Bankalarda ölçü kaçtı
Bankalar artık kartı ile hesabında para var mı, yok mu diye kontrol edenden bile para kesiyor.
Bankacılık sektörü müşterisinin karşısına her gün yeni bir hizmet bedeli talebi ile daha çıkıyor. Türkiye kredi kartında yılda 35 YTL'lere kadar yıllık aidat ücretini konuşurken, bankalar kartı ile hesabında para var mı, yok mu diye kontrol edenden bile 'hizmet bedeli' altında bir para kesiyor.
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) bankalarda hizmet bedellerini araştırdı. İSMMMO'nun BDDK verileri ile bankaların şubelerinden derlediği verilerden yararlanarak hazırladığı “Bankalarda Silahsız Soygun; Komisyon ve Hizmet Bedelleri” başlıklı araştırmasına göre, hizmet bedeli ve komisyon adı altında tüketiciden yapılan kesintilerde hiçbir standart uygulanmıyor. Bankaların keyfi uygulamaları ve standartları kendi koşullarına göre belirledikleri hizmet bedelinde uçurum var. Öyle ki havale parası yüzde 100'e yakın değişiklik gösterirken aynı tablo kredi kartı ücretinde de geçerli. Her türlü işlemini internetten yapan ve gerekli komisyonları da ödeyen bir tüketici bile şubeye hiç uğramasa da 35 YTL'yi bulan yıllık hesap işletim ücreti ödüyor. Bankaların hizmet bedeli ya da komisyon olarak yaptıkları kesinti kalemlerinin sayısı 100'e yaklaşıyor.
İSMMMO'nun araştırmasına göre, Türk bankacılık sektörü için dönüm noktası olan 2001 krizine kadar, yüksek faizli hazine bonosu ve devlet tahvili ile beslenen ve açık pozisyon ile büyüyen bankacılık sektörü bu dönemden sonra ise verimlilik ve kârlılıklarını artırmak için şimdiye kadar ihmal ettikleri alanlara yöneldi. Bunlar arasında bankacılık hizmetleri ve yapılan işlemler karşılığı alınan komisyonlar da var. Daha önce mevduat toplama yarışında birbirini ezen bankalar, bu kalemdeki tatlı kârı çok kısa sürede keşfetti. Artık bankalar EFT, havale, çek, senet işlemlerinin dışında müşterilerine gönderdikleri ekstre için, hatta kartı ile hesabında para var mı, yok mu diye bakandan bile 'kesinti' yapmaya başladılar. Bankaların bilançolarında da kendini gösteren hizmet bedeli geliri geçen yıl 8.3 milyar YTL, bu yılın ilk 4 ayında 3.1 milyar YTL'ye ulaştı.
TÜRMOB Genel Başkan Yardımcısı ve İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, hizmet ve komisyon gelirlerindeki tatlı kârın bankaların bilançolarına da yansıdığını belirterek şunları söyledi: “2007 yılında bankacılık hizmetleri 8 milyar 239 milyon YTL'ye ulaştı. 2006 yılında bu rakam 6 milyar 607 milyon YTL idi. Yani bir yılda yüzde 25'lik bir değişim yaşandı. Üstelik buna kredilerden alınan ücret ve komisyonlar dahil değil. 2006 yılında kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 1 miyar 715 milyon YTL iken bu rakam da geçen yılın sonunda 2 milyar 50 milyona ulaştı. Komisyon gelirlerinin toplam işletme giderlerine oranı da sürekli artıyor. Topuzun kantarı kaçmış durumda.”
Yahya Arıkan, araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken hizmet verenlerin bunu para kazanmaksızın yapmasını değil, her sektörde olduğu gibi bankacılık sektörüne de bir standart getirilmesini önerdiklerini belirtti. Arıkan, “Tüketici kimi zaman kendini aldatılmış da hissediyor. İşlem masrafı ile komisyonlar, kredi kartı aidatları, faizler arasındaki uçurumun nedeni açıklanmak durumunda. Bir banka diyorsa ki, ben 'çok şubeyle hizmet veriyorum, bu nedenle pahalıyım' ben de ona 'sen de ona göre daha çok müşteri kazanabiliyorsun' derim.” diye konuştu.
