Enerjide satranç tahtası

ABD ile Rusya arasında Soğuk Savaş döneminde ve sonrasında yaşananları Beyaz Saray'ın eski danışmanlarından Zbigniew Brzezinski "Büyük Satranç Tahtası" olarak adlandırmıştı. Brzezinski, siyasal ve ekonomik egemenlik içerikli bu oyunun yeni alanının Rusya ve Çin'i de içine alan Avrasya bölgesi olacağını belirtmişti. Enerji konusunda son dönemde yaşanan gelişmeler, enerjide yeni bir satranç partisinin başladığına dair sinyaller veriyor.

Irak'a girdikten sonra petrol kaynaklarına yakın olma adına önemli bir adım atan ABD, bu kez Rusya'nın doğalgazdaki üstünlüğünü kırmaya çalışıyor. Avrupa'nın enerji gücünün büyük bölümünü elinde tutan, Kafkasya'dan Çin'e kadar dünyanın dört bir yanına doğalgaz satan Rusya, geçen hafta Cezayir ile işbirliği anlaşması yaparak "gazda OPEC benzeri bir oluşum" için kolları sıvamıştı. Bir diğer büyük gaz üreticisi Iran ile yaşanan "nükleer" sorunlar da dikkate alındığında, ABD'nin doğalgaz konusunda oyunun dışında kalma tehlikesi belirdi.

Yeni enerji koridoru
Financial Times gazetesi, Bush yönetiminin işte bu tehlikeyi ortadan kaldırmak için yeni petrol ve gaz koridorları yaratma yolunda bir formül için çalıştığını yazdı. Gazetenin haberine göre, Başkan Bush bu niyetini önceki gün, Azerbaycan Devlet Başkanı İlhan Aliyev'i Beyaz Saray'da kabul ederek bir kez daha kanıtlamış oldu. Niyetin ikinci göstergesi ise Başkan Yardımcısı Dick Chenney'in gelecek hafta yapacağı Kazakistan ziyareti. Chenney'in ziyaretinde, enerji alanında Kazakistan ve Avrupa arasındaki ilişkilerin artırılması çağrısını yapacağı belirtiliyor.

Üçüncü önemli kanıt ise Türkiye'yi de ilgilendiriyor. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, geçtiğimiz hafta Türkiye ve Yunanistan'ı ziyaret etmiş ve enerji konusunda Rusya'nın tekel oluşturmasının endişe yarattığını açıklamıştı. Yunanistan ve Türkiye'nin Rus doğalgazına bağımlılığını azaltmasını isteyen ABD'nin Dışişleri Bakanı Rice, ziyaretler sırasında Türkiye ve Yunanistan'a doğalgaz alımı için Azerbaycan'a yönelmesi telkininde bulunmuştu.

Rusya- Çin ittifakı
Ancak Rusya da ABD'nin bu sert çıkışına karşı boş durmuyor. Rusya Devlet Başkanı Putin, ardı ardına yaptığı işbirlikleriyle üretimini satacak yeni pazarlar buluyor. Putin hafta içinde Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir araya gelerek Gazprom'un Alman pazarında faaliyet göstermesi için anlaşma sağladı. Böylece Rusya ilk kez yıllarca işletilecek bir doğalgaz üretim havzasında yanına yabana ortak almış oldu.

Bu pazarlardan en büyüğü elbette Çin. Rusya ile Çin arasında giderek sıcaklaşan ilişkiler, Sibirya'dan Güney Çin'e ulaşacak 11 milyar dolarlık dev petrol boru hatti inşa anlaşması ile yeni bir boyut kazandı. Rusya bu ülkeye, geçen yıl 10 milyon ton petrolü demiryoluyla göndermişti. Bu yıl bu rakam 15 milyon tona çıkacak.

Eelektrikle desteklendi
Rusya, Çin ile ilişkilerini ayrıca geçen yılın başında elektrik anlaşmasını genişleterek de destekledi. Rusya'nın Çin'e sattığı elektrik, bu yıl itibarıyla ikiye katlanarak 800 milyon kilowatt/saate çıkarılıyor.

Satranç tahtasının bir diğer ucunda ise Rusya ve Çin ile ilişkilerini artıran îran bulunuyor.

Kısacası, ABD ile Rusya arasındaki enerji oyununa Avrupa, Çin ve İran gibi yeni oyuncular da kanlıyor. Türkiye'nin bu oyunda nasıl pozisyon alacağı önümüzdeki günlerde belli olacak.

Evren Ballım/Vatan