10 soruda sosyal güvenlik reformu

1- Neden sosyal güvenlik reformu yapılıyor?

Sosyal güvenlik kurumlarının açıklarını kapatmak için bütçeden yapılan destekler milli gelirin yüzde 4.8'ine ulaştı. Sistem dengede olsa bile nüfus yapısındaki değişimler nedeniyle yine de düzenleme yapılması gerekecekti. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfustaki payının yüzde 7'den yüzde 14'e çıkması Fransa'da 115 yıl sürmesine karşın, Türkiye, bu orana 25 yılda ulaşacak. Bu nedenle acil düzenleme şart.

2- Tek çatının anlamı nedir?

Yeni sistem sadece mevcut kurumları tek çatı altında toplamayacak, sigortalılar arasındaki hak ve yükümlülük farklılıklarını ortadan kaldıracak. SSK'lı, Bağ Kur'lu, Emekli Sandığı mensubu ayrımı kalkacak.

3- Reform sonrasında mevcut emeklilerin maaşı düşecek mi?

Örneğin, 47 yaşında emekli olacak birinin emeklilik yaşı değişecek mi? Bir kişi halen ne kadar emekli aylığı alıyorsa o maaşı almaya devam edecek. Tasarıda 2035'e kadar emekli yaşında artış öngörülmüyor.

4- Emeklilik yaşı artacak mı?

2035'e kadar (halen olduğu gibi) kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekliliğe hak kazanacak. 2036-2037 yılları arasında 59- 61, 2038-2039 arasında 60-62, 2040-2041 arasında 61-63, 2042-2043 arasında 62-64, 2044-2045 arasında 63-65, 2046-2047 arasında 64-65, 2048'den sonra ise 65 yaşta emekli olunacak.

5- Ya sisteme 2007'den itibaren girenler?

İlk defa 2007'de sigortalı olacaklar için emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak uygulanmaya devam edecek. SSK kapsamındaki kişiler için 7 bin gün olan prim ödeme gün sayısı 20 yıl içinde, her yıl 100 gün arttırılarak 9 bin güne çıkacak.

6- Emekli aylığı nasıl belirlenecek?

Aylık bağlama oranı, kişinin sigortalı olarak geçirdiği her yıl başına, çalışma süresi boyunca, prime esas kazançlarından hesap edilen ortalama aylık kazanç veya gelirinin yüzde kaçının emekli aylığı olarak alacağını gösteriyor. Bu oran AB'de yüzde 68.7. 2041 yılında Türkiye de aynı orana ulaşacak. Emekli Sandığı'nda bu oran şu anda yüzde 75.

7- Yeni yasaya tabi olacak birinin emekli aylığı mevcut emekliler gibi düşük mü olacak?

Emekli aylığının düzeyini belirleyen en temel unsur aylık bağlama oranı. Bu oran, dünyada her çalışılan yıl için ortalama 1.5 iken (çalışma süresi x 1.5 formülü geçerliyken), SSK ve Bağ Kur'da 2.6, Emekli Sandığı'nda 3. Bu durum, emekli aylıklarının net ücrete çok yakın bazen onun üstünde olmasına yolaçıyor. Örneğin, 2005'te asgari ücretli net 350 YTL alırken, emekli olduğunda 449 YTL alıyordu.

8- Devlet memurlarının aylıkları düşecek mi?

Kamu görevlilerinin prime esas kazanç matrahları bugüne oranla artacak, bu matrah üzerinden prim alınacağından ele geçen net ücret azalabilecek. Ancak ücretin düşmemesi için prim artışı bütçeden karşılanacak.

9- Genel Sağlık Sigortası ne getirecek?

Bütün vatandaşların yanı sıra Türkiye'de bir yıldan daha uzun süre yaşayanlar, vatansızlar ve sığınmacıları kapsayan bir sağlık sigortası sistemi kurulacak. Yoksul vatandaşların sigorta primlerini devlet karşılayacak. Anne-babasının prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaş altındaki çocuklar koşulsuz sağlık hizmetlerinden