İran'a bomba Türkiye'yi dondurabilir

Gazda uzun süreli kesintinin elektrik ile birlikte konutlardaki ısınmada sıkıntı yaratabileceği belirtiliyor.

İran'ın uranyumu zenginleştirdiğini açıklaması ve işbirliği çağrılarını kabul etmeye yanaşmaması her ülke gibi Türkiye'de de endişeyle izleniyor. Irak Savaşı öncesi olduğu gibi Türkiye'den asker veya üs gibi muhtemel taleplerin olabileceği konuşulsa da asıl endişe enerji sıkıntısı. 2005 yılında toplam 27.1 milyar metreküp doğalgaz alan Türkiye bu alımın 4.3 milyar metreküpünü İran'dan yaptı. Başka bir deyişle ABD veya Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde bir saldırının yapılabileceği ülke İran Türkiye'nin doğalgazının yüzde 16'sını karşılıyor. Kış ve yaz aylarında değişmek üzere doğalgazın ortalamada yüzde 20'si konutlarda kullanılıyor. Sadece ısınma değil fırın ve ocaklarda ya da banyolarda da doğalgazın ulaştığı illerde yaygın bir kullanım bulunuyor. İran'a özellikle kış aylarında yapılacak bir saldırının İran gazının kullanıldığı bölgelerde enerji krizine neden olacağı yorumları yapılıyor. Çünkü kış döneminde konutlardaki kullanım iki katına çıkıyor.

SOĞUKTA KALIR MIYIZ?
Bu nedenle savaş ihtimaline karşı enerjide kriz senaryolarının ve doğacak açığın nasıl kapatılacağının planlanmasıın önemine dikkat çekiliyor. Rusya ve İran'dan yapılan doğalgaz alımlarındaki birkaç günlük azalma ya da kesilmenin Türkiye'de nasıl bir etki yapacağı birkaç ay önceki krizde net bir şekilde ortaya çıkmıştı. Ukrayna'nın Rusya'dan gelen doğalgazı azaltarak Türkiye'ye ulaşan Batı Hattı'na vermesi "Türkiye soğukta kalacak" tartışmalarına neden olmuştu. Kısa bir süre sonra İran'ın verdiği doğalgazı azaltması endişeleri iyice arttırmıştı.

En son konutların gazı kesiliyor

TÜRKİYE'NİN doğalgaz alımları BOTAŞ üzerinden gerçekleştiriliyor. BOTAŞ, kritik durumlarda sanayiye ve otoprodüktörlere verdiği doğalgazı kesebiliyor. Bu noktada iki tip müşteri bulunuyor. "Kesintili müşterilere", yüzde 3 daha ucuza gaz veriliyor. Ancak arz sorunu çıktığında, önceden bilgi verilerek bu tip müşterilere 6 haftaya kadar gaz kesintisi yapılabiliyor. Bu kapsamda, 17 otoprodüktör ile çok az sayıda sanayi tesisi yer alıyor. "Kesintisiz müşteriler" ise 60 civarında otoprodüktör ve sanayi kuruluşlarından oluşuyor. 

Gaza bağımlılık vuruyor

DOĞALGAZDAKİ kısa süreli kesintilerin bile Türkiye'de adeta krize neden olmasının arkasında doğalgaza bağımlılık yatıyor. Avrupa Birliği (AB) İstatistik Kurumu Eurostat verilerine göre Türkiye elektriğinin yüzde 45'ini doğalgazdan elde ediyor. AB'nin ortalaması ise yüzde 17. Bu oran Almanya ve Yunanistan'da ise yüzde 11'lere iniyor. Kömür ve su gibi doğal kaynaklara daha fazla ağırlık verilmesi en çok üzerinde durulan konu. Zaten Rusya ve İran'dan gelen gaz kesilince termik ve hidro elektrik santraller daha fazla çalıştırılarak kriz atlatılmıştı. 

Sinan Cem Şahin/Sabah