Rusya'nın gözü Türk rafinerilerinde: AB yaptırımları petrol alımını etkiler mi?
Avrupa Birliği’nin Rusya’ya yönelik 18. yaptırım paketi, yalnızca Moskova’yı değil, dolaylı olarak onunla enerji ticareti yapan üçüncü ülkeleri de baskı altına almaya hazırlanıyor. Yeni pakette özellikle “gölge filo” olarak adlandırılan ve Rus petrolünü taşımaya devam eden 105 tankere getirilen kısıtlamalar ile Hindistan’daki Rus yatırımlarına dair düzenlemeler dikkat çekiyor. Ancak gözler, son iki yılda Moskova ile enerji ticaretini hızla artıran Türkiye’de.
2022’de Avrupa’nın Rus petrolüne ambargo koymasının ardından Türkiye, Rusya için alternatif bir enerji koridoruna dönüştü.
2023 verilerine göre Türkiye, Rusya’dan yaptığı petrol ithalatını neredeyse üç katına çıkardı. Bu artış, 2021'e kıyasla 9,5 milyon tonluk ek ithalat anlamına geliyor.
Uzmanlar, bu hamlenin yalnızca iç tüketimle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda Türk rafinerileri üzerinden işlenmiş ürünlerin Avrupa’ya yeniden ihraç edildiğini belirtiyor.
Ancak bu model, Brüksel’in yeni yaptırım listesinde açık hedef haline geldi. N. İzvestiya’nın analizine göre, AB bu dolaylı geçişleri kesmek istiyor ve Türk rafinerilerini “yüksek riskli ara aktörler” olarak tanımlamaya hazırlanıyor.
TÜRK RAFİNELERİ İÇİN "İKİNCİL YAPTIRIM" ALARMI
ABD’nin daha önce İran’a yönelik uyguladığı ikincil yaptırımlar, şimdi Rusya bağlamında da konuşulmaya başlandı. Enerji analisti Aleksey Gromov’a göre, Türk rafinerileri 2024 yılı boyunca fiyat tavanı uygulamalarını ihlal etmemek adına bazı dönemlerde Rus petrolü alımlarını geçici olarak askıya aldı. Bu durum, ikincil yaptırımların doğrudan etkisinin hissedilmeye başlandığının sinyali olarak görülüyor.
Yeni yaptırım paketi uygulamaya geçerse, Türk rafinerilerinin daha temkinli davranacağı ve Rusya’dan gelecek spot ya da uzun vadeli ham petrol alımlarında ciddi düşüş yaşanabileceği öngörülüyor. Bu durum, Rusya’nın Türkiye üzerinden dolaylı olarak Avrupa pazarına erişimini de zora sokabilir.
RUSYA İÇİN TÜRKİYE KAYBI NE ANLAMA GELİYOR?
Uzmanlara göre Rusya'nın toplam petrol ihracatının yüzde 13–15'lik kısmı Türkiye ve benzeri üçüncü ülkelere yöneliyor. Bu kanaldaki en küçük bir daralma bile Moskova'nın enerji gelirlerini doğrudan etkileyebilir.
AB’nin önerdiği yeni fiyat tavanı olan 47 dolar/varil seviyesi, Rusya’nın bütçe planlamasında öngördüğü 55 dolar/varil hedefinin oldukça altında. Ekonomistler, bu farkın Rus bütçesinde yıllık 1,5 trilyon rubleye kadar bir açık oluşturabileceğini tahmin ediyor.
TÜRKİYE İHTİYATLI BİR POZİSYONDA
Hindistan gibi büyük alıcı ülkeler, Rus petrolüne olan bağımlılıklarını sürdürürken fiyat pazarlığında ellerini güçlendirmeye çalışıyor.
Türkiye ise Batı ile ilişkilerindeki hassas dengeler nedeniyle daha ihtiyatlı bir pozisyonda. ABD ve AB baskıları arttıkça, Türk rafinerilerinin Rus tedarikçilerle olan bağlarını gevşetmeleri ve enerji portföylerini çeşitlendirmeleri bekleniyor.
Uzmanlara göre bu denklemde Türkiye hem ekonomik çıkarlarını hem de siyasi hassasiyetlerini gözetmek zorunda.
patronlardunyasi.com
