Büyük gayrimenkul işine başlıyor

İbrahim Ekinci'nin röportajı

Saran Holding'in patronu Sadettin Saran, Türk iş ve spor dünyasında çok tanınan bir isim. Genç ve atak bir girişimci portresi var. Kafasında birçok proje dolaştırıyor.

Gündemi yoğun. Enerjide, medyada, sağlıkta yeni yatırımlar yapacak. İki yeni sektöre girdi. Birisi turizm, diğeri gayrimenkul. İşin ilginç tarafı, her iki sektördeki yatırımları da Çek Cumhuriyeti'nde oldu.

Kardeşi Sadun Saran, bir ABD'li danışmanlık firmasının temsilcisi olarak Çek Cumhuriyeti'ndeki Doğu Avrupa ofisinin başındaydı. 1997'de başlayan büyük bir özelleştirme hamlesinde önemli rol oynadı. Bu dönemdeki yatırım fırsatları Sadettin Saran'ın da dikkatini çekmiş olacak ki bu ülkede iki büyük yatırıma başladı. Saran Holding'in iş hacmini ikiye katlayan bir satın alma yaparak Sadun Saran'la birlikte turizm şirketi Çedok'un sahibi oldu. Arkasından 2 bin konutluk bir gayrimenkul projesine başladı.

Sadettin Saran'ın başka sektörlerde de yatırımları var ancak Türkiye'deki yatırımlarının ağırlığı enerjiye kayıyor. Bu sektörde bir yabancı ortaklık gündemde. O gerçekleşirse daha da hızlanması muhtemel. Gelecek 10 yıl içinde Saran Holding'i enerji ağırlıklı bir gruba dönüştürmeyi hedefliyor. İşte, sorularımıza yanıtları:

Saran Holding, savunma sanayi, medya, enerji, yayıncılık ve sağlık alanında faaliyet gösteriyor. Bunlardan çıkmayı düşündükleriniz var mı? Yeni bir sektör planı var mı?
Beş sektörde faaliyetimiz var. Bu sektörlerin hiç birinden çıkmayacağız ama başka sektörlere girebiliriz. İnşaata girdik. Avrupa'da, Çek Cumhuriyeti'nde ön anlaşma imzaladık. 2 bin konut, 10 bin metrakere iş yeri olan bir proje geliştiriyoruz. 200 konut ve iş merkezi kısmına 2009'da başlıyoruz. Bu krize rağmen kredi anlaşmalarını yaptık. Arsa sahibi  yerel bir firmayla ortak yapıyoruz. Bu bizim inşaatta ilk işimiz.

Başka projeler var mı?
Bu işe girdiğimize göre arkası gelecektir. Bazı projelerimiz daha var. Bir yıldır uğraşıyorduk. Kriz olmasaydı 200 değil, 2 bin konuta birden başlayacaktık. İstihdam olarak da 300 kişiyle başlayacağız, bin kişiye çıkar.

Yurtiçinde proje yok mu?
Yurtiçinde de düşünüyoruz ama ilk işimiz bu oldu. Çek Cumhuriyeti'nde bir fırsat vardı, üzerine gittik. Kafamda evirip çevirdiğim konular var ama henüz olgunlaşmış değil.

İnşaat dışında düşündüğünüz başka sektör var mı?
Finansal yatırımcı olarak Çedok diye bir firmayı satın aldık. Avrupa'nın en eski seyahat acentelerinden biri. Böyle bazı fırsatlar çıktığında girebiliriz. Yonja diye bir sosyal iletişim ağına ortak olduk. Bunlar finansal yatırımlar. Yenileri gelebilir. Yonja'da aldığımızın yüzde 50'sini sattık.

Çedok nasıl bir iş?
Çedok'ta Sadun Bey'le (Sadun Saran) beraberiz. Sadun Bey Çek Cumhuriyeti'nde özelleştirmeden sorumluydu. Sonra kendi işini kurdu. Turizmle ilgili planlarımız var. Otel alımları düşünüyoruz. Çedok'un 450 bin turist kapasitesi var. 50 bini Türkiye'ye geliyor. 450 bini 650 bine çıkarmak istiyoruz. Türkiye'ye geleni de  100 bine çıkarmak istiyoruz.

Türkiye'de ofis açtık. Biz aldıktan sonra yönetimi değişmedi. 450 çalışanı 50'ye yakın ofisi var. Büyüteceğiz. Bunları yaparken otel de düşünüyoruz.
Türkiye'de ofis açtık. Biz aldıktan sonra yönetimi değişmedi.

Spor kulüplerine yatırımlarınız vardı. Ne oldu?
Borussia'dan çıktık, hisselerimizi sattık. Daha fazlasını yapmaya niyetliydik, olmadı. Borussia'dan sonra çok teklif aldık ama onun gibi bir yatırım yapmadık. Çok köklü bir gruptu. Çok çok farklıydı.