Bu sektörü düzenleyen BDDK'yı göreve çağırarak sadece kredi kartı yıllık bedelini değil, masraf ve komisyon adı altında yapılan bütün kesintileri incelemesini isteyen Arıkan, “Nasıl ki; Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin bankaların müşterilerinden kredi kartı için yıllık aidat alamayacağını karara bağlaması üzerine kartları konuşuyoruz. Nasıl ki bu alanda örneğin maliyeti karşılayacak tek defaya mahsus ücret çözümünü düşünüyoruz, standardı olmayan, haraç gibi her adımda alınan masraf ve komisyonları da konuşmalıyız” dedi.
ÇOK HESAP ÇOK PARA DEMEK
Bankaların keyfi ücret taleplerinin sadece kredi kartlarındaki yılda 30-35 YTL'lere varan aidatlarla sınırlı olmadığının belirtildiği İSMMMO raporuna göre bankalarda 'çok hesap çok para demek.' Bankaların yaptıkları işlemler karşılığında talep ettikleri ücretlerde en büyük sorun herhangi bir standardın olmaması. Yapılan bir işlem karşılığında 10 YTL isteyen de var 100 YTL de. Bankalar talep ettikleri hizmet ve komisyonları internet sitelerinde ve banka şubelerinin görünür yerlerinde ilan etmek durumundalar. Buna dayanarak müşterinin karşısına uçuk rakamlarla da çıkabiliyor. Bankalarda müşterinin karşısına çıkabilecek hizmet ve komisyon giderlerinin ana başlıkları şöyle:
HESAP İŞLETİM ÜCRETİ: Bankalarda açtığınız vadeli veya vadesiz hesaplar karşılığında belli bir ücret ödeniyor. Tabii bu da bankaya göre değişiyor. Genelde aylık ve 6 aylık olmak üzere alınan bu ücretler 3 YTL'den başlayıp 25-30 YTL'ye kadar uzanıyor. Döviz cinsinden hesaplarda ücret dolar üzerinden alınıyor. Bu nedenle bir şekilde açtığınız ancak işlem yapmadığınız hesabınız varsa bir an önce kapatmakta yarar var.
PARA TRANSFERLERİ: Bankadan yaptığınız EFT işlemleri de tabii ki paralı. Burada EFT'nin yapıldığı yere göre oran değişiyor. Hesaptan hesaba, hesaptan isme, kasadan hesaba seçenekler var. Genelde giden EFT'den binde 4 oranında pay alınıyor. Burada asgari ve azami sınırlar var. Asgari sınır 10 YTL'lerden başlarken, azami sınır da bazı bankalarda 500 YTL'ye kadar uzanıyor. Ayrıca bazı bankalar, internet üzerinden, başka bir bankadan EFT yapıldığında, söz konusu para 24 saati doldurmadan çekilirse önemli miktarda komisyon çekiliyor. Bu oran bazı bankalarda yüzde 1'i buluyor.
EKSTRE ÜCRETİ: Evimize gelen ekstrelerin parası da bizden kesiliyor. Hesap özeti, şube ekranından ekstre yazdırma, hesap cüzdanı yazdırma, ekstre fakslatma için bir ücret ödüyoruz. Burada sayfa adedine göre rakam değişiyor. Genelde sayfası 2-3 YTL olarak belirleniyor.
ALTIN NOKTA İŞLEMLERİ: Bankaların ortak kullanım alanı olarak kullandıkları ve birden fazla bankanın kartına işlem yapan altın noktalar da paralı. Buradan siz para çekerken banka da komisyonunu alıyor. Hatta para çekmeden bakiye sorsanız bile para ödüyorsunuz. Bazı bankalar altın noktadan hesap bakiyesini bakandan 50 Ykr işlem bedeli kesiyor. Altın noktada para çekerken ortalama 3.5 YTL komisyon ödeniyor.
