Artık elektriğinde beyni var

Türkiye'nin elektrik tüketimini saatlik, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplayan ve kamu ve özel sektör santrallerinin ürettiği elektriği de dengeleme sistemiyle kullanıma veren, Türkiye elektrik sisteminin beyni olarak adlandırılabilecek, Ankara Gölbaşı'nda kurulu Milli Yük Tevzii Merkezi, hizmet vermeye başladı.

Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin (DUY) uygulamaya konulmasıyla, Türkiye'nin elektrik sistemi, 1 Ağustos'tan itibaren, Gölbaşı'nda bulunan Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi'ne (TEİAŞ) bağlı Milli Yük Tevzii Merkezi'nden yönetilmeye başlandı.

Merkezde Türkiye'nin saatlik, günlük, aylık ve yıllık olarak ne kadar elektrik tüketeceği, buna karşılık santrallerin ne kadar üretim yapması gerektiği çok küçük sapmalarla (tahmin gücü yüzde 99) hesaplanıyor. (Örneğin merkez yetkilileri, bugün Türkiye'de 530 milyon kilovatsaat elektrik tüketileceğini belirtiyorlar)
Bu çerçevede, kamu ve özel sektör elektrik üreticileri de hangi gün ve hangi saatte ne kadar elektrik üreteceklerini ve kaç liradan satacaklarını Milli Yük Tevzii Merkezi'ne bildiriyorlar.

Merkezin ortasındaki dev sinoptik panoda, Türkiye genelinde dengeleme birimindeki tüm santraller, bu santrallerin üretim ve iletim üniteleri ayrıntılı bir şekilde yer alıyor. Bu pano 24 saat takip ediliyor. Santraldeki üretim üniteleri devre dışında ise yeşil ışık, devrede ise kırmızı ışık yanıyor. Herhangi bir santralin üretim birimindeki arıza halinde panodaki göstergeler de anında sinyal vermeye başlıyor.
Dengeleme sistemi içinde şu anda 13'ü özel sektöre, diğerleri kamuya ait 56 adet santral (150 ünite) bulunuyor. Halen, ünite gücü 50 mw, santral kurulu gücü 100 mw olanlar dengeleme sisteminin içinde yer alabiliyor.

TERAZİ GÖREVİ GÖRÜYOR

Merkezin işleyişine ilişkin bilgi veren Milli Yük Tevzii Merkezi Daire Başkanı Hüseyin Onay, Türkiye'nin elektrik ihtiyacının mevsime, aya, güne ve günün değişik saatlerine göre değiştiğini belirterek, “Bu değişimi bir dengede tutmak lazım. Bir terazi düşünün, bir kefeye elektrik üretenler, diğer kefeye tüketenleri koyun. Terazi dengede ise Türkiye'nin elektrik sistemi iyi işletiliyor” anlamına geliyor.
Türkiye'nin elektrik frekansının yani akan elektriğin saniyedeki titreşim sayısının 50.00 hertz (hz) olduğunu belirten Onay, ”49.8-50.2 arasında işletilirse doğru işletildiği anlamına gelir. Bunun altında kaldığınız veya üstüne çıktığınızda tedbir alınması gereken bir durum var. Yani işletmeciliğiniz iyi değil demektir” diye konuştu.

ÜRETİMİN YÜZDE 85'İ DENGELEME BİRİMİNDE

Çok küçük santraller ile muafiyet verilen akarsu santralleri, rüzgar santralleri, kojenerasyonlar, biyogaz ve biyokütle santralleri ile akışkan yataklı termik santrallerinin verimlerinin düşmemesi için zorunlu olarak dengeleme sistemine davet edilmediğini anlatan Onay, ”Ama sisteme katılmak istiyorlarsa müracaat edebiliyorlar” diye konuştu.
Dengeleme sistemine dahil olmamanın piyasa dışında kalmak anlamına gelmediğine de işaret eden Onay, dengeleme biriminde olanların fiyat vererek piyasa fiyatını belirlediklerini, dengeleme sisteminde olmayanların ise piyasada oluşan fiyatlar üzerinden sisteme elektrik verebildiklerini veya sistemden enerji çekebildiklerini söyledi.
Türkiye'deki elektrik üreticilerinin yüzde 85'inin dengeleme sistemi içinde bulunduğunu belirten Onay, Türkiye'deki kurulu gücün 39 bin mw civarında bulunduğunu, 33 bin 500 mw'lık gücün de dengeleme sistemi içinde olduğunu söyledi.

MEKANİZMA NASIL ÇALIŞIYOR?

Sistem içinde