Borsa niye düştü dolar niye çıktı?

Geçtiğimiz yılın son haftalarında, borsalarda yılın mümkün olduğu kadar yüksek kapatılması için bir çaba olduğuna, ancak yeni yıl ile birlikte yüksek seviyelerin korunamayacağına değinmiştim.

Bu tahminin ardında “Goldman Sachs” sendromu, 2007 ABD büyümesi ve vergi meselesi vardı. Goldman Sachs (GS) Aralık ayında çalışanları için ortalama 640 bin dolar prim dağıtacağını açıkladı ki, böylesi bir rakam herkesin rüyalarını süslemeye başladı. Yüksek kârla kapatılan bir yıl yüksek ikramiye demekti.

Vergide temel kural gelirin elde edildiği yılı takip eden yılda ödenmesidir. Ancak kârlar 2 Ocak 2007 tarihinde realize edilir ise bu kazancın vergisi 2008"de ödenecek demektir. Yani vergi ertelemesi amacıyla kârlar yeni yılda realize edilmeye başlandı ki, bu durum son iki üç yılda sıkça görüldü.

EMTİA FİYATLARI DÜŞÜYOR
Yine de bu çabalar temel faktörlerin etkisini ortadan kaldırmaya yetmedi. Petrolde 2006 yılı boyunca yaşanan “zirve petrol” ve “bıçak sırtındaki arz-talep” senaryolarına iliştirilen “soğuk kış” senaryolarıyla petrolde yıl içinde 78 dolarlar görülmüştü.

Ancak havaların beklentilerin aksine ılıman gitmesi, arz-talepte sorun yaşanmaması “spekülasyonu hızlandıranların” işini zorlaştırdı. Buna bir de batan Amaranth adlı hedge fonunu devralan "Citadel" ile "T Boone Pickens" adlı diğer bir hedge fonun petrol piyasalarında "sorun yaşıyor"dedikoduları eklenince hareketler daha da hızlandı. OPEC"in fiyatı 60 dolarlarda tutmaya yönelik iki üretim kısma kararı bile fiyatların düşüşünü engelleyemedi.

Petrol piyasalarına gelen satış tüm emtia piyasalarını etkiledi ki bazı emtiların yıl sonu kapanışlarıyla, cuma günü gördükleri (sadece 4 işgününde) dip seviyeleri arasındaki fark yüzde 10"lara yaklaştı.

Piyasalara önemli bir darbeyi de FED"in Aralık ayı toplantı notları vurdu. FED büyümenin düşebileceğini ancak enflasyonun öncelikli sorun olduğunun altını çizdi.

G. AFRİKA RANDI DÜŞTÜ
Bu durum; geçen yılın sonunda faiz indirimi beklentisiyle yükselen tüm piyasalara, FED"in faizleri kısa zamanda düşürmeyeceği ve hatta düşük de olsa bir artış ihtimalinin varlığını hatırlattı.

Cuma günü ABD"de açıklanan tarım dışı istihdamda 100 bin artış beklenirken 167 bin artış gelince, faiz baskısının süreceği endişesi ABD borsalarını da vurdu.

ABD faizlerindeki endişelere bir de Japonya"nın faizleri artırabileceği beklentisi eklenince, spekülasyonlarda kullanılan paraların maliyetleri arttı. Bu da tüm piyasalardaki satışları hızlandıran ek bir etken oldu.

Altın fiyatlarının gerilemesi, cari açık sorunu yaşayan Güney Afrika"nın para birimi rand"ı etkiledi. Geçtiğimiz yıl sonunda faiz artışları nedeniyle 6.95 seviyelerine kadar değerlenen rand, cuma günü 7.24 seviyelerine kadar değer kaybetti.

Her ne kadar altın üretiminde söz sahibi olan bir ülke olmasak da, yeni “ekürimiz” Güney Afrika"nın para biriminin değer kaybetmesi dönüp dolaşıp YTL"yi vurdu. 1.415 seviyelerinden yılı kapatan dolar, dün 1.440 seviyelerine kadar yükseldi.

EN ÇOK BİZ ETKİLENDİK
Kurların yükselmesi doğal olarak hem borsayı hem de bonoyu vurdu. IMKB bir ara önceki güne göre 822 puana varan kaybının bir kısmını kapatarak günü 571 puan düşüşle 38.435"ten tamamladı. Gün içinde 21.35 bileşik seviyelerine kadar yükselen bonolar günü 21.25 seviyelerinden kapattı.

Yine Türk piyasaları, uluslararası piyasalardaki gerginliklerden en fazla etkilenen piyasalar oldu. Bu sene bizim piyasalarda yaşanacak aşırı oynaklığın ilk emarelerini, yılın ilk iki iş gününde gördük.

Bu yıl stresli olacağa benziyor.

FT de sordu: Hedge fonlar batıyor mu?
Petrolün varil fiyatının dün 55 doların da altına düşmesi ile dünya alarma geçti. Daha yılın hemen başında petrolde yaşanan düzeltme, dün akşam saatlerinde Financial Times"ın internet sitesine “Petrolde hızlı ani düşüş” başlığı ile yansırken FT, “ABD"li hedge fonlar batıyor mu? dedikodusu ayyuka çıktı” yorumunu da yaptı.

Altın 24 saatte % 5 değer yitirdi

Dünya genelinde hemen hemen tüm rakamlarda önemli bir düzeltme yaşanması dikkat çekiyor. Altın 605 dolara kadar çekildi. Petroldeki gerilemenin OPEC"ten gelebilecek üretim kısıntısı haberine rağmen 50 dolara kadar devam edebileceği konuşuluyor. Bakır fiyatlarındaki düşüş yüzde 10"u buldu. Mısırın fiyatı bile bir günde 390 dolardan 361 dolar seviyesine çekildi. Öyle ki Londra"da gayrimenkul fiyatları bile 2007"nin ilk haftasında ani düşüş gösterdi. Anlaşılan o ki tüm dünyada 2006"da şişen fiyatlarda şok bir düzeltme dönemi başladı.

Ali Ağaoğlu/Vatan