Önümüzdeki dönemde hangi sektörler öne çıkacak? 10 yıl sonra Saran Holding'in ana işleri neler olacak?
İki sektör olarak kalmayız ama iki ana sektörümüz enerji ile medya olur ve muhtemelen enerji daha fazla ağır basar. Şu anda 80 megavattayız ama hızlı ilerliyoruz. Güneş enerjisine de gireceğiz.

Elektrik dağıtım bölgeleri özelleştirmelerini, rüzgârı takip ediyoruz. Hidroelektrik işine bakıyoruz. Fazla bir ilgi vardı, makul fiyatlara gelecek lisanslar. Biz de şu anda araştırıyoruz. 2009'da 100 -150 megavat, 2010'da güneşle 250-300'ü hedefliyoruz. Güneş'te 100 megavat planlanlıyoruz. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) 2009'da ihale açınca katılacağız. Rüzgârda 50-100 megavat planımız var. Hem lisansı olan projelerle ilgileniyoruz hem de EPDK'nın açacağı yeni lisanslara başvuracağız.

Enerjide yabancı ortağınız var mı?
Birkaç yabancı firmayla görüşüyoruz. Yakında söz keseceğiz ve ciddi yatırımlara gireceğiz. 2009'da Mersin ve Erzurum'un inşasına başlıyoruz. İkisi Hes'tir. Şubatta Mersin'e kazma vuruyoruz. Rüzgârda Gökçeada, Çanakkale gibi muhtelif yerlere bakıyoruz.

2012'de 750 megavata çıkmayı planlıyoruz. Bunu yabancı ortakla yapabiliriz. Şu anda kesin bir şey diyemem. 2 yabancı firmayla flörtteyiz. 2009 başında anlaşmış olacağız ve bu yatırımlar başlamış olacak.
Dağıtımla ilgileniyoruz. Yabancı bir ortakla Güneydoğu dağıtımına bakıyoruz.

Savunma sanayiinde neler yapıyorsunuz? Sivillere helikopter satışınız var mı?
Savunma sanayide silah sistemlerinin uluslararası satışı var. Daha ziyade temsilci gibi çalışıyoruz ama silahlı kuvvetlerin ileri teknoloji gerektiren birtakım ihtiyaçlarının karşılanmasında yardımcı oluyoruz. Ortak üretim için hep uğraştık ama olmadı.

Bell'in hem askeri hem de sivil tarafını temsil ediyoruz. Biz kendimiz de 2010'da helikopter siparişi verdik 3 tane geliyor. Bu işi yapacağız. Birini holding kullanacak, ikisini kiralayacağız. Krizde belki biraz bekletiriz ama siparişimiz de 2010 için verildi.

Spor yayınlarında çok önemli payınız var...
Saran Group Türkiye'deki spor yayınlarının yaklaşık yüzde 70'inin yayın hakkına sahip. Türkiye'deki 11 kulübün, Milli Takım'ın, Federasyon'un dünya hakları bizde. Yurtdışında 250 kulübün hakkı bizde. Türk takımlarıyla oynadıklarında yayınlarını biz satıyoruz.

Medyada başka işleriniz de var...
Medyalarda içerik sağlıyoruz. Yayıncılık sektörümüz var. Dublaj stüdyolarımız var. Warner Bros ve Walt Disney gibi firmaların yayın hakları bizde, dublajlarını yapıyoruz. Sanal reklam işi var. Bunlar bizim medya grubumuzun içinde. Spor ve diziler yayımlıyoruz. Yabancı filmler getiriyoruz. Efes Pilsen gibi turnuvalar düzenliyoruz.

Warner Bros ve Buena Vista International Television'la, Matrix, Harry Potter, Perfect Storm, Pearl Harbor, You've Got Mail gibi büyük filmleri içeren uzun vadeli anlaşmalarımız var. History Channel, grubumuz tarafından temsil ediliyor. Arşivinde 1.500 saatin üzerinde çizgi film ve 600'ün üzerinde film var.
En son teknoloji ürünü Soundscape System'le donatılmış stüdyolarımızda her ay, Avrupa seslendirme standartlarına uygun nitelikte, 600 saatten fazla film seslendiriyoruz. The History Channel ve Jetix'de yayınlanan tüm belgesel ve filmlerin seslendirmeleri bizde. Stüdyo şirketimiz SDS, VCD ve DVD'lerin Türkçe seslendirme hizmetlerini de sağlıyor.

Hangi şirketler var bu grupta?
Yayıncılık işinde 6 radyo 4 marka var. Radyo Spor, bizim ilk göz ağrımız. Türkiye'nin ilk spor radyosu. Radyo Tatlıses bizde. Türkiye'nin en çok dinlenen radyosu. Radyo Time, yabancı Radyo Pink Türkiye'nin ilk ve tek kadın radyosu. Bunlar grubun içinde.

