Boeing 787 Air India faciasında anahtar soru: Yakıtı kim kesti ya da ne kesti? Kazanın ön raporu ve kokpit konuşmaları

Toplam 241 insanın ölümüne yol açan Air India kazası soruşturmasında ön rapor ortaya çıktı ve iki motorun da kalkıştan saniyeler sonra bir saniye arayla yakıtsız kaldığı ortaya çıktı.

Boeing 787 Dreamliner, 171 sefer sayılı uçağının iki motorunun yakıt kontrol anahtarlarının kısa aralıklarla kapandığı, yakıtın hemen kesildiği belirlendi. Peki, pilotlar müdahale etmediğine göre bu sistem nasıl kapandı?

Bu, uçaktaki bir arıza zincirinin sonucu muydu? Elektrikle ilgili bir sorun mu çıkmıştı?

Daha onlarla soru cevabını arıyor. Kazada sadece 1 kişi kurtulmuştu.

Rapora göre, kalkış ile kaza arasında yaklaşık 30 saniye geçti. Hürriyet'ten Uğur Cebeci "Yakıt nasıl kesildi… İşte Air Indıa kazasının ön raporu ve kokpit konuşmaları" başlıklı yazı kaleme aldı.

İşte Cebeci'nin yazsının devamı:

Uçak kaydedilen en yüksek hızına ulaştığında, “Motor 1 ve Motor 2 yakıt kesme anahtarlarının bir saniye içinde birbiri ardına çalışma konumundan kesilmiş konumuna geçtiği” belirtildi. Raporda, anahtarların uçuş sırasında nasıl kesme konumuna geçebildiği belirtilmedi.

İŞTE KAZA ÖNCESİ AKIŞ

11:17- sabahı Air India Dremliner VT-ANB uçağı uçağı A1423 sefer sayılı uçuşla Yeni Delhi’den Ahmedabad’a indi.

Planlanan171 seferi için yolcularını aldı ve…

13:18:38 – Uçak Ahmedabad Havalimanı’nın 34 numaralı kapısından ayrıldı.

13:25 - Uçağın taksi izni istemesi üzerine hava trafik kontrolü tarafından izin verildi.

13:26 - Uçak R4 taksi yolu üzerinden 23 numaralı piste taksi yaptı, geri döndü ve kalkış için sıraya girdi.

13:32 - Uçak yer kontrolünden (ATC) kule kontrolüne transfer edildi.

13:37 - Hava Trafik Kontrolü’nden kalkış izni verildi.

13:37:37 - Uçak kalkışa geçti.

13:38:39 - Uçak havalandı; sensörler kalkışla uyumlu olarak hava moduna geçişi sağladı.

13:38:42 – Uçak 180 knot’lık (333 km) maksimum hıza ulaştı. Hemen ardından motor 1 ve motor 2’nin yakıt kesme anahtarları bir saniye arayla RUN’dan CUTOFF’a geçti. Yakıt beslemesi kesilince motor N1 ve N2 değerleri düşmeye başladı. Kokpit ses kaydında (CVR) bir pilot ‘Neden kestiniz ?’ diye sordu. Diğeri ise ‘Kesmedim’ diye yanıtladı.

Güvenlik kamerası görüntüleri Ram Hava Türbinin (RAT) ilk tırmanış sırasında açıldığını gösteriyor. Uçak havalimanı çevre duvarını aşmadan önce irtifa kaybetmeye başladı.

13:38:47 - Her iki motorun değeri minimum rölanti devrinin altına düştü. RAT hidrolik pompası güç sağlamaya başladı.

13:38:52 - Motor 1 yakıt kesme anahtarı CUTOFF’dan RUN’a taşındı.

13:38:56 - Motor 2 yakıt kesme anahtarı CUTOFF’dan RUN’a geçti.

