Beyaz et sektöründe ihlaller de, cezalar da, şirketler de aynı
Rekabet Kurulu’nun beyaz et sektörüne kestiği 3,7 milyar liralık ceza, “bitmeyen bir döngünün” yeni perdesi oldu. Geçmişte defalarca soruşturulan aynı firmalar yeniden ceza listesine girdi... Peki bu yaptırımlar sektörü disipline mi ediyor, yoksa sadece gündem mi yaratıyor?
Gökmen Mert KURAL
AYNI MARKALAR TEKRAR EDEN CEZALAR
Türkiye’nin en büyük gıda alanlarından biri olan beyaz et sektörü, yıllardır Rekabet Kurulu’nun radarında. 2009’da başlayan ilk büyük cezalar, 2024’te 1,2 milyar TL’lik yaptırımla devam etti. 2025’te ise 3,7 milyar TL ile tarihi bir rekor kırıldı. Dikkat çekici nokta ise, sektördeki Lezita, Beypiliç, Keskinoğlu, Şenpiliç gibi sektör devleri neredeyse her dönemde aynı listelerde. Bu da “sistematik bir davranış biçimi” sorusunu akla getiriyor.
REKOR CEZA
13 firmaya toplam 3,7 milyar TL ceza.
Beypiliç, Bolez, Keskinoğlu, Lezita, Şenpiliç: Uzlaşma yolunu seçti, cezalarda %25 indirim aldı.
Banvit, Erpiliç, Gedik, Hastavuk gibi markalar da ihlal kapsamında.
Kurul ayrıca sektöre “davranışsal tedbirler” getirdi: ileri tarihli fiyat listeleri yasaklandı, fiyat duyuruları eş zamanlı olacak.
CEZALARIN CAYDIRICILIĞI TARTIŞMALI
Her ne kadar ceza tutarları astronomik görünse de, “uzlaşma indirimi” uygulaması, yaptırımların caydırıcılığını tartışmalı hale getiriyor.
Bir yandan milyarlarca lira ceza kesiliyor, diğer yandan cezaların bir bölümü kısa yoldan hafifliyor. Sektör temsilcileri bu durumu “rekabetin korunması” olarak görse de, kamuoyu açısından algı daha farklı: “Tüketici fiyatları düşecek mi?” sorusu hâlâ yanıtsız.
KÜRESEL ÖLÇEKTE KIYAS
Dünya gıda devlerinde de rekabet ihlalleri gündeme geliyor.
Ancak fark şu: ABD ve AB’de bu cezalar yalnızca finansal yaptırım değil, aynı zamanda şirketlerin yönetim yapısına, raporlama sistemine ve iç denetimine dokunan reformlara yol açıyor.
Türkiye’de ise ceza sonrası sürecin aynı ciddiyetle işletilip işletilmeyeceği soru işareti.
CEZALARIN OLUMLU VE OLUMSUZ TARAFI
Beyaz et sektöründe “tekrar eden cezalar” aslında iki yönlü bir tabloyu işaret ediyor:
Olumlu tarafı: Rekabet Kurulu piyasayı izliyor ve ihlalleri cezalandırıyor. Olumsuz tarafı: Aynı firmaların aynı ihlallerle tekrar tekrar gündeme gelmesi, kuralların sahada gerçekten uygulanıp uygulanmadığını sorgulatıyor.
MİLYARLARCA LİRALIK CEZALAR DİSİPLİNE EDECEK Mİ ?
Asıl mesele şu:
Türkiye’nin en temel gıda sektörlerinden biri, milyarlarca liralık cezalarla mı disipline edilecek, yoksa köklü bir rekabet kültürü inşa edilerek mi?
CEZALARIN MİLAT OLABİLMESİ NE BAĞLI ?
3,7 milyar liralık rekor ceza, sektörde bir milat olabilir. Ancak cezaların gerçek anlamda etkili olabilmesi için:
Denetim mekanizmasının güçlendirilmesi, şeffaf fiyatlama kültürünün yerleşmesi, sürekli tekrar eden ihlallerin son bulması gerekiyor.
Aksi halde, beyaz et sektörü için bu cezalar bir “haber manşeti” olmaktan öteye gitmeyecek.
patronlardunyasi.com
