Kamu bankaları gaza bastı: Tüketiciye döndü

Bankacılık sektörü yoğun regülasyonlara uyum sağlamaya çalışırken bir yandan da karlılığını sürdürme çabasında. Ancak yılın ilk ayı sektörde her banka için verimli geçmedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun aylık verilerine göre ocak ayında yerli özel mevduat bankaları yüzde 76, yabancı mevduat bankaları yüzde 197,1 net kar artışı yakalarken kamu mevduat bankalarının net kar büyümesi yüzde 10,2 ile sınırlı kaldı.

Ekonomi gazetesinden Şebnem Turhan'ın haberien göre bankacılık sektörü kaynakları kamu mevduat bankalarındaki bu yavaşlamanın en büyük nedeninin tüketicilerde yaşadığı kaybı olduğuna dikkat çekti.

Tüketici kredilerindeki payı 5 puan geriledi

BDDK aylık verilerine göre geçen yıl ocakta kamu mevduat bankalarının toplam tüketici kredileri içindeki payı yüzde 42,1 iken bu yıl ocakta yüzde 37,3'e indi. Bu durum neredeyse 5 puanlık bir düşüşe işaret ediyor. Kredi büyüme hızında da yavaşlama var. Kamu mevduat bankalarının tüketici kredi büyümesi bu yıl ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 28,7’de kaldı. Bankacılık sektöründe ise tüketici kredi büyümesi ocak ayı itibariyle yüzde 45,2 seviyesinde ve tüketici kredileri 1.13 trilyon liraya çıktı.

Yerli özel ve yabancı mevduat bankaları ise tüketici kredilerindeki paylarını hızlı şekilde büyüttü. BDDK aylık verilerine göre yerli özel mevduat bankalarının geçen yıl ocakta yüzde 31,3 olan toplam tüketici kredileri içinde aldıkları pay bu yıl ocakta yüzde 34'e, yabancı mevduat bankalarının da geçen yıl ocakta yüzde 21,4 olan payı da bu yıl ocakta yüzde 23,6'ya çıktı.

Yani yerli özel mevduat bankaları tüketici kredilerinden aldığı payı 2.77 puan, yabancı özel mevduat bankaları da 2.15 puan artırmayı başardı. Yerli özel mevduat bankalarının tüketici kredileri büyümesi de bu yıl ocakta geçen yıl ocak ayına göre yüzde 56,7 olurken, yabancı mevduat bankalarının kredi büyüme hızı yüzde 59,9 olarak hesaplandı.

Ticari kredi faizi mevduat faizinin 14.14 puan altında

Tüketici kredilerinin bankacılık sektörü için son dönemde önemi bir kat daha arttı. Merkez Bankası ve BDDK’nın getirdiği regülasyonlan bankacılık sektörünü ticari kredilerde belli bir faiz limitinin üzerine çıkılması ile büyümenin de belli oranı aşması durumunda ek menkul kıymet alımı yapmak zorunda bırakıyor.

Aynı zamanda ticari kredi faizleri de TL mevduat faizlerinin de oldukça altında seyrediyor. Çünkü yine regülasyonlar nedeniyle bankacılık sektörü ek menkul kıymet tesisinden kaçınmak için TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını yüzde 60’a çıkarmak zorunda. 24 Şubat haftası itibariyle kredi kartı ve KMH hariç TL cinsi ticari kredi faizi yüzde 12,81’e geriledi.

İhtiyaç kredisi faizi ise yüzde 29,02 seviyesinde. Kredi faizlerine karşılık 3 aya kadar TL vadeli mevduat ortalama faizi yüzde 26,95 seviyesinde. Bu ticari kredi faiziyle arasındaki makasın 14.14 puana açıldığını gösteriyor. Yani bankacılık sektörü mevduat faizinin 14.14 puan altında ticari kredi kullandırıyor. İhtiyaç kredisi faizi ise TL mevduat faizinden 2.07 puan daha yukarıda. Sektör için ticari kredi kullandırmak kaba tabiriyle zararına olurken, tüketici kredisi kullandırmak ise avantajına oluyor.