Bir spor gazetesi düşünmediniz mi?
Spor gazetesi ile ilgili çok düşündük ama yapmadık. Belki ilerde uygun bir şey olursa düşünürüz. Görsel medyayı düşündük ama bize uygun şartlar, uygun bir iş gelişmedi. Bunu hâlâ düşünüyoruz.

Sağlık sektöründe de işiniz var. Neler yapıyorsunuz?
Sağlık sektöründe Saran Sağlık şirketimiz kuruldu. Vitamin getiriyoruz. The Vita Family markasıyla besin destek vitaminleri. The Vita Family'nin Vita Gummy's' ve 'Vita Choc's' ürünlerini getirdik. 7 ürün var. Eczanelerde satılıyor. Şubat 2008'de lansmanını yaptık. Anne babalar tarafından çok iyi algılandı. Çikolata formunda. Yeni bir alan. Çok başarılı gidiyor.

2009'da yine tüketiciye yönelik, yetişkinlere yönelik vitamin ve diğer ürünler de olacak. Bazı Avrupa ve ABD firmalarıyla görüşmelerimiz var. Yetişkin grup için de ürünlerimiz olacak.

Saran holding aile şirketi midir?
Kardeşlerimle beraber yaptığım işler var ama Saran Holding benim şirketim. Kenan Bey, (Kenan Saran) medya grubunun başında. Sadun Saran'la Çedok'la beraberiz.

Yeni dönemde Ermeni meselesi konularında zorluklar olabilir

Siz, ABD seçim kampanyası öncesinde başkan adayları ile görüştünüz. Barack Obama kazandı. Türkiye için iyi mi oldu?

Kampanya süresince Ermeni sorunuyla ilgili açıklamaları oldu. Bunlar, seçim öncesi dönemde kampanya havasında yapılmış açıklamalar olarak yorumlanabilir ama bence Türkiye, bu konuda geçmiş dönemlerden daha fazla zorlanacak. Sadece Obama'yla yaptığım görüşmeden değil, kurmaylarıyla yaptığım konuşmalardan da böyle bir izlenim edindim. Obama'nın Ermeni diyasporasına karşı bir sempatisi olduğunu görmezden gelemeyiz.
Obama bir hukukçu. Başkanlık koltuğuna oturduğunda bu önemli konuda nasıl bir tutum alacak? Umarız Türk-Amerikan ilişkilerine ciddi zarar verecek gelişmeler olmaz. Ama bu konuda lobi eksikliğimizi ve yetersizliğimizi de tekrar hatırlatmak istiyorum.

ABD başkanlarından, seçildikten sonra talepte bulunmak yerine, seçim öncesi diyalog kurmak çok önemli. Bu bağlamda, özellikle ABD'de yaşayan Türklere büyük görev düşüyor.

Türkiye aleyhine faaliyet gösteren kişi ve gruplar, adayları oy baskısı altına alarak, Türkiye aleyhinde yönlendiriyorlar. Türkiye varlığını tüm gücüyle hissettirmeli. Bu konuda biz işadamlarına büyük sorumluluk düşüyor. Global ekonomide iş dünyası bazen diplomatik kanallarda daha etkili olabilir.
Hillary Clinton'la sohbetimizde Türkiye-Ermenistan ilişkilerinden bahis açıldı. Büyük bir şaşkınlıkla, bugüne kadar bu konuda Türk tarafından kimsenin kendisiyle temas etmediğini, ama Ermeni lobisi ile pek çok kez görüştüğünü söyledi. Barack Obama ile görüşmemde de aynı durumu gözlemledim. Türkiye haklı olduğu konularda bile yeterince lobi yapamıyor.

Kriz etkiliyor ama öngörmüştük, kimseyi işten çıkarmayacağız
Global krizi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz Saran Holding olarak işçi çıkartmayacağız. Her şirket bunu yapabilir. Önceden hazırlığını yaptıysa, biraz da sosyal sorumluluk tarafını düşünürse... Bunu fırsat olarak da kullananlar var. Biz önceden geleceğini biliyorduk. Hazırlığımızı yaptık. Kimseyi krizden dolayı çıkarmayacağız.
Kriz ABD'de başladı orada biter. Dolayısıyla Türkiye'nin dış ticaretini de buna göre planlaması gerekir. ABD çok ciddi önlemler aldı. Ben 2010'a kadar bunun atlatılabileceğini düşünüyorum.
Bizim işlerimize etkisi olacağını düşünüyorum. Şu andaki etkiler sanal, insanların korkusu var. Medya işimiz etkileniyor. Reklam verenler reklamları azaltıyor. Ama biz krizi öngördük ve nakde döndük.