İŞTE SOMUT ÖRNEK
Yapılan inceleme sonucunda görüldü ki tüm bankalar incelendiğinde 15-20 konu başlığında tüketiciden 50 ile 80 arasında değişen kalemler altında işlem ücreti istiyor. Konun netleşmesi için bir bankanın ismini vermeden hangi işlemler için ne kadar ücret istediğini örneklemek doğru olacak. İşte bir örnek ile işlemler ve talep edilen ücretler:
1- KART ÜCRETİ VE YILLIK ÜYELİK
Kart çeşidi Asıl kart yıllık ücreti Ek kart yıllık ücreti (YTL)
-----------------------------------------------------------------------
Klasik kredi kartı 35 15
Gold 45 20
Platinum 55 25
2- HAVALE
Havale Komisyon En az En çok
------------------------------------------------------
Hesaptan hesaba Binde 4 12 YTL 100 YTL
Hesaptan isme Binde 4 25 YTL 200 YTL
Kasadan hesaba Binde 4 25 YTL 300 YTL
Kasadan isme Binde 5 40 YTL 300 YTL
İsme gelen havale ödemesi Binde 3 20 YTL 150 YTL
İnternet bankacılığı ile 0.50 YTL
Telefon bankacılığı ile 4.00 YTL
3- EFT
Elektronik Fon Transferi (EFT) Komisyon En az En çok
------------------------------------------------------------------------------------
Giden EFT (Kasadan) Binde 5 35 YTL 300 YTL
Giden EFT (Hesaptan) Binde 3 25 YTL 300 YTL
Gilen EFT Ödeme Binde 5 50 YTL 300 YTL
İnternet bankacılığı ile 1.00 YTL
Telefon bankacılığı ile 5.00 YTL
4- ÇEK KARNESİ
10 Yapraklı çek karnesi 25 YTL
25 Yapraklı çek karnesi 50 YTL
5- ÇEK TAHSİLİ
YTL çekleri hesaba 15 YTL
YTL çekleri hesaba 20 YTL
Diğer banka çekleri (hesaba) 15 YTL
Diğer banka çekleri (nakit) 20 YTL
Yabancı para çekleri Komisyon En az En çok
Bankanın şabancı para çekleri - 30 YTL -
Diğer banka yabancı çekleri Binde 3 50 YTL 500 YTL
6- KARŞILIKSIZ ÇEK İŞLEMLERİ
Arkasına yazılan çek başına 30 YTL
Arkası yazılan çek başına 10 YTL
7- SENET
Senet tahsili Komisyon En az En çok
------------------------------------------------------------
Senet tahsili Binde 4 20 YTL+haberleşme ücreti 150 YTL
8- YURTDIŞI TRANSFER
Yurtdışı transfer işlemleri Komisyon En az En çok
--------------------------------------------------------------------------
Yurtdışı gelen havale Binde 3 100 YTL 500 YTL
9- HESAP BİLDİRİM CETVELİ
----------------------------------
Şubeden (Sayfa başına) 1.5 YTL
Posta ile gönderim (Sayfa başına) 2.5 YTL
E-posta ile bilgilendirme servisi 10 Ykr
10- HESAP İŞLETİM ÜCRETİ
--------------------------
Bireysel müşteriler için 4 YTL/2 USD/2 Euro
Kurumsal ve ticari müşteri 2.225 YTL/1 USD/1 Euro
11- HAZİNE BONOSU/DEVLET TAHVİLİ/EUROBOND
Fiziki teslim 200 YTL
Hazine bonosu/devlet tahvili Komisyon En az En çok
---------------------------------------------------------------------------------
HB/DT banka dışına transfer Binde 4 25 YTL 100 YTL
Eurobond banka dışına transfer Binde 4 25 USD 100 USD
12- YABANCI TRANSFER İŞLEMLERİ
Bankalararası devir, swift Komisyon En çok
---------------------------------------------------------------------
YTL karşılığı Binde 1+Swift ücreti 250 YTL
Efektif/DTH karşılığı Binde 2/Swift ücreti 500 YTL
13- BİREYSEL KREDİLER
Bireysel kredi ücretleri Komisyon En az En çok
---------------------------------------------------------------------------
