TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder hayatını kaybetti

TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder hayatını kaybetti.

Önder'in tedavi gördüğü Florence Nightingale'den Önder'in vefatına ilişkin yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

"Değerli Basın Mensupları,

Sayın Sırrı Süreyya ÖNDER, 15.04.2025 tarih ve saat 22:41’de şuuru kapalı, solunumu ve kardiyak arrest tablosunda ambulans ile kalp - akciğer masajı eşliğinde hastanemize getirilmiştir. Kendisine acilen “Aort Diseksiyonu” tanısıyla Bentall operasyonu (aort kapak değişimi ve çıkan aort değişimi) ve tek damar by-pass ameliyatı yapılmıştır. Hastamızın ameliyat sonrasında yoğun bakım ünitemizde ECMO (Kalp destek cihazı) ve yoğun tıbbi tedavi altında hemodinamik stabilitesi sağlanmıştır. Hayati tehlikesi giderek artan hastanın nörolojik tablosu ağırlaşmış, çoklu organ yetmezliğine girmiştir.

Sayın Sırrı Süreyya ÖNDER, yoğun bakım ünitemizdeki takip ve tedavisinin 18. gününde çoklu organ yetmezliği nedeni ile 03.05.2025 tarih ve saat 16:10’da hayatını kaybetmiştir.

Başta ailesi olmak üzere tüm sevenlerinin başı sağ olsun."

MÜCADELE İLE GEÇEN BİR ÖMÜR 

Adıyamanlı Türkmen bir ailenin oğlu olarak 1962’de dünyaya gelen Önder, dayısının  Nur cemaatine, babasının sosyalist harekete yakın olduğunu söyledi röportajlarında. 

Babası Adıyaman’da Türkiye İşçi Partisi’nin kurucusu ve il başkanıydı. 

O da, sık sık kitaplarını ödünç alıp okuduğu babasının yolundan gitti. Lisede ve üniversitede sol hareketlere katılan Önder, bu sebeple genç yaşından itibaren birkaç kez de tutuklandı. 

Babası o sekiz yaşındayken hayatını kaybettiği için Önder, lisedeyken ailesini geçindirmek üzere Sıtma Savaş ve Eradikasyon Merkezi’nde çalışmaya başladı. 

Burada ilk kez sendikal faaliyetlere başladı ve hatta sendikanın işyeri temsilcisi oldu.

1978’de Maraş katliamını protesto etmek üzere katıldığı eylem sonrası gözaltına alındı. Ardından tutuklanarak cezaevine girdiğinde sadece 16 yaşındaydı. 

Cezaevinden çıktıktan sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazandı ve Ankara’ya gitti. 

1981 yılında, henüz ikinci sınıftayken darbe karşıtı bir öğrenci grubuna üye olduğu gerekçesiyle gözaltına alınıp Mamak Cezaevi’ne gönderildi. 12 yıl hapis cezası aldığı Mamak Cezaevi’nde diğer siyasi tutuklularla birlikte direnişlere ve açlık grevlerine katıldı. 

Yedi yıl sonra cezaevinden çıktığında kamyon şoförlüğü dahil bulduğu çeşitli işlerde çalıştı.

Cezaevinden çıktıktan sonra, 1980 darbesi sonrası görünürlüğü artan Kürt hareketine destek verdi. Adıyaman’da Kürt arkadaşlarıyla birlikte geçirdiği çocukluğuna da atıf yaparak Kürtçenin serbestçe konuşulması için aktif olarak çalıştı, yazılar yazdı. 

Daha sonra bu durumu ‘‘Ortaokul yıllarımda sosyalist külliyatı okumaya başladığım için meseleye iyice hakim oldum. O günden beri hep Kürtlerin hak ve demokratik taleplerinin yanında durdum” diye açıklayacaktı.

Cezaevi yılları sonrası sendikal faaliyetlerine de geri döndü. 1 Mayıs eylemlerine katıldı ve işçi hareketlerini destekleyen yazılar yazdı. 