Fırsat var mı bu işte?
Bütün krizler yönetilmesi gereken riskten ziyade fırsat olarak görülmeli. Risk yönetiminden ziyade, stratejik avantaj sağlayacak fırsatlar olarak görülmeli. Krizde büyümenin en iyi yolu satın almalarla büyümedir. Biz de araştırma yaptık ve bazı firmaları almak için harekete geçtik.
Bence hükümet de işçi çalıştıranların vergi yükünü azaltabilir. En önemli sorun işsizlik olacak. Bu nedenle istihdam yüklerini azaltmak iyi bir yol olabilir.

Anadolu Engelli Basketbol Takımı'nın ana sponsoru olduk
Sosyal sorumluk projeleriniz var mı?
Okullarımız var. Eğitime katkı yapıyoruz. Bugüne kadar 5'inci okulu yaptık. 10 gün içinde 5'incisi açılıyor. 2009'da 6'ıncı okulu açıyoruz. Kırıkkale'de, memlekette yapıyoruz. Orta öğretim ve üniversite öğrencilerine eğitim burslarımız var. Spora katkımız var. Sponsor olduğumuz sporcular var.
Anadolu Engelli Basketbol Takımı'nın ana sponsoruyuz. Satın alarak sponsor olduk. Süper lige çıktı. Bu kulüple ilk tanışmamızı unutamam. Bir arkadaş, "Başkanım boyun kaç?" dedi. "1.94" dedim. "Ben de geçen sene 1.90'dım" dedi. Çok etkilendim. Bunlara biraz destek olduk, çok iyi bir noktaya geldiler.
Menajerlik işleri de oluyor. Bu sene iki yabancı oyuncu bize başvurdu. Nijeryalı iki oyuncu. Birinci lig takımında oynayan birkaç oyuncuyu transfer ettik.

Saran Holding'in rakamları
Yurtiçi iş hacmi, 2007'de 70 milyon dolar.
2008'i 100 milyon dolar ciroyla kapatmayı öngörüyor.
2009 hedefi 150 milyon dolar olarak planlanıyor.
Yurtdışı iş hacmi, 2007'de 175 milyon dolar.
2008'i 200 milyon dolarla kapatmayı öngörüyor.
2009'da yurtdışı inşaat işleri başlayacak. Böylece ilave 40 milyon dolarlık iş hacmi gelecek.
Toplam şirket sayısı 23.
Toplam çalışan sayısı 2008 yılında 1.450 kişi, 2009 da 2.500 olması öngörülüyor.

Saran Holding'in gündemi
Saran Holding, mevcut sektörlerinde kalmaya devam edecek ancak önümüzdeki 10 yıl içinde enerji ağırlıklı bir gruba dönüşecek.
Büyük enerji yatırımları planlıyor.
Mersin ve Erzurum'da iki HES projesine başlıyor.
Enerjide yabancı ortak adayları ile görüşmeleri var.
Gayrimenkul inşaat işine girdi. Çek Cumhuriyeti'nde 2 bin konut, 10 bin metrekare iş yeri olan bir projeye başlıyor.
Türkiye'de de gayrimenkul projeleri planlıyor.
Çek Cumhuriyeti'nde Çedok isimli bir turizm firması aldı. Bu firmayı büyütmek istiyor.
3 helikopter alıyor. Kiralama işine girecek.
Finansal yatırımcı olarak bazı işlere yatırım planlıyor.
Medyada görsel yayın planı var
Sağlık sektöründe vitamin işleri ile büyüyecek.

Sadettin Saran kimdir?
SARAN Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Sadettin Saran, 1964 doğumlu. 1987'de ABD, Kentucky Üniversitesi'nden, makine mühendisliği mastırı da alarak mezun oldu. Arkansas'ta Ensco Environmental Services'de çalışmaya başladı. 1988'de Türkiye'ye geldi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda Dış İlişkiler Danışmanı olarak çalıştı. 1989'da SARAN International'ı kurdu. Lockheed Martin, Raytheon International, ESPN, Geest Inc.gibi dünya devlerinin temsilciliklerini üstlendi.

1990-1995 döneminde Martin Marietta'nın Ankara ofisinde Genel Müdür Yardımcısı, arkasından Genel Müdürü olarak çalıştı.
1995'te SARAN Şirketler Grubu'na yeniden döndü.
ABD'de eğitim gördüğü yıllarda Kentucky Üniversitesi Yüzme Takımı'nın kaptanlığını yaptı, iki yıl, 'En Değerli Sporcu' seçildi. 1984-1985 yıllarında da Türk Milli Yüzme Takımı kaptanlığını yaptı. Bu dönemde kırdığı 50 metre serbest yüzme dalındaki Türkiye rekoru halen kendisine ait.

Milliyet