- Bireysel nakit krediler
-----------------------------
Kredi tahsis komisyonu - 50 YTL -
Dosya ücreti - 150 YTL -
- Bireysel oto krediler
-----------------------------
Kredi tahsis komisyonu - - -
Dosya ücreti % 1.5 500 YTL -
Ekpertiz ücreti 600 YTL - -
- Bireysel konut kredileri (YTL)
--------------------------------------
Ekpertiz ücreti 600 YTL - -
Kredi tahsis komisyonu % 2.5 - -
Dosya ücreti %1 - -
- Bireysel konut kredileri (Dövize endeksli)
Ekspertiz ücreti %0.5 - -
Kredi tahsis komisyonu 51 - -
Dosya ücreti %.08 - -
- Kredi ücreti Alınacak ücret
Rehin çözme 75 YTL
İpotek fek ücreti 250 YTL
- Teminat mektubu Alınacak ücret
Dönemsel (3 ay) alınacak asgari komisyon 50 YTL
14- KİRALIK KASA
Kiralık kasa Alınacak ücret
--------------------------------------
Küçük boy 150 YTL
Orta boy 200 YTL
Büyük boy 250 YTL
15- DİĞER İŞLEMLER
İşlem Alınacak ücret
------------------------------------
Geriye dönük dekont bastırma 2 YTL
Referans mektubu-müşteriye verilen yazılar 20 YTL
Altın nokta ATM Para çekme 3.50 YT
Yurtdışındaki ATM'lerden yapılan kart işlem ücreti İşlem başına 1 Euro
2007'DE 8.3 MİLYAR YTL
Yukarıdaki tablolarda derlenen uygulamalar bir bankanın hizmet bedeli olarak istediği kalemlerin tamamını göstermiyor. Çünkü daha önce de belirtildiği gibi bankalarda bu konuda tam bir standart bulunmuyor. Hizmet ve komisyon gelirlerindeki tatlı kâr bankaların bilançolarında da kendini gösteriyor. 2007 yılında bankacılık hizmetleri 8 milyar 239 milyon YTL'ye ulaştı. 2006 yılında bu rakam 6 milyar 607 milyon YTL idi. Yani bir yılda yüzde 25'lik bir değişim yaşandı. Üstelik buna kredilerden alınan ücret ve komisyonlar dahil değil. 2006 yılında kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 1 miyar 715 milyon YTL iken bu rakam da geçen yılın sonunda 2 milyar 50 milyona ulaştı.
Bankacılık sektörünün faiz dışı gelirlerini artırma yönünde izlediği politikalar ve kredi portföyündeki genişlemeye paralel olarak komisyon gelirlerinin toplam işletme giderlerine oranı da genel bir artış eğiliminde. Sektör genelinde 2002 yılında yüzde 28.1 olan komisyon gelirlerinin toplam işletme giderleri içindeki payı 2006 yılında yüzde 46'ya, 2007 yılında ise yüzde 48.2'ye yükseldi.
İLK 4 AYDA HİZMET GELİRİ 3.1 MİLYAR YTL
Yıl Bankacılık Hizmet Geliri (Milyon YTL)
2005 5.297
2006 6.607
2007 8.238
2008(Nisan) 3.120
EN AZ 375 MİLYON YTL GARANTİLİ GETİRİ
Kuşkusuz bankalar için kredi kartları önemli bir gelir kapısı. Tüketici taksitlendirdiğinde ya da vadesini geciktirdiğinde bankaya hatırı sayılır bir faiz ödemek zorunda kalıyor. Ancak bankalar bir yandan da 'kart pazarlamacısı' durumundalar. 2007 yılı sonu itibarıyla Türkiye'de kredi kartı sayısı 37 milyon 335 bin 179 adet. Kredi kartlarından alınan yıllık ücret 10 ile 35 YTL arasında değişiyor. En düşük olan 10 YTL'den hareket ederek küçük bir hesap yapıldığında bankaların yıllık aidat adı altında yaklaşık 375 milyon YTL tüketiciden kart parası çektiği görülüyor. Üstelik bu asgari rakam, çünkü, bilindiği gibi bir çok banka 10 YTL ile yetinmeyip 30-35 YTL yıllık aidat alıyor.
