Mars’taki gizemli çizgilerin sırrı çözülüyor: Su değil, toz kaymaları
Mars yüzeyinde yıllardır tartışma konusu olan gizemli çizgiler, sanıldığı gibi sıvı suyun değil, büyük ihtimalle kuru toz kaymalarının eseri. 86.000’den fazla yüksek çözünürlüklü Mars görüntüsünün tarandığı yeni bir makine öğrenimi çalışması, bu çizgilerin rüzgar ve toz hareketleriyle daha uyumlu olduğunu ortaya koydu.
Brown Üniversitesi ve Bern Üniversitesi’nden bilim insanlarının ortak yürüttüğü araştırma, Mars'ın yamaçlarında görülen karanlık çizgilerin sıvı suyla ilişkili olmadığını gösterdi. Daha önce bu çizgilerin, eriyen buz, tuzlu su ya da havadan çekilen nem gibi nedenlerle oluşmuş olabileceği düşünülüyordu. Ancak çalışma, çizgilerin büyük ihtimalle kuru süreçlerin, özellikle de toz hareketlerinin sonucu olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın ortak yazarlarından Brown Üniversitesi doktora sonrası araştırmacısı Adomas Valantinas, “Çalışmamız, Mars’taki modern süreçleri anlamaya yönelik önemli bir adım. Ancak bu çizgilerde suya dair bir iz bulamadık. Modelimiz, oluşumların kuru süreçlerle açıklanabileceğini güçlü biçimde gösteriyor” dedi.
Çalışma, 19 Mayıs’ta Nature Communications dergisinde yayımlandı.
1970’LERDEN BERİ BİLİNMEYEN BİR FENOMEN
Bu tuhaf çizgiler ilk kez 1970’lerde NASA’nın Viking görevinde fark edildi. Çevreye göre daha koyu renkte olan bu oluşumlar, Mars’ın dik yamaçlarından yüzlerce metre aşağıya doğru uzanıyor. Bazıları mevsimsel olarak ortaya çıkıp kayboluyor ve bu özellikleri nedeniyle “tekrarlayan eğim çizgileri” (RSL) olarak adlandırılıyor.
Bir dönem, bu mevsimsel desenler nedeniyle çizgilerin yeraltı suyu, tuzlu çözeltiler veya atmosferden gelen nemle ilişkili olabileceği düşünülmüştü. Eğer bu doğru olsaydı, Mars’ta mikrobiyal yaşam için potansiyel habitatlar bulunduğu anlamına gelebilirdi.
YAPAY ZEKÂYLA 500 BİNDEN FAZLA ÇİZGİ TESPİT EDİLDİ
Tüm bilim dünyası su hipotezine ikna olmamıştı. Bazı araştırmacılar, çizgilerin sıvı değil, toz kaymaları ve rüzgar gibi kuru nedenlerle oluşmuş olabileceğini savunuyordu.
Bu ihtimali değerlendirmek için araştırmacılar, yapay zekâ tabanlı bir makine öğrenimi algoritması geliştirdi. 86.000'den fazla yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsünü tarayan sistem, 500.000’den fazla çizgi tespit ederek Mars’ın küresel eğim çizgisi haritasını oluşturdu.
Bu veriler daha sonra sıcaklık, rüzgar hızı, yüzey hidrasyonu ve kaya kayması gibi değişkenlerle karşılaştırıldı. Sonuçlar, çizgilerin suyun varlığını gösterecek koşullarla değil, yüksek rüzgar hızı ve toz birikimi gibi kuru etkenlerle ilişkili olduğunu ortaya koydu.
GELECEK MARS GÖREVLERİ İÇİN YENİ BİR YOL HARİTASI
Çalışma, Mars yüzeyindeki bu çizgilerin yaşanabilir ortamlar olmadığını ve bu bölgelerde sıvı su bulunmadığını göstererek, gezegenin keşfi açısından yeni bir çerçeve sunuyor. NASA gibi ajanslar, Mars’ta yaşanabilir ortamlara yakın yerleri kirletme riskine karşı daha temkinli davranıyor. Ancak bu yeni bulgular, bu tür bölgelerin mikrobiyal yaşam açısından kritik olmayabileceğini ortaya koyuyor.
Adomas Valantinas, “Bu büyük veri yaklaşımı sayesinde, uzay araçlarını göndermeden önce bazı hipotezleri yörüngeden test edebiliyoruz” diyerek araştırmanın önemine dikkat çekti.
patronlardunyasi.com
