Türk futbolunda ayak oyunu: Dakikası en pahalı 10 oyuncu

 FORBES Türkiye, Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor takımlarında 2012 – 2013 sezonunda forma giyen 92 futbolcuyu performans analizinden geçirdi. Maç sayısı, aldıkları süre, gol ve asist sayısına göre gerçek maliyetleri ortaya çıktı. Sahada kaldığı bir dakikası en pahalı ilk 10 futbolcudan beşi Fenerbahçe’de. Zirvede, Beşiktaş ve Trabzonspor’dan ikişer Galatasaray’dan ise bir futbolcu var.

Türk futbolunda her yıl onlarca milyon euro havada uçuşsa da beklenen uluslararası sportif başarı bir türlü gelmiyor. Forbes Türkiye’nin Kasım sayısında Özer Turan imzasıyla yayımlanan “Forbes Futbol Verimlilik Raporu” bu durumun sebebinin ‘ekonomik akıldan’ uzak futbol geleneksel yönetimi olduğunu ortaya koyuyor.  Türk futbolunda yayın hakları, bilet fiyatları, bonservis bedelleri, futbolcu ücretleri gibi temel alanların tamamında ciddi bir ‘balon’ var. Futbolculara ödenen bonservis bedelleri ve yıllık ücretlerse en çarpıcı kalemlerden. Forbes Türkiye’nin yaptığı analiz dört büyüklerde oynayan futbolcuların bütün dünyanın takip ettiği birçok futbolcudan daha fazla para kazandığını ortaya koyuyor. Elbette gerçek değerlere bakıldığında…

Türk futbol piyasasında oyunculara ödenen yıllık ücretler, 200 bin euro’dan başlayıp 6 milyon euro’ya kadar çıkabiliyor. Verilen ücretler rakamsal olarak yüksek olsa da asıl sorun, ücretlerin futbolcunun piyasa değerine oranlandığında gözle görülür hale geliyor. Avrupa’nın dev kulüplerinde yıllık ücreti 15 milyon euro’nun üzerinde olan futbolcular var. Barcelona’nın yıldızı Lionel Messi’yi ele alalım. Messi’nin kulübünden aldığı yıllık ücret yaklaşık 16 milyon euro. Ancak futbolcuya biçilen piyasa değeri 120 milyon euro’yu buluyor. Yani ücreti kendi piyasa değerinin sadece yüzde 13’üne denk geliyor.

En büyük rakibi Cristiano Ronaldo’da ise bu oran yüzde 17. Barcelona, Real Madrid, Manchester United ve Bayern Münih gibi kulüplerin yıldızlarına bakıldığında bu oranın yüzde 10 ile 24 aralığında değiştiği görülüyor.

Türkiye’de ise dört büyüklerde forma giyen 92 futbolcunun ortalama ücret/piyasa değeri oranı yüzde 43,7. Bu ortalamanın üzerinde ücret alan futbolcu sayısı 34 -Fenerbahçe’de 10, Galatasaray ve Trabzonspor’da dokuzar, Beşiktaş’ta ise altı futbolcu var. Örneğin Hamit Altıntop, Galatasaray’dan, değerinin yüzde 82’sine denk gelen 3,7 milyon euro ücret aldı. Diğer kulüplerde de durum farklı değil. Bu oranlara bakılırsa birgün Messi ya da Ronaldo Türkiye’deki kulüplere transfer olursa 70 - 80 milyon euro yıllık ücret alabilir!

Türk futbolundaki en önemli sorunlardan biri de futbolculara ödeme yapılırken hiçbir performans kriterinin dikkate alınmaması. Bugün bütün dünyanın gıpta ile baktığı Barcelona’nın yaklaşık 10 yıl önce borç sarmalından kurtulmak için attığı ilk adım, futbolculara ödenen ücretlerin performansa göre ayarlanması olmuştu. İspanyol kulübü böylelikle sporcu ücretlerinde yüzde 23’lük azalma sağlamıştı. Türkiye’deki ücret politikası ise “Katar’dan önceki son durak” yakıştırmasını destekliyor: ‘Çok’ yüksek garanti para, ‘çok’ düşük performans primi. Örneğin Fenerbahçe’nin iki sene önce transfer ettiği Milos Krasic’in garanti ücreti 2,3 milyon euro iken maç başına ücreti sadece 12 bin 500 euro. Yani performans kriteri sadece sembolik ve maç sayısına bağlı. Oysa gol atması beklentisiyle transfer edilen bir forvet bütün maçlarda oynayıp hiç gol atmasa bile yüksek bir maç başı kazanç elde edebiliyor. Sahada kaldığı dakika, gol ve asist sayıları, pas istatistikleri gibi futbolcunun işini yapıp yapmadığını gösteren hiçbir istatistik ücretlendirmeye konu olmuyor. FORBES Türkiye, futbol kulüplerinin yapması gereken bu performans analizini yaparak futbolcuların gerçek maliyetlerini ortaya çıkardı.

Ancak “Forbes Futbol Verimlilik Raporu” her ne kadar en yüksek maliyetli futbolcuları sıralasa da, amacı oyuncuları hedef tahtasına oturtmak değil. Çünkü futbol yönetiminin bu kadar keyfe keder yapılıyor olması onların değil, kulüp yöneticilerinin sorumluluğu...

DAKİKASI EN PAHALI 10 FUTBOLCU

1. Henri Bienvenu
Fenerbahçe, Forvet, 146 dk
Dakika Başına Kazanç 6.849 €
Maç Başına Kazanç 200.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %55,6

2. Mustafa Pektemek
Beşiktaş Forvet, 631 dk
Dakika Başına Kazanç 4.065 €
Maç Başına Kazanç 285.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %42,8

3. Dentinho
Beşiktaş, Forvet, 169 dk
Dakika Başına Kazanç 3.550 €
Maç Başına Kazanç 100.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %40,0

4. Sezer Öztürk
Fenerbahçe, Orta saha, 385 dk
Dakika Başına Kazanç 3.117 €
Maç Başına Kazanç 109.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %80,0

5. Wesley Sneijder
Galatasaray, Orta saha, 1.002 dk
Dakika Başına Kazanç 2.395 €
Maç Başına Kazanç 150.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %28,2

6. Milos Krasic
Fenerbahçe, Orta saha, 1.117 dk
Dakika Başına Kazanç 2.361 €
Maç Başına Kazanç 97.685 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %65,9

7. Semih Şentürk
Fenerbahçe, Forvet, 967 dk
Dakika Başına Kazanç 1.913 €
Maç Başına Kazanç 68.519 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %123,3

8. Marc Janko
Trabzonspor, Forvet, 795 dk
Dakika Başına Kazanç 1.887 €
Maç Başına Kazanç 88.235 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %75,0

9. Emre Belözoğlu
Fenerbahçe, Orta saha, 828 dk
Dakika Başına Kazanç: 1.739 €
Maç Başına Kazanç: 120.000 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %48,0

10. Robert Vittek
Trabzonspor, Forvet, 531 dk
Dakika Başına Kazanç 1.698 €
Maç Başına Kazanç 100.166 €
Ücret - Piyasa Değeri Oranı: %180,3

Nasıl Hazırladık
Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor takımlarında 2012 - 2013 sezonunda forma giyen 92 futbolcu için transfermarkt.com’un verilerine göre performans analizi yapıldı. Analize lig, Türkiye Kupası ve Avrupa’da oynanan maçlar dahil edildi. Futbolcuların maç sayısı, oynadıkları dakika, gol ve asist sayıları hesaplandı.

Futbolcuların 2012 - 2013 sezonunda aldıkları yıllık ücretler kulüplerin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları bildirimler üzerinden hesaplandı. Sabit ücret olarak aldıkları maaşa ek olarak maç başı prim gelirleri de oynadıkları maç sayısı baz alınarak hesaplandı ve toplam gelirlerine ulaşıldı. Devre arasında satılan futbolculardan elde edilen bonservis gelirleri futbolcuya ödenen ücretten düşüldü. Futbolcuların toplam kazançları, oynadıkları maç sayısı ve oyunda kaldıkları dakikaya bölünerek maç başı ve dakika başı kazançlarına ulaşıldı. 92 futbolcu dakika başına gelire göre büyükten küçüğe doğru sıralanarak dakika maliyeti en yüksek futbolculara ulaşıldı. Futbolcular için transfermarkt.com’da belirlenen piyasa değerleri, aldıkları toplam yıllık ücrete oranlanarak her bir futbolcu için ücret / piyasa değeri oranları hesaplandı. Devre arasında transfer edilen oyuncular yarım sezonluk ücret aldıkları için ücret / piyasa değeri oranları hesaplanırken ücretleri ikiyle çarpıldı.

Özer Turan/Forbes Türkiye