2006 YILINDA BEYNELMİLEL FİLMİ İLE YÖNETMENLİĞE ADIM ATTI

Önder, babasını kaybettikten sonra Adıyaman’ın tek fotoğrafçısında çırak olarak da çalışmış; bu da fotoğrafçılık ve sinemaya adım atmasının önünü açmıştı. 2006 yılında Muharrem Gülmez ile birlikte çektiği Beynelmilel filmiyle ilk kez yönetmenliğe adım attı ve Türkiye’de adını daha geniş kitlelere duyurdu. Senaryosu da Önder’e ait olan Beynelmilel, ulusal ve uluslararası film festivallerinde beş ödül aldı.

1981 yılında askeri rejimle yönetilen Türkiye’de bir evde yaşayan hayat kadınlarını konu alan O... Çocukları (2008) filminin de senaryosunu Önder yazdı. Son olarak 2012 yılında çekilen F Tipi Film’in de yönetmenlerinden biriydi. 10’ar dakikalık dokuz kısa filmin kurgulanmasıyla oluşturulan filmde, F tipi cezaevlerinde siyasi mahkûmların karşılaştıkları zorluklar ve ardından protesto etmek için girdikleri açlık grevi anlatılıyordu.

KÖŞE YAZARLIĞI YAPTI

Film senaristliği ve yönetmenliği denemeleri devam ederken 2010 yılında, Kürtçeye kısıtlı da olsa biraz daha alan açılan bir dönemde, BirGün gazetesinde yazmaya başladı. Ardından Radikal ve 2011’de Özgür Gündem’de yazdı. 

O dönem muhafazakar kanallarda da program yapımcılığı görevleri üstlendi. Önder, farklı kesimlerle yapıcı diyalog geliştirebilen yapısıyla farklı bir solcu profili çiziyordu. 

ÇÖZÜM SÜRECİNDE ÖNEMLİ ROL OYNAYAN BİR TÜRKMEN

Abdullah Öcalan’ın çağrısıyla kurulan, sol ideolojiye sahip siyasetçilerin ve siyasi parti liderlerinin de olduğu Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku’na katılan Önder, o bloka dahil olarak 2011 seçimlerinde bağımsız adaylığını koydu; İstanbul 2. Bölge milletvekili oldu ve ardından dönemin Kürt siyaseti yapan partisi BDP’ye katıldı. 

Ekim 2013'te, farklı kesimden sol çevreleri birleştirmeyi amaçlayan ve Kürt siyasal hareketinin deneyimli isimleri tarafından kurulan Halkların Demokratik Partisi’ne (HDP) üye olmak üzere BDP’den ayrıldı ve HDP’nin ilk dört milletvekilinden biri oldu.

2012 yılı sonunda başlayan çözüm sürecinde rol oynayan isimlerden biri oldu. Türk istihbaratından yetkililer düzenli olarak, İmralı Adası’nda cezaevinde bulunan  Abdullah Öcalan’la görüşmeyi sürdürüyor; Öcalan da Kürt hareketi temsilcilerine ve örgütün Kandil Dağı’ndaki yöneticilerine BDP milletvekilleri aracılığıyla bilgi ve talimat veriyordu. 

İmralı’ya giderek Öcalan’la görüşen bu milletvekilleri arasında Önder de vardı. Nevruz kutlamalarının yapıldığı 21 Mart 2013’te Diyarbakır’daki meydanda toplanan binlerce kişiye, Öcalan’ın İmralı’dan yazdığı ve PKK üyelerini Türkiye’den çekilmeye çağıran mektup, Kürtçe ve Türkçe olarak okundu. Mektubun Türkçesini okuyan isim Sırrı Süreyya Önder’di. Sahneye çıktığında coşkuyla karşılandı.