Kamu bankaları ticari kredide hızlı büyüdü

Regülasyonlarla karmaşıklaşan banka bilanço yönetimi ocak ayında kamu mevduat bankalarının net karlılığında ivme kaybı yarattı. Çünkü kamu mevduat bankalarının ticari kredi büyümesi Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 63,8 iken özel bankalarda bu oran yüzde 5,65 seviyesinde.

Tüketici kredilerinde ise tam tersi bir durum var. Özel bankalarda tüketici kredi büyümesi yüzde 100'ü aşmışken yılın ilk haftalarında kamu bankalarında yüzde 20'ler seviyesindeydi. Öyle ki geçen yıl kasım ayında kamu bankalarının tüketici kredi büyümesi yüzde 8,2'ye kadar geriledi.

Son haftada kamu bankaları gaza bastı

Bu gidişata dur demek için de şubat ayı ile beraber ise kamu bankalarında tüketici kampanyalarına hız verildi. BDDK haftalık verilerine göre kamu mevduat bankaları 24 Şubat itibariyle toplam tüketici kredileri içindeki payını 17 Şubat haftasına göre 1.2 puan arttırdı ve yüzde 38,81'e yükseltti. Tüketici kredi büyümesi de 24 Şubat haftasında hızlı bir sıçramayla yüzde 70,2’ye çıktı. 17 Şubat haftasında kredi büyüme oranı yüzde 30,3 sevisinde bulunuyordu.

Bankacılık sektörü kaynakları diğer bankaların agresif emekli promosyonu kampanyalarının kamu bankalarının tüketici ayağına büyük hasar verdiğini dile getirdi. Emekli maaşı müşterisi kaybının da etkisiyle bireysel müşteriler tarafında sıkıntı yaşayan kamu bankalarının yeni dönemde en büyük ilgisinin bu yönde olacağını vurguladı.

Kredinin yanı sıra bireysel mevduat da kaybetti

Kamu bankaları bireysel müşterilerde tek kaybı krediler tarafında yaşanmadı. Özellikle TL mevduat oranındaki hedefin yakalanması için bankacılık sektöründe büyük bir yarış sürerken kamu mevduat bankaları bireysel alanda geride kaldı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) aylık verilerine göre gerçek kişilerde TL cinsi toplam mevduatta kamu mevduat bankalarının geçen yıl ocakta yüzde 37,62 olan payı bu yıl ocakta yüzde 31,77’ye kadar geriledi. Bu bireysel müşteri TL mevduatta 6 puanlık bir pay kaybına işaret ediyor. Yerli özel mevduat bankalarının bireysel müşterilerin toplam TL mevduattaki payı geçen yıl ocakta yüzde 31,04 iken bu yıl ocakta yüzde 32,93’e çıktı. Yabancı mevduat bankalarının da geçen yıl yüzde 22,69 olan payı yüzde 26,09’a hızlı yükseldi.

İvme kaybının diğer nedenleri neydi?

Kamu mevduat bankalarının net karındaki ivme kaybının en önemli nedenleri ticari kredi büyümesi ile tüketici kredilerindeki kayıp olsa da başka etkenler de bulunuyor.

Bankacılık sektörü kaynakları kamu mevduat bankalarının TÜFE’ye endeksli kağıtların bilanço değerlemesinin Merkez Bankası enflasyon tahminine göre yapılmasının da net kardaki ivme kaybında etkili olduğunu belirtti. Bunun yanı sıra kamu mevduat bankalarının sabit kuponlu devlet tahvili artışı ile Merkez Bankası’nın döviz dönüşlü kur korumalı mevduatta faiz üst sınırını kaldırmasıyla artan maliyet de önemli oldu.