HER BANKANIN KART ÜCRETLENDİRMESİ FARKLI
Banka adı Kredi kartı yıllık ücreti ve diğer bedeller
Ziraat Bankası Klasik Kredi Kartı Müşteri asıl 3 YTL
Ek kart 5 YTL
Halk Bankası Klasik Kredi Kartı Yıllık üyelik bedeli ilk tahsis 2 YTL
Yıllık ücret 5 YTL
Ek kart yıllık ücret 5 YTL
Vakıfbank Kredi Kartı İlk tahsis 4-10 YTL
Yenileme ve ek kart 2-5 YTL
TEB Klasik Kredi Kartı Yenileme ücreti 20 YTL
Akbank Axess Kredi Kartı Asıl kart ücreti 35 YTL
Ek kart ücreti 17 YTL
Şekerbank MasterCard Standart Yıllık kart ücreti 20 YTL
Garanti Bankası Bonus Standart Kart İlk yıl ücretsiz
Yıllık cirosu 10-35.000 YTL arasında olandan ücret alınıyor
Ek kart ücreti 17 YTL
İş Bankası Klasik Müşteri Kartı İlk yıl ücretsiz
Sonraki yıllarda üyelik aidatı 25 YTL
Ek kartlarda yıllık aidat 12.5 YTL
Yapı Kredi Bankası WorldCard İlk yıl ücretsiz
Yıllık aidat 35 YTL
Ek Kart ücreti 15 YTL
Fortis World MasterCard Yıllık aidat 35 YTL
Ek kartta yıllık aidat 15 YTL
Citibank Visa Kredi Kartı İlk yıl 9 YTL
İkinci yıl 20 YTL
Ek kart ilk yıl ücretsiz, ikinci yıl 10 YTL
Turkishbank Standart Kart İlk verilişte 15-20 YTL
Yıllık aidat 15 YTL
ING Bank Oyakbank Maximum Klasik Kart ücreti 25 YTL
Ek Kart Ücreti 12.5 YTL
Millennium Bank Mil McGold Kart Yıllık 20 YTL
Turkland Mastercard Standart Kart İlk tahsis 10 YTL
Yıllık aidat ve yenileme ücreti 10 YTL
Ek kart ilk tahsis 7.5 YTL
Ek kart yıllık ücret 7.5 YTL
Tekstilbank Advantage Klasik Kart ücreti 35 YTL
Finansbank Card Finans Klasik İlk tahsis ücreti 35 YTL
Yıllık aidat 35 YTL
HSBC Advantage Klasik Asıl kart yenileme ücreti 35 YTL
Ek kart yenileme ücreti 15 YTL
Eurobank Tekfen Klasik Kart İlk kart verildiğinde ve her dönemde 10 YTL
Denizbank Kredi Kartı Kart ücreti 30 YTL
Ek kart ücreti 15 YTL
Anadolubank MasterCard Standart Kart Yıllık kart ücreti 15 YTL
Yıllık ek kart ücreti 7.5 YTL
Albarakatürk Klasik Kart İlk kart basım 10.5 YTL
Asıl kart yenileme 8.4 YTL
Ek kart basım 6.3 YTL
Ek kart yenileme 4.2 YTL
KuveytTürk Klasik Kart Kart kullanım ücreti 10 YTL
Ek kart kullanım ücreti 7.5 YTL
Türkiye Finans Katılım Klasik Yıllık 10 YTL
Yenileme ücreti 5 YTL