GEZİ EYLEMLERİ VE İBB BAŞKAN ADAYLIĞI

28 Mayıs 2013 tarihinde Gezi Parkı’ndaki ağaçların sökülmesiyle başlayan ve birkaç gün içinde Türkiye’nin onlarca şehrine yayılan protesto gösterilerine, birçok siyasi parti, politikacı, gazeteci, yazar, tiyatrocu ve sivil toplum kuruluşu da katıldı. BDP, çözüm süreci devam ettiği için ilk günlerde protestolarla arasına ciddi bir mesafe koysa da Önder, protestoların başlamasından itibaren Gezi Parkı’ndaydı. Hatta ‘‘Ben ağaçların da vekiliyim’’ demişti.

İstanbul'da temsilcisi olduğu bölge sınırları içinde yer alan Gezi Parkı’nda ağaçları sökmek üzere parka giren kepçenin önünde dikilen Önder, orada bulunan ilk milletvekiliydi. Kepçeler ilk kez onun eyleminden sonra parktan çekildi. 31 Mayıs 2013 günü sırtına biber gazı fişeği isabet eden Önder, hastaneye kaldırıldı. 

Gezi Parkı’ndaki eylemler de aktif olarak yer alan Önder, Kürt siyasi hareketini de ‘olaylara kayıtsız kalmakla’ eleştirdi. 

Sırrı Süreyya Önder, 2014 yılında düzenlenen yerel seçimlerde, HDP'den İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı adayı oldu. Ancak oyların sadece yüzde 4,7’ini alarak üçüncü sırada kaldı. 

2015’te HDP, ilk kez adaylarının bağımsız olarak yarışması yerine parti olarak seçimlere girdi. Bu seçimde de milletvekili olan Önder, aynı zamanda partinin müzakere ve çözüm sürecinden sorumlu eş genel başkan yardımcısı oldu.

Çözüm süreci boyunca her kesimle diyalog kurabilmesi, esprili ve rahat tavırlarıyla artık iyice bilinen bir isim olan Önder’in, 2014 yılında Çankaya Köşkü’nde düzenlenen bir resepsiyonda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan'ın ‘‘Siz nerelisiniz?’’ sorusuna ‘‘Adıyamanlıyım, çok afedersiniz Türküm, tedavi oluyorum’’ diye yanıt vermesi ve bu yanıtın Erdoğan çiftini güldürmesi de gündem oldu. 

Önder’in, diğer Kürt siyasetçiler gibi popülaritesinin hızla yükseldiği çözüm sürecinin ardından 2015’te ateşkes sona erdiğinde, siyasetteki etkisi de azaldı. 

6 ARALIK 2018'DE TERÖR PROPAGANDASI YAPMAK SUÇLAMASIYLA TUTUKLANDI

15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından başlayan olağanüstü hal döneminde HDP’li milletvekilleri de tutuklanmaya başladı. Önder de, 6 Aralık 2018’de "terör propagandası yapmak" suçundan tutuklandı. 

10 ay cezaevinde kaldıktan sonra Ekim 2019'da serbest bırakıldı. Cezaevinden çıktığında "Ne zaman ülke topyekun demokratikleşme, barış yolunda adım atarsa sevincimizi o zaman yaşayabiliriz" diyecek, serbest kaldığı için sevinmenin erken olduğunu söyleyecekti. 

Sırrı Süreyya Önder, 2021’de HDP’ye yönelik başlatılan kapatma davasında beş yıl siyaset yasağı istenen siyasetçiler arasındaydı. O dönem Anayasa Mahkemesi’ne verdiği yazılı savunmasında ‘‘Siyaset yasağı bana işlemez; Kürt olmayı, solcu olmayı, daha insani bir gelecek hayal etmeyi elimden hangi yasak alabilir?" demişti. Bu davadan Mayıs 2024’te beraat etti. 