Uçuş sırasında RUN moduna geçildiğinde, FADEC sistemleri motoru yeniden ateşlemeye ve itme gücünü geri kazanmaya çalıştı. 1. Motorda geri kazanma belirtileri görüldü, ancak 2. Motorda defalarca yakıt verilmesine rağmen dengeyi sağlayamadı.

13:39:05 - Pilotlar biri ‘MAYDAY MAYDAY MAYDAY’ çağrısını yaptı.

13:39:11 - Kayıtlardaki veri kaydı durdu.

Korkunç kaza meydana geldi. Uçak çaptığı yerleri yıktı, alev topuna döndü. İddialara göre bakımları yapılan uçakta herhangi ciddi bir arıza yoktu. Pilotların eğitimleri yeterliydi. Air India soruşturmanın ağırlıklı olarak Hintli yetkililerce sürdürülmesini istedi. Ama uçak ve motor imalatçıları ve farklı sivil havacılık otoriteleri soruşturmaya müdahil oldular. İmalatla ilgili bir sorun ihtimali ortaya çıksaydı bütün Boeing 787 uçaklarının en azından aynı yıllarda imal edilenlerinin uçuşları durdurulurdu. Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA (Federal Aviation Adminstration) 787 operatörlerinin bu olay nedeniyle ek bir önlem almalarına gerek olmadığını açıkladı. Bu durum gözleri daha çok Air India teknik bakımlarına, pilotlarına çevirdi. Soruşturma sonucu zaman alacak ve bu çok bilinmeyenli kazanın elbet bir gün gerçeği ortaya çıkacak.

KOKPİTTE KAMERALI ÜRÜN YASAK

Türk Hava Yolları uzun süre önce kokpitte kamera ya da fotoğraf makinesi kullanımını yasaklamıştı. Sık sık uçuş sırasında çekilmiş dış ya da kokpit içi görüntüler paylaşılıyordu. Bunlara yasak getirilmişti. Ancak şimdi piyasada bir süredir bulunan ve fiyatları uygun hale gelen kameralı güneş gözlükleri ya da kalem üzerinde yer alan kameralar gündeme geldi. Bunların kokpitte sıkça kullanıldığı saptayan THY yeni bir yayın yaptı. Bu yayına göre, bundan böyle THY uçaklarının kokpitinde hiçbir şekilde kameralı güneş gözlükleri ya da yapısında kamera olan kalem ve benzeri ürünler kullanılamayacak. Hatta şirket kullanılmasa bile bunların pilotlar tarafından kokpite sokulmasını da yasakladı.

ANAHTAR NASIL YAKITI KESTİ

B787 uçağında iki motor olduğu için yakıt kesme-yakıt açma için de iki kontrol anahtar bulunuyor. Bunlar öyle el çarpmasıyla, yanlışlıkla dokunma nedeniyle açılıp kapanacak cinsten değil.  Yakıt kontrol açma-kapama işlemi için önce anahtar butonu  yukarı çekiliyor sonra ileri ya da geri alınarak uygulama yapılıyor. Anahtarların üstelik ikisinin birden  nasıl yakıt kesme CUTOFF pozisyonuna getirildiği bilinmiyor.

CVR – (Cockpit Voice Recorder -  kokpit ses kaydını yapan kara kutu) dinlemesinde hangi ‘pilotun  yakıtı kim kesti?  sorusunu sorduğu cevabı hangisinin verdiği anlaşılmıyor. Hem  Air India hem de aynı dönemde B787 alan Etihad hava yolları yakıt kontrol anahtarı kilitleme mekanizmalarında arıza ihtimallerini kontrol etmeye başladı. Denetim süreci FAA-Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi’nin daha önce yayınladığı talimatlara göre yapılıyor. Yakıt kontrol sisteminin devreden çıkma riski titizlikle inceleniyor. Hindistan Havacılık Otoritesi bazı uçak tiplerinde yakıt-açma - kesme sisteminin devreden çıkma ihtimali üzerindeki denetimlerin 21 Temmuz tarihine kadar hızla  yapılmasını şart koştu.

patronlardunyasi.com