Gazprom’un Türk ortağından ‘kesinti olmaz’ güvencesi

Bosphorus'un Yönetim Kurulu Üyesi Metin Şen, ortağına hak vererek 'Türkiye sıkıntı yaşamaz. Kriz bugün yarın çözülür' dedi.

DÜNYANIN en büyük doğalgaz şirketi Rus Gazprom'un Türk ortağı Bosphorus Gaz Corporation'dan, gaz krizinden Türkiye'nin en az etkilenen ülke olduğunu ve geleceğe yönelik bir sıkıntının da öngörülmediği açıklaması geldi. 2004 yılında Bosphorus Gaz'a yüzde 40 ortak olan Gazprom, gaz sattığı Ukrayna'dan alacaklarını tahsil edemeyince vanaları kapattığını belirten Bosphorus Yönetim Kurulu Üyesi Metin Şen, Türkiye'yi Avrupa gibi mağdur olmaktan kurtaranın çok eleştirilen Mavi Akım Projesi olduğunu belirtti. Metin Şen öngörülerini ve dogalgazdaki gelişmeleri star'a değerlendirdi:

Kış ortasında Avrupa'yı donduran doğalgaz krizini, gazı kesen şirketin ortağı olarak değerlendirir misiniz?

Doğalgaz krizi, tamamen Ukrayna doğalgaz şirketi Naftogaz ve Rus Gazprom arasındaki ticari anlaşmazlıktan kaynaklanıyor. Gazprom sattığı gazın parasını tahsil edemediği için vanayı kapattı. Bunu her şirket yapar.

PUTİN'İN SUÇU YOK

Rusya Başbakanı Vladimir Putin mi bunun sorumlusu?

Ukrayna ve Rusya arasındaki sıkıntının politik olmadığının altını çiziyorum. Bu tamamen bir ticari mesele. Bir taraf iş akdine uymazsa diğer tarafın yaptırım uygulama hakkı vardır. Bunu siyasi platforma çekmek isteyenler Rusya'ya karşı kullanılıyor.

Türkiye nasıl etkileniyor bu krizden?

Türkiye en az etkilenen ülke. Çünkü BOTAŞ başka noktalardan da gaz alıyor, depolama imkanı var. BOTAŞ'ın ithal ettiği gazda Rusya'nın payı yüzde 65. Mavi Akım olmasaydı. Türkiye bugün perişanları oynuyordu.

Bundan sonra da bu tür sıkıntılar yaşanacaktır? Türkiye etkilenmemek için ne yapsın?

Nabucco Projesi var. Bu, Rusya'ya alternatif olarak görülse de değil. Bundan sonra gazı olan ülkelerle ciddi işbirliği içinde olmalıyız.

Fiyatlarda yıllık yüzde 75 bir artış görülüyor. Bunun daha da artması mümkün mü?

Artmaz. Petrolün fiyat artışına baktığınızda yüzde 100, BOTAŞ bunu yansıtmadı. Petrol artarken nasıl zam yapılıyorsa, düşerken de indirim olmalı. Otomatik fiyatlandırma bunun için iyi.

Türkiye'de doğalgaz fiyatları düşmeyecek mi ?

Gaz akışının azalmasıyla petrol fiyatları arttı. Petrol fiyatlarının artması demek gaz fiyatlarının artması demek. Hepsi birbirine bağlı. Petrol fiyatlarının düştüğü bir dönemde biraz daha fiyatlar makul seviyeye gelecek.

Doğalgaz krizi ne zaman bitecek peki?

Gazprom bu konuda azami gayret gösteriyor. Bugün yarın çözülecek diye düşünüyorum.

Doğalgaz piyasası yeni yeni özel sektöre açılıyor. Pazardaki son durum nedir?

EPDK'dan lisans alarak doğalgaz satma yetkisi alan 4 şirket var. Önce Shell başladı, sonra biz. Energy ve Avrasya'nın da faaliyet başlamasıyla bu sayı 4 olacak. Böylece piyasanın yüzde 10'u özel şirketlerin elinde olacak. Biz pazarda yüzde 2 ile lideriz. Bosphorus ile Gazprom arasında 2021 sonuna kadar geçerli olan anlaşmaya göre 750 milyon mektreküp doğalgaz ithalatı yapabiliyoruz. 350-400 milyon dolar da ciromuz olacak.

Ekonomik krizi nasıl değerlendiriyorsunuz, sizi de etkiledi mi?

Krizi her şirket gibi biz de hissediyoruz tabi. Şunu söylemeliyim ki, sadece kriz zamanında değil her zaman tasarruf yapan, doğru projelere yatırım yapan krizden daha az etkilenir. Biz bunu yaptık. Krizin ortasında çalışmaya başladık. 40 milyar metreküplük gaz tüketiminin olduğu bir ülkedeyiz ve doğalgazı elinde tutan şirketler çok önemlidir. İşlerde bir azalma yok, imkan olsa 5 kat kapasiteye ulaşabilecek durumdayız.

Doğalgaz kullanımı ülkemizde de dünyada da artıyor. Gaz bir gün bitmez mi?

Dünyanın kanıtlanmış rezervlerine bakıldığında, bu kaynakların 100 sene daha dünyanın doğalgaz ihtiyacını karşılaması bekleniyor. Bir de kanıtlanmamış rezervler var. Sonra başka enerji kaynakları aranacak.

İGDAŞ ve BOTAŞ ihalesine gireriz

ÖNCELİKLİ hedefimiz yüzde 2 olan pazar payımızı yüzde 20'ye çıkarmak. Bunun dışında doğalgaz dağıtım ihalelerine, İGDAŞ, BOTAŞ gibi büyük ihalelere ilgi göstermemiz söz konusu. Sadece doğalgaz satmak değil, elekrik üreten doğalgaz santrallerinde de faaliyet göstermek gibi bir projemiz var. İşbirliği için görüşmelerimiz de sürüyor.

Özel sektör daha çok desteklenseydi fiyatlar düşerdi

HÜKÜMET enerji piyasasını canlandırmak için daha doğru adımlar atabilirdi. 2001'de yürürlüğe girmiş bir kanun var mesela. Buna göre BOTAŞ bugünkü pazar payını yüzde 20'ye düşürmüş olmalıydı ancak hálá yüzde 90. Burada kanunlara aykırı bir durum söz konusu. Bu kanunun bu maddesi işletilmedi, bu da EPDK ve Enerji Bakanlığı'nın işiydi.

Özel sektörün piyasaya açılımı daha kuvvetli desteklenseydi bugün daha fazla özel sektör temsilcisi olurdu. Fiyatlar da ucuzlamış olurdu. Bugün 2 özel firma faaliyette ve BOTAŞ'tan daha ucuza gaz teminatı sağlıyor. Bir de BOTAŞ'ın elektrikte olduğu gibi firmaların ayrıştırılması konusu var. Ancak bu da yapılmadı. Bunları başarısızlık olarak adlandrabiliriz. Ama otomatik fiyatlandırma çok başarılı. Bunlarla ilgili çok görüşmeler yaptı, sürekli gündemde tutuyoruz ama bir sonuca ulaşamadık. Bu sorunların giderilmesi lazım. İyi niyetli çalışmalar yapılıyor ama biraz daha çizgiler sapmadan uygulamalar yapmak lazım. Biraz hızlanmak gerekiyor.

Fulya Erdem/Star