Balık çiftliklerinin yüzde 30'unu yabancılar aldı

Taşınma maliyetini karşılayamayan işletmeciler, çiftliklerini satmaya başladı. Kültür balıkçılığıyla yakından ilgilenen Yunan girişimciler Ege, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarındaki balık çiftliklerini birer birer satın alıyor. Çevre örgütlerinin tepkisini çeken çiftliklerin yüzde 30'u kısa süre içinde yabancılara geçti.   
 
Türkiye'nin Ege, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında halen 300 civarında balık çiftliği bulunuyor. Büyük kısmı Muğla ve İzmir'deki bu çiftliklerde orkinos, levrek, çipura, alabalık, sivri burun, karagöz, sinarit, eskina, çizgili mercan ve midye gibi balık ve deniz mahsulleri yetiştiriliyor. Sadece Ege Bölgesi'nde 10 bin kişi istihdam eden bu çiftlikler, yıllardır süren 'çevreyi kirletiyorlar' tartışmaları sebebiyle büyüyemedi.

Çoğu küçük işletmeler halinde kalan çiftliklerin, son kanun değişikliğiyle açık denizlere taşınması gerekiyor. Yılda 500 ton balık üreten bir çiftliğin açığa taşınma maliyeti 650-700 bin YTL arasında hesaplanıyor. Bunu karşılayamayanlar ruhsatını satıyor. İzmir Su Ürünleri Üretici ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Girenes, satışa çıkarılan çiftlikleri genellikle yabancıların aldığını belirtiyor. Kültür balıkçılığı ruhsatını satın alan yabancı girişimciler, parasını ödeyerek çiftliği açık denize taşıyor.

Girenes'in verdiği bilgiye göre Türk çiftliklerine en büyük ilgiyi Yunan yatırımcılar gösteriyor. Avrupa Birliği'nin desteğiyle kültür balıkçılığında hızla büyüyen Yunan işletmeciler, yakınlığı sebebiyle Türk kıyılarını tercih ediyor. Yunan şirketleri, Akdeniz'e kıyısı bulunan diğer ülkelerde de büyük çaplı balıkçılık yatırımlarına imza atıyor. Türk kıyılarındaki çiftliklerin yaklaşık üçte birinin yabancılar tarafından satın alındığını ifade eden Hasan Girenes, "Balık işletmecileri engellerden yoruldu. Sermaye de edinemeyince, cazip teklifler karşısında istemeyerek de olsa ruhsatlarını satıyorlar." diyor.

'Yerli yatırımcı bıktı'

Orkinos Yetiştiricileri ve İhracatçıları Derneği Başkanı ve Ege Canlı Hayvan Su Ürünleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Nedim Anbar ise sektörde yabancı payının daha da artacağını vurguluyor. Ambar, son üç dört yıldır artan baskıların yerli yatırımcıyı bıktırdığına dikkat çekiyor. Çevre baskısının yurtdışında da olduğunu belirten Nedim Anbar, "Oradaki baskı, Türkiye'deki gibi bilinçsiz değil. 'Bu çiftliği buradan kaldır, çünkü seni istemiyoruz.' demiyorlar. Çiftliğinizi bilimsel kriterlerle incelemeye alıyorlar. Sonuçlar olumlu çıkarsa üretime devam etmenize izin veriyorlar. Sınırların dışına çıkarsanız, sizi oradan gönderiyorlar." diye konuşuyor.

Benim tesisimi de istediler, ama satmadım

Hürkar Balıkçılık'ın sahibi Ömer Türer, Avrupa'da kıyıya 20-30 metre mesafede turizm tesisleri ve yat limanlarıyla iç içe balık üretimi yapıldığı bilgisini veriyor. Kültür balıkçılığında Yunan firmaların çok büyüdüğünü anlatan Türer, satın alma teklifinin kendisine de geldiğini ve reddettiğini belirtiyor. Türer, "Yem Yunanistan'dan getiriliyor. Yavru oradan geliyor. Pazarlamayı da kendileri yapıyorlar. Bu yüzden çok sermaye biriktirdiler, şimdi de satın alıyorlar." diyor. Balık çiftliğindeki hissesini devreden 15 yıllık üretici Yusuf Apaydın ise satış sebebini, "Bıktırdılar." sözüyle açıklıyor. Devletin yanlış politikaları yüzünden firmaların büyüyemediğini öne süren Apaydın, "Potansiyel üretim alanları daha önceden belirlenmiş olsaydı, büyüme daha kolay olurdu." şeklinde konuşuyor.
 
Ali Rıza Karasu, Mustafa Yüksel/Zaman