Teknoloji devi Meta, zaferle biten davalar ve milyon dolarlık cezalar arasında mücadele ediyor

Halide TONGA

Meta, teknoloji dünyasının en güçlü oyuncularından biri olarak hem küresel ölçekte yoğun incelemelerle karşılaşıyor hem de açılan davalarda zaman zaman önemli zaferler elde ediyor.

Veri gizliliği, rekabet ihlalleri ve pazar hakimiyeti gibi gerekçelerle çeşitli ülkelerde milyarlarca dolarlık cezalarla gündeme gelen teknoloji devi, buna karşın bazı kritik davalarda lehine verilen kararlarla da elini güçlendiriyor. Son olarak WhatsApp ve Instagram satın alımlarına ilişkin açılan antitröst davasını kazanması, Meta’nın yıllardır süren hukuki mücadelesinin hem inişli hem çıkışlı yönlerini bir kez gözler önüne serdi.

Peki Mark Zuckerberg'in Meta'sı, 2025 yılına nasıl başladı ve şu an dünyanın birçok ülkesinde karşı karşıya kaldığı hukuki süreçlerde nasıl bir ilerleme kaydetti?

OCAK AYINA 91 MİLYON EUROLUK CEZAYA İTİRAZLA BAŞLADI

Meta, Ocak ayında yeni yıla İrlanda'da aldığı 91 milyon euroluk veri koruma cezasına itiraz etmekle başladı. 2019 tarihli olayda, şirketin şifreleme uygulamak yerine bazı kullanıcı parolalarını kolay okunabilen bir format olan düz metin olarak sakladığının tespit edildi. Ancak Meta, verilen cezayı 'tamamen orantısız' olarak değerlendirdi, adil usul ve yasal sürecin ihlal edildiğini savundu. Meta İrlanda Yüksek Mahkemesi’ne itiraz etti ve henüz cezayı ödemedi.

ABD'DE 725 MİLYON DOLARLIK GİZLİLİK ANLAŞMASINI SAVUNDU

Şubat ayına gelindiğinde Meta, Facebook kullanıcılarının gizlilik ihlalleri nedeniyle açılan toplu davada varılan 725 milyon dolarlık anlaşmayı savunmak için ABD 9’uncu Temyiz Mahkemesi’ne başvuruda bulundu.

Cambridge Analytica skandalı ve üçüncü tarafların milyonlarca kullanıcı verisine izinsiz erişimi üzerine açılan davayı çözmeyi amaçlayan anlaşma, 2023’te alt mahkeme tarafından onaylanmıştı. Fakat bazı kullanıcılar ödemenin yetersiz olduğu ve avukatlık ücretlerinin (181 milyon dolar) aşırı yüksek olduğu gerekçesinde bulunarak karara itiraz etti. Meta ve davacı avukatları anlaşmanın adil olduğunu savunurken, temyiz mahkemesi itirazları değerlendirmeye devam ediyor.

YILIN EN TARTIŞILAN CEZASI: AVRUPA KOMİSYONU 200 MİLYON EURO CEZA KESTİ

Avrupa Komisyonu, Nisan ayında Meta’nın AB’de uyguladığı “Onay ver ya da ödeme yap” (Consent or Pay) adlı reklam modelinin, Dijital Piyasalar Yasası’nın (DMA) 5(2). maddesine aykırı olduğuna hükmetti. Komisyon ceza metnini Haziran ayında yayınladı. Rapora göre, Meta’nın Facebook, Instagram, Messenger, Marketplace, Dating, Gaming gibi hizmetlerinden topladığı kişisel verileri, kendi reklam platformu Meta Ads ile birleştirerek kişiselleştirilmiş reklam sunmasının hukuka aykırı şekilde yapıldığı tespit edildi. Bu konunun aykırı bulunma nedeni ise, kullanıcıya eşdeğer, ücretsiz ve daha az kişiselleştirilmiş bir alternatif sunulmadığı yönündeydi.

Ayrıca raporda, kullanıcının, kişisel verilerinin reklam için işlenmesine gerçek anlamda özgürce rıza verme imkânı olmadığı, çünkü onay vermeyen kullanıcının belirli bir miktar ücret ödemek zorunda kaldığı ifade edildi.

60 gün içinde bu modeli düzeltme zorunluluğu, yani ücretsiz, daha az kişiselleştirilmiş ve yine de aynı kalitede bir seçenek sunma zorunluluğu verildi. Uyulmadığı takdirde ise günlük/tekrarlayan para cezasının uygulanacağı ifade edildi.

META: YASADIŞI BİR CEZA UYGULAMASI

Meta, Temmuz ayında yaptığı açıklamada, "Bu karar hem yanlış hem de hukuka aykırıdır ve itiraz ediyoruz." ifadelerini kullandı. Ardından, ücretli abonelik istemeyen kullanıcılara kişiselleştirilmiş reklamlar gösterilmesine izin verilmesi gerektiği yönündeki iddiasını desteklemek için önceki kararlara atıfta bulundu.

META VE MARK ZUCKERBERG, 8 MİLYARLIK DAVADA YATIRIMCILARLA ANLAŞTI

Meta ve Mark Zuckerberg, Temmuz ayında hissedarların Facebook gizlilik ihlalleri nedeniyle açtığı 8 milyar dolarlık davada karşılıklı anlaşmaya vardı. Ancak anlaşmanın ayrıntıları ve tutarı kamuoyu ile paylaşılmadı. Davanın konuları arasında Cambridge Analytica skandalı ve kullanıcı verilerinin uygunsuz kullanımı iddiaları yer alıyordu.

HATIRLATMA: CAMBRIDGE ANALYTICA SKANDALI

Cambridge Analytica skandalı, 2018 yılında ortaya çıktı. Facebook yaklaşık 87 milyon kullanıcının kişisel verilerinin izinsiz şekilde toplanıp siyasi danışmanlık ve reklam amaçlarıyla kullanıldığı iddiaları kamuoyunda infial yarattı. Peki bu skandal nasıl ortaya çıktı? Veri araştırmacısı Christopher Wylie’nin açıklamaları ve gazetecilik araştırmaları ile bulgular medyada paylaşıldı. Bu süreçte hem ABD’de hem de İngiltere’de seçim kampanyalarında hedefli reklam ve manipülasyon amacı ile verilerin kullanıldığı ifade edildi.

ABD'DE ANTİTRÖST DAVASINI KAZANDI

Geçtiğimiz günlerde ise, ABD’de görülen antitröst davasında mahkeme, FTC’nin Meta’nın Instagram ve WhatsApp’ı satın alarak sosyal medya pazarında tekel oluşturduğu yönündeki iddialarını kanıtlayamadığına hükmederek şirketin tekel konumunda olmadığına karar verdi ve davayı Meta lehine sonuçlandırdı.

FTC, Meta'nın 2012’de Instagram'ı 1 milyar dolara ve 2014'te WhatsApp'ı 19 milyar dolara satın almasıyla şirketin sosyal medya pazarında tekel oluşturduğu ve bu tekeli sürdürmek için yasa dışı davrandığı iddiasıyla 2020 yılında dava açmıştı.

İSPANYOL MAHKEMESİ AFFETMEDİ

Öte yandan dün Reuters’ta yer alan bir haber  dikkat çekiciydi. Habere göre İspanyol Mahkemesi Meta’ya AB veri koruma kurallarını ihlal ve haksız rekabet gerekçesiyle İspanyol dijital medya kuruluşlarına 552 milyon dolar tazminat ödemesini emretti. Meta ise bu konuyla ilgili henüz bir açıklama yapmadı.

patronlardunyasi.com