Yuvacık'tan su değil para akmış

Kocaeli'de yap-işlet-devret modeliyle yaptırılan, yüksek maliyeti nedeniyle davalık olan ve Cumhuriyet tarihinin en büyük yolsuzluk skandallarından biriyle anılan Yuvacık Barajı'nda en fazla sekiz günlük ihtiyacı karşılayacak su kaldı.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin iddialarına göre barajın bu durumu, yıllardır süren bir yalanı ortaya koydu.'Tamamlandığında, Kocaeli'nin 25 yıllık ihtiyacını karşılar, İstanbul'a da buradan su verilir' denilen baraj, yılda 142 milyon metreküp su vermek vaadiyle kurulmuştu.

Ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi önce su alacağını söyleyip sonra vazgeçince bu su hiçbir zaman istenmedi. Ama parası barajı işleten Thames Water şirketine yıllarca ödendi. Yuvacık Barajı 'boşa akan suya para ödenmesi'yle anıldı. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi yıllardır parası ödenen ama alınmayan suyu isteyince gerçek ortaya çıktı. Boşa akan su bile yoktu. Barajın hiçbir zaman kazandığı para kadar bir kapasitesi olmamıştı. Bütün bunlara karşın suyu satan şirket öyle bir anlaşma imzalamıştı ki, barajın kurumasına karşın parasını almaya devam edecek.

1963'te başladı
Yuvacık Barajı'nın öyküsü 1963 yılında başladı. DSİ tarafından Yuvacık Barajı projesi hazırlandı. 1986'da ihalesi yapılan, 1987'de de temeli atılan barajın 1995 yılına kadar sadece küçük bir kısmı inşa edilebildi. Aynı yıl baraj, İzmit Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi. Dönemin Belediye Başkanı Sefa Sirmen'in yaptığı temaslar sonunda da baraj yap-işlet- devret modeliyle 1996'da inşa edilmeye başlandı, 1998 yılında da tamamlanarak kente buradan arıtılmış içme suyu verildi.

Baraj İstanbul'a su satmayı planlıyordu. Ancak İstanbul Belediyesi 'pahalı olduğu' gerekçesiyle bu suyu almadı. Ancak sözleşme gereği kullanılmasa da bu suyun parası barajı yapan konsorsiyuma verilecekti. O günden bugüne dek boşa akıtılan suyun parası Hazine'nin kasasından, yani halkın cebinden çıktı. Hazine verileri bugüne kadar ödenen paranın 1.3 milyar dolara yaklaştığını gösteriyor. Boşa akan su için barajı yapan konsorsiyuma 2014 yılına kadar her ay 11-15 milyon dolar ödenmeye devam edilecekti.

Talep artınca...
Ancak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin su ihtiyacı 23 Temmuz 2004'te belediye hudutlarını genişletilmesiyle büyüdü. Belediyenin sorumluluk alanı yüzde 110 arttı, buna bağlı olarak su abonesinde de artış yaşandı. Diğer kaynaklarını kullanmak ve İSKİ'den su almak istemeyen belediye, zaten yıllardır parası ödenen ama alınmayan suyu istemeye karar verdi.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başkan Yardımcısı Ömer Polat, "Biz hakkımız olan suyu istedik. Bunun üzerine baraj istediğimiz suyu karşılayamadı. Bize geçen yıl 128 metreküp su istedik, onu bile veremediler. Zamanla anlaşıldı ki aslında bu baraj kurulurken hedeflediği bu suyu karşılayamıyor ama parasını alıyordu. Thames Water Şirketi'nin buradaki firması, bize şunu söylüyor: 'Bu baraj yapılırken zaten 142 milyon metreküp su olmayacağı biliniyordu. Derelerin debisini biz de biliyorduk, devlet de biliyordu'. Kuraklıktan değil, kullanım alanı genişlediği için baraj kurudu ve yolsuzluk ortaya çıktı" diye konuştu.

Yargıya taşınacak
İzmit Su İşletmesi Müdürü (İSU) İlhan Bayram, geçen yıl 120 milyon, bu yılın 11 aylık döneminde ise 115 milyon metreküp su alabildiklerini söyledi. Ancak suyu satan şirket parasını istemeye devam ediyor ve zamanında imzalanan sözleşmeye göre böyle bir hakkı bulunuyor. Ömer Polat, "Öyle bir sözleşme imzalanmış ki içinde kuraklık olup su verilmese de 142 milyon metreküp parası ödeneceği yazılı. Yargıya başvurup yanlışı düzelteceğiz" dedi.

'Dereler az su verdi'

Thames Water firmasının Türkiye Direktörü Enver Köprülü ise barajı besleyen üç ana deredeki sular azaldığı için barajın kuruduğunu anlatıyor: "Bu proje Devlet Su İşleri tarafından 142 milyon metreküp su üretmek üzere dizayn edilmiş. Özellikle yaz aylarında hiç yağış gelmemesinin sonunda toprak çok susuz kaldığı için suyu emdi.

Projenin dizayn edilişindeki 142 metreküplük su üretimi bu yıl itibarıyla gerçekleşemeyecek. Sözleşmede suyun olmaması hali zaten öngörülmüş. DSİ zaten demiş ki, bu proje 142 milyon metreküp su teslim eder, ama kurak yıllarda bunu teslim edemeyebilir. İzmit'in sonsuza kadar suyu karşılayacak diye bir şey yok. Su bitti diye ağlamanın faydası yok. Başka bir kaynak bulunur."

Kocaeli Meteoroloji Müdürlüğü yetkilileri ise yağış miktarında bir azalma olmadığını ifade etti. Kocaeli'nde ortalama alınan yağış miktarı 701 milimetre. Bu yılın 11 ayında ise yağış miktarı 690.4 milimetre olarak gerçekleşti. İstanbul Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Yavuz Tanrısever ise derelerin kurumasının yağış azalması dışında nedeni olamayacağını belirtti.

İzmit Büyükşehir Belediyesi ise su arayışında. Su sıkıntısını İlhan Bayram şöyle anlatıyor: "Yetersiz de olsa birkaç doğal kaynağımız daha var. Yeni kaynak olmazsa en fazla 10 günlük su kaldı. İSKİ ile protokol imzaladık. Yalova Gökçedere'den de su almaya başladık.

Timur Soykan/Radikal