Kumalıktan patronluğa

Güneydoğu’nun iş kadınları, erkek egemen bir toplumda başarılarıyla kendisini ispatlamaya çalışırken bir yandan da Güneydoğu Bölgesi’ndeki ‘ezilen kadın’ imajını yıkabilmek için dernek kuruyor, çalışmak isteyen kadınlara iş imkanı sağlıyor. Yani, onlar için hayat daha farklı akıyor...

Eğer yolunuz bir şekilde Güneydoğu’ya düşmemiş ve bölge hakkındaki bilginiz aşiret dizileriyle sınırlı ise bütün bildiklerinizi bir kenara bırakmanızda fayda var. “Ezilen ve çocuk büyütmekten kafasını kaldıramayan” Güneydoğulu kadın tiplemesi tamamen yok diyemeyiz, ama bu kalıpların dışına çıkmış çok sayıda başarılı iş kadınının karşımızda durduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. İşin doğrusu, bunların sayısının her geçen gün artması da bölge insanının geleceği hakkında önemli ipuçları veriyor. Elbette değişim çok köklü olmayabilir şimdilik. Hatta, genelleme yapmak da erken sayılabilir. Ama, bölge dinamikleri dikkate alındığında halihazırdaki başarılı örnekleri görmezden gelmek de mümkün değil.

Onlar evlerinde, eşlerinin yanında, akraba ortamlarında “Güneydoğu kadını” olsa da giyimleriyle konuşmalarıyla çok farklı oldukları hemen anlaşılıyor. Kaldı ki bu durumdan rahatsız da değiller. Aksine, Güneydoğu’nun “ezilen kadın” imajını bu şekilde yıkabileceklerini düşünüyorlar. Her biri bu bölgenin insanı. Dolayısıyla, çevrelerindeki kadınların hallerini, dertlerini çok iyi biliyorlar.

Fatma Özmen (43) Mardin Kızıltepeli. Şehrin en köklü ailelerinden Özmen Aşireti’nin başında bulunuyor. 15 çocuklu ailenin onikinci çocuğu. Özmen Ailesi’nin Kızıltepe’de kalan son birkaç çocuğundan biri. İnşaat sektöründen oto alım-satımına, medikal malzeme satışından ecza deposuna kadar birçok farklı alanda ticaret yapıyor. Ayrıca Güneydoğu İş Kadınları Derneği’nin (GÜNKAD) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı. Hasılı, bu özellikleriyle Kızıltepe’nin alışık olmadığı bir portre çiziyor. Babasının kendisini bir ‘erkek’ gibi yetiştirdiğini söylüyor. Mardin’de kadın olarak birçok ilki gerçekleştirirken aslında çok da yorulduğunu anlatıyor.

Nilüfer Baran doğma büyüme Diyarbakırlı. 27 yıldır iş hayatının içinde. Son 8 yıldır kendi işletmesini yönetiyor. Diyarbakır’ın en büyük ve modern anaokulu ona ait. Dört kızı var. Güneydoğu İş Kadınları Derneği’nin (GİKAD) kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı. İş hayatına tekstil sektörüne girerek başlamış. Sonrasında dayanıklı tüketim malları, bilişim sektörü derken 1997’de kendi işletmesinin başına geçmiş. Açtığı anaokuluyla Diyarbakır’da bir ilki gerçekleştirerek her yaş grubuna birbirinden ayrı eğitim sistemini getirmiş.

Güneydoğu erkeğine emir vermek zor

Süreyya Turgut Ayan ve Müjgan Başkaya Batmanlı. Süreyya Turgut Ayan’ın üniversite yılları dışında aslında ikisinin de hayatı hep burada geçer. Batman’da kadın olmanın zorluğunu çekince ilk önce kadın hareketi adı altında KADER’den destek alarak ‘Kadın Hakları Bilinç Yükseltme Programı’ yaparlar. İki yıl sonra da programda görevli kadınlar “Biz mutfağımızdan çıktık en iyi mutfağımızı biliriz.” diyerek ‘Hünerli Eller’ adında bir lokanta açarlar. Müjgan Başkaya’nın hayatı Hünerli Eller’le olumlu yönde değişirken Süreyya Turgut Ayan da çalışmalarına Kadın Merkezi’nde devam eder.

Boton Fuarcılık’ın sahibi Naciye Akalın (49) da Diyarbakır’da yaşayan; fakat aslen Vanlı iş kadınlarından biri. Diğerlerinden farklı olarak Akalın, lise ve üniversiteyi Ankara’da okur. Eşi uluslararası fuarcılıkla ilgilendiği için hayatının büyük bir kısmı İstanbul, Ankara ve yabancı ülkelerde geçer. Eşi Şefik Akalın 6 yıl önce bir seminer için Diyarbakır’a gelir. Hep doğup büyüdüğü topraklar için bir şey yapamadığından yakınarak, hayatını Diyarbakır’da geçirip bur