarında aktif oyuncu. Ödenil