Yuvacık EPDK'ya iyi ders oldu

Elektrik Dağıtım AŞ, özelleştirilmeden önce altyapı yatırımları için 1 milyar dolar kaynağa ihtiyaç duyuyor. Ancak kredinin geri ödemesine Hazine garantisi istenmesi EPDK'yı harekete geçirdi. Kurum, Yuvacık Barajı'nı hatırlatarak Hazine'yi devlet garantisi konusunda uyardı. 
 
Geri ödemesinde aksaklık yaşanması halinde Hazine Müsteşarlığı'nın devreye girdiği krediler yeniden gündeme geldi. Kocaeli'ndeki Yuvacık Barajı'nın 4,5 milyar dolara yakın borcunu üstlenmek zorunda kalan Hazine, artık bu tür taleplere mesafeli yaklaşıyor. Bunun son örneği elektrik ihaleleri öncesinde yaşandı.

Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ, özelleştirme kararı doğrultusunda altyapı yatırımları için 1 milyar dolara yakın kaynağa ihtiyaç duyarken, bürokratlar arasında Dünya Bankası ile Avrupa Yatırım Bankası'ndan alınacak kredinin devlet garantili olup olmayacağı tartışması yaşanıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Yusuf Günay imzasıyla Hