Küresel deniz taşımacılığında arz-talep dengesizliği büyüyor: Gemi siparişleri ilk yarıda %64 azaldı

Küresel ticaretin yüzde 80’e yakınının yapıldığı deniz taşımacılığında, kayıplar artıyor. Drewry Dünya Konteyner Endeksi’nde (WCI), ocak ayından bu yana yaşanan gerileme yüzde 40’a dayanırken, küresel uzmanlar navlunda ikinci yarıda düşüşün hızlanmasını bekliyor. Ocak ayına 4 bin dolara yakın seviyede başlayan Drewry Dünya Konteyner Endeksi (WCI), düşüş eğilimine girmiş, ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük vergilerinde 90 günlük ara vermesi nedeniyle mayıs sonu ve haziran başında kısa süreli bir artış yaşamıştı. Ancak kapasitenin talebi aşmasıyla piyasa temmuz ortasına kadar ciddi bir düşüş yaşadı. Geçen hafta Drewry, yüzde 1’lik sınırlı bir kayıpla 40’lık konteyner başına 2.499 dolara geriledi.

Ekonomim'den Aysel Yücel'in haberine göre, Çin ürünlerine uygulanan yüksek ABD gümrük vergilerinin geçici olarak durdurulmasının ağustos ortasında sona ermesiyle birlikte denizcilik şirketleri daha fazla seferi iptal ederek Pasifik'teki hizmetlerini azaltıyor. Gümrük vergisi artışından önce yük taşımacılığında yaşanan yoğun talep sona erdiğinden, Drewry önümüzdeki hafta spot oranların daha az dalgalı olacağını öngörüyor. Drewry'nin konteyner uzmanları, 2025'in ikinci yarısında arz-talep dengesinin tekrar zayıflayacağını ve bunun spot oranların düşmesine neden olacağını belirtiyor. Oran değişikliklerinin dalgalanması ve zamanlaması, Trump'ın gelecekteki gümrük vergilerine ve Çin gemilerine uygulanan ABD yaptırımlarıyla ilgili kapasite değişikliklerine bağlı olacak ve bunlar hâlâ belirsizliğini koruyor.

Lojistik analiz şirketi Xeneta'ya göre, 1 Haziran'dan bu yana Asya'dan ABD'nin batı ve doğu kıyılarına giden konteynerlerin ortalama spot fiyatları yüzde 50’nin üzerinde düştü. Belirsizliği artıran bir diğer faktör ise ABD ve Çin arasındaki çözülmemiş ticaret görüşmeleri. Dünyanın en büyük iki ekonomisinin yetkilileri geçen hafta 90 günlük gümrük vergisi ateşkesinin uzatılması konusunda anlaştı. Çin-ABD ticaret rotası, konteyner gemisi işletmecileri için en kârlı rotalardan biri olmaya devam ediyor.

Xeneta'nın teknoloji ve veri sorumlusu Erik Devetak, “Küresel olarak önemli bir kapasite fazlası var ve bu durum piyasayı şekillendirmeye devam edecek” dedi. Lojistik devi DHL, yaz başında Asya'dan Kuzey Amerika'ya olan trafiğin artmasıyla yükselen spot fiyatların o zamandan beri tersine döndüğünü belirtti. DHL Global Forwarding Asia Pacific CEO'su Niki Frank, “Taşıyıcılar erken kazançlar elde etmek için Transpasifik rotalarında kapasiteyi artırmak üzere acele ettiler, ancak ivme azaldıkça arz fazlası belirginleşiyor” diye konuştu. Veson Nautical'ın denizcilik analisti Jarl Milford, daha fazla geminin pazara girmesinin beklendiği ikinci yarıda fiyatların istikrarlı bir şekilde düşeceğini tahmin ediyor. Milford, “Gümrük vergisi politikası ve yavaşlayan küresel talep dahil olmak üzere devam eden belirsizlik, baskıları artırmaya devam ediyor” dedi. Ancak, fazla kapasitenin bir kısmını eritmeye yardımcı olan önemli bir faktör, gemilerin geleneksel rotalarından sapması olarak değerlendiriliyor. Taşıyıcılar, Yemenli Husi milislerinin saldırıları nedeniyle Kızıldeniz'den uzaklaşıyor ve bazıları gümrük vergilerinden kaçınmak için ABD limanlarını atlıyor. Analistler, bu daha uzun yolculukların daha fazla gemiyi emdiğini ve fiyatlar için bir taban oluşturmaya yardımcı olduğunu belirtiyor.

TAMER KIRAN: KÜRESEL GEMİ SİPARİŞİ %64 AZALDI, FİYATLAR GERİLEDİ 

Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Tamer Kıran, odanın ağustos ayı meclis toplantısında yaptığı konuşmada deniz taşımacılığındaki yavaşlamaya dikkat çekti. Küresel denizyolu taşımacılığının, gümrük vergileri ve ABD’nin Çin tarafından işletilen, Çin yapımı ve Çin bayraklı gemilerle aynı filoda bulunan gemiler için ek liman ücretleri almaya hazırlanması ile jeopolitik riskler nedeniyle yılın ilk yarısında zayıf seyrettiğini kaydetti.

Kıran, “Kızıldeniz’deki aksaklıklar ve belirsizlikler gölgesinde küresel denizyolu taşımacılığının 2025 yılında ton bazında yıllık yüzde 0,1 ile kısıtlı artarak 12,7 milyar ton seviyesinde gerçekleşmesi öngörülüyor” dedi.

Yeşil dönüşüm düzenlemelerindeki belirsizliklerin gemi siparişlerinde de azalmaya yol açtığını belirten Tamer Kıran, şöyle devam etti: “1000 GT ve üzeri gemilerde yeni inşa siparişleri Ocak-Haziran 2025 döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla adet bazında yaklaşık yüzde 63,8, DWT bazında ise yüzde 57,9 azaldı. Bu durum yeni inşa fiyatlarında düşüşü de beraberinde getirdi. Doğal olarak bu gelişmelerden dünyanın en büyük gemi üreticisi Çin olumsuz etkilenirken, Çin’in yeni gemi inşa sözleşmeleri, gemi adedi bazında 2025’in ilk yarısında yıllık bazda yüzde 69,6 düştü.”

İTHALAT ARTIŞI KOSTER ARMATÖRÜNE NEFES ALDIRDI

Navis Danışmanlık Koordinatörü Engin Koçak, nehir/deniz tipi koster piyasasında yük hacmi ve buna bağlı olarak navlunda sınırlı da olsa bir artış yaşandığını söyledi. Türkiye’nin mevsimsel olarak ithalat talebinin artması bu yükselişte etkili oldu. Koçak, “Konvansiyonel koster navlunlarında da Ukrayna çıkışlarında artış var. Yüzler çok gülmüyor ama en azından şikayetler azaldı. Sadece armatör biraz daha tatmin edici navlun bekliyor çünkü uzun zamandır canı cidden yandı. Nehir-deniz tipi koster piyasalarında bu hafta da yük ve navlun artışları söz konusuydu. Azov-Marmara rotasında taşınan 3.000 ton buğday yükleri geçen haftaki 22-23 dolar/tondan 23-24 dolar/tona çıktı. Rostov- Marmara rotasında ise navlunlar yine bir adım daha yukarı çıkarak 24-25 dolar/ tondan 25-26 dolar/tona ulaştı. Son olarak, Rostov- Mersin rotasında da navlunlar geçen haftaki 38-39 dolar/ tondan 40-41 dolar/tona yükseldi. Ancak Karadeniz içinde hâlen Ukrayna ve Rusya işlerinden uzak durmaya çalışan çok sayıda armatör var” diye konuştu.

patronlardunyasi.com