TBMM'DE YÖNETTİĞİ OTURUMLARDA KAHKAHA EKSİK OLMADI

2023 genel seçimlerinde HDP’nin halefi olan DEM Parti’den İstanbul milletvekili seçildi. 2024 yılının sonunda yeniden başlayan çözüm sürecinde bir kez daha yer alan Önder, yine Öcalan ve hükümetle görüşmeler yapan heyette yer aldı. 

Önder bir yandan da TBMM Başkanvekili olarak Haziran 2023’ten bu yana birçok oturum yönetti. Bu oturumlarda yaptığı çıkışlar, çeşitli parti milletvekilleriyle girdiği komik diyaloglar, tartışmaları durdurmaya çalışırken sarf ettiği samimi ve esprili ifadeler sık sık gündem oldu. Öyle ki, sosyal medyada veya video paylaşım platformlarında Önder’in en komik anları başlıklı TBMM videoları bulmak mümkün. 

‘‘16 saattir burada oturuyoruz, sadece oturmuyoruz, saçmalamalar dahil her şeyi dikkatle dinlemek zorundayız,’’ diyerek kendisini eleştiren milletvekillerine çıkışması, bir tartışma sırasında söz hakkı alan milletvekilinin konuşmasına izin vermeyen erkek milletvekillerine ‘‘Hepinizin içinden bir ergen oğlan çocuğu çıktı ya!’’ demesi günlerce anıldı. 

Konuşma süresi biten her partiden milletvekiline bonkörce konuşma süresi vermesi, Saadet Partili Necmettin Çalışkan’ın kendisine ‘‘Sayın Önder, iyi ki varsınız’’ demesine yol açmıştı.

SOYLU'YA VERDİĞİ "HELALLİK" YANITI

Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da, AK Parti milletvekili olduğu dönemde Önder’in kendisine fazladan konuşma süresi vermesi üzerine, ‘‘Hakkınızı helal edin’’ demiş ve konuşmasına öyle devam etmişti. Önder, görev süresi boyunca Kürt ve solcu siyasetçilere yönelik ‘terör’ suçlamaları yönelten, tutuklamalar ve görevden almaları sert ve geniş çaplı olarak uygulayan Soylu’ya ‘‘O başka konu’’ diye yanıt verdi. Bu yanıt, meclisteki diğer vekillerle birlikte Soylu’nun bile konuşmasına ara verip uzun uzun gülmesine yol açtı. Soylu’nun konuşması bittikten sonra Önder, kendisine söz hakkı geldiğinde ifadesini açıklama ihtiyacı hissetti:

‘‘Biz hapishane arsızı olmuş insanlarız, bir gün başkan vekili, bir gün mahkum, bir gün hasta, ne olacak? Bunlar bir şey değil. Önemli olan, hakkım da helal olsun. Ben helallik bahsinde çok dayanıksız bir insanım, bunu talep eden kimseye daha haram olsun demedim.’’

2023 Aralık ayında bütçe görüşmeleri sırasında oturumu yönetirken rahatsızlanan Önder hastaneye kaldırılmıştı. Şubat 2024’te Meclis’e dönen Önder, tedavi sürecinde kendisini arayan ve ilgilenen tüm milletvekillerine teşekkür etmiş ve ardından şunları söylemişti:

‘‘Önümüzde biraz daha devam edecek bir süreç var. Hele bakalım ne olacak.’’

63 YAŞINDA HAYATINI KAYBETTİ

Sırrı Süreyya Önder, 3 Mayıs Cumartesi günü yoğum bakımda tedavi gördüğü hastanede 63 yaşında yaşamını yitirdi.

CENAZE PROGRAMI BELLİ OLDU

Sırrı Süreyya Önder için cenaze programı da belli oldu. Önder yarın İstanbul'da son yolculuğuna uğurlanacak. 
Saat 12.00'de AKM'de anma etkinliği düzenlenecek, cenaze namazı ise ikinci namazından sonra Şişli Camisi'nde kılınacak. Sırrı Süreyya Önder, daha sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verilecek. 

patronlardunyasi.com