ABD ve Ukrayna anlaştı: 16 trilyon dolarlık yer altı kaynakları yarı yarıya paylaşılacak

Rusya’nın 2014 yılında Ukrayna’nın bazı yerlerini işgal etmesiyle başlayan düşük yoğunluklu savaş, 24 Şubat 2022’de Vladimir Putin’in Ukrayna’ya yönelik özel bir askeri operasyon ilan etmesiyle topyekün bir savaşa dönüştü. Rusya bugüne kadar Ukrayna’nın birçok bölgesini işgal etti. Ukrayna aldığı tüm desteğe rağmen dirense de, topraklarını kurtarmayı başaramadı. 

TRUMP ABD’NİN ÇİZGİSİNİ DEĞİŞTİRDİ

ABD’nin yeni başkanı Donald Trump, seçim sürecinde Ukrayna’ya yapılan yardımları eleştirdi, hedefinde zaman zaman da Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski vardı. Trump seçimi kazandıktan sonra ABD’nin Ukrayna’ya olan tavrını tersine çevirdi. Yeni yardımlar yapmak için, Ukrayna’ya bugüne kadar yaptıkları yardımların karşılığını almak istediklerini açıkladı. Ukrayna’dan çıkan nadir toprak elementlerini istiyordu. Trump’ın hesabına göre, Ukrayna’ya sağlanan yardım 175 milyar doların üzerindeydi. 

İMZALA YA DA ÜLKENE DÖN

Ukrayna anlaşmaya başta yanaşmadı. Şubat ayına kadar direnen Ukrayna yönetimi Rusya tarafından iyice sıkıştırılınca ve ABD’den Rusya’ya destek gibi açıklamalar gelince fikrini değiştirdi. Zelenski 28 Şubat’ta Beyaz Saray’ı ziyaret etti ancak anlaşma için şartları vardı. Sonuçta, Beyaz Saray’da adeta fırça yedi. ABD heyeti Ukrayna tarafına "Tüm belgeleri imzala ya da ülkene dön" şeklinde baskı yaptı. Anlaşma imzalanmadı. 

DÜNYANIN EN PAHALI ANLAŞMASI

Ancak ABD ve Rusya bugün dünyanın en pahalı anlaşmalarından birine imza attı. Bu anlaşmaya göre, Ukrayna toplam değerinin 16 trilyon doları aştığı düşünülen stratejik kaynakların işletilmesi konusunda ABD'ye öncelikli haklar tanıdı. 

Anlaşma, ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı 175 milyar dolarlık yardımın geri ödenmesini amaçlayan ortak bir yatırım fonunun kurulmasını öngörüyor. Buna göre kurulacak fondan elde edilecek gelirin yüzde 50'si ABD'ye yüzde 50'si ise Ukrayna'ya kalacak. 

ABD UKRAYNA'YA SİLAH SATIŞINI ONAYLADI

ABD imzaların atılmasının ardından Ukrayna’ya 50 milyon dolarlık silah satışını onayladı. Bu, Trump yönetiminde Kiev’e yapılacak ilk doğrudan silah ihracatı oldu. Tasarının Kongre’ye sunulmasıyla birlikte yasal süreç başlatıldı.

TOPRAK TAVİZİ GÜNDEMDE 

Son olarak, Trump’ın Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Kiev’in Rus işgali altındaki bazı topraklar konusunda esnek davranabileceğini söyledi. Kellogg’a göre, Ukrayna bu bölgelerdeki Rus varlığını geçici olarak kabul etmeye açık.

İLK TASLAKTA TAMAMI ABD’YE KALIYORDU

Anlaşmaya ilk tepkiler, farklı cephelerden geldi. ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Razom for Ukraine anlaşmayı olumlu karşılarken, bazı uzmanlar ABD'nin Ukrayna'nın kaynak gelirleri üzerinde fazla kontrol sağlama niyetinde olduğunu savundu. The Guardian'a göre, ilk taslakta fon gelirlerinin yüzde 100'ünün ABD kontrolünde olması planlanıyordu.

UKRAYNA BAŞBAKANI: KONTROL BİZDE KALACAK

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, anlaşmanın Ukrayna'nın kendi doğal kaynakları üzerindeki haklarını zedelemeyeceğini vurguladı.  Gelir paylaşımında eşitlik sağlanacağını belirten Shmyhal, "Kontrol tamamen bizde kalacak" dedi. 
Başbakan Yardımcısı Svyrydenko da, devlet şirketlerinin statüsünün korunacağını ve çıkarılacak madenler üzerinde nihai kararın Ukrayna’ya ait olacağını açıkladı.

TRUMP, "ANLAŞMA, GÜVENLİK GARANTİSİ OLABİLİR" DEMİŞTİ

ABD Başkanı Donald Trump, bu anlaşmanın Ukrayna’ya ekonomik destek sağladığını ve aynı zamanda Rusya’ya karşı bir “güvenlik garantisi” işlevi görebileceğini söylemişti. 

Trump, “Eğer bir anlaşma yapabilirsek, bu Rusya’nın ilerlemesini engelleyebilir” demişti. Ayrıca, askeri yardımların maliyetini bu anlaşmayla telafi etmek istediklerini dile getirmişti.

ANLAŞMA NE KADAR UYGULANABİLİR?

Anlaşmanın uygulanabilirliği ise uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.  AFP’ye göre, işgal altındaki bölgelerdeki madenlere erişim şu an için mümkün değil. Güvenlik garantilerinin eksikliği ve jeopolitik riskler nedeniyle yatırım sürecinin zorlu geçeceği de ortada.

16 TRİLYON DOLARLIK HAZİNE

Ukrayna, Avrupa'nın en büyük lityum ve titanyum rezervlerine sahip. Toplam mineral kaynaklarının değerinin 16 trilyon doları aştığı tahmin ediliyor. Ancak bu kaynakların yüzde 50’den fazlası, Rusya’nın kontrolündeki bölgelerde bulunuyor. 2014’te işgal edilen Kırım’da ise 165 milyar sterlinlik rezerv olduğu belirtiliyor.

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NEDİR?