Kaymağı spekülatörler yiyor

Petrol piyasalarındaki aktörlerin hiçbiri spekülasyon sözcüğünü telaffuz dahi etmek istemiyorlar. Onlar daha çok " sezerek önceden davranıp almak - anticipated buy" terimini tercih ediyorlar. Tüm sebepler aslında bir "korku" yaratmaya yönelik. Bu korku 'fiyatlar yukarı çıkacak ve yarın daha pahalı olacak bir malı bugün ucuzdan alalım' mantığım doğuruyor.

Son yıllarda yatırım bankaları ve hedge fonların emtia piyasalarına ama özellikle petrol ve değerli metallere ayırdıkları fonlar artıyor. Bu da yeni alım yapılması, daha önceden işi petrol alıp satmak olmayan yatırım bankalarının bile depolama tesisleri, hatta rafineri almalarına, kurmalarına neden oluyor.

Vadeli piyasalar derin değil
Çoğunlukla bu fonlar daha çok finansal piyasalarda alınıp satılan kontratlar aracılığıyla bu piyasalara yatırım yapıyorlar. Londra' daki IPE veya New York'taki NYMEX'te işlem gören vadeli işlem piyasaları sanıldığı kadar derin değil. En fazla işlem genellikle en yakın ay ve bir sonraki ay kontratlarında yapılıyor.

Vadeli kontrat piyasalarında ilerideki fiyatın bugünden yüksek olacağı beklentisi ileriki vadedeki kontratların "primli" olmasını getiriyor ve buna da "contango" deniyor. Fiyatların daha düşük olması durumu da "backwardation" olarak adlandırılıyor. Piyasaların l "contango" gösterdiği dönemlerde elindeki kontrat pozisyonunu ileriye taşımak isteyen bir fon, kontratlarını yenilemek istediğinde bu "primi" ödemek zorunda. Brent petrolünün aylık kontratları arasında son bir yıl boyunca 0.5-2.5 dolar arası bir prim söz konusu. Eğer bir fon, pozisyonunu bir yol boyunca tutmak ve yılda altı defa pozisyonu yenilemek ister ise, ortalama bir dolardan alti dolarlık bir değiştirme maliyetine katlanıyor. Buna bir de ortalama 3 dolarlık işlem ve fonlama maliyetini eklersek, pozisyonu bir yıl boyunca taşımanın maliyeti 9 doları buluyor.

100 dolar olur mu?
Bir diğer deyişle, fonun para kazanması petrol fiyatının bir yıl boyunca 9 dolardan fazla artmasına bağlı. İşte sorun da tam bu noktada çıkıyor. Her haber fiyatları yukarı götürmek için kullanılıyor. İyi haberler hep gözardı ediliyor. Petrol, tüm bu gelişmelerin ışığında değil 80 dolar, 100 dolar olursa şaşırmamak gerek. Zira söz konusu olan temel faktörlerin de üzerinde, yapılan spekülasyon büyük ve çok katılımcılı. Buna sadece fonlar değil, büyük petrol şirketleri ve petrol üreticisi ülkelerde iştirak etmiş durumda.

Yeni bir enerji kaynağı bulunmadığı takdirde, petrol üzerindeki bu oyunların son bulması ancak ve ancak talebin, yüksek fiyatlara tepki vermesiyle mümkün. Talep de herhangi bir değişiklik kısa vadede görülmediğine göre, demek ki cari fiyatlar insanların hâlâ daha tüketimlerini kısmaları için yeterince yüksek değil.

Ali Ağaoğlu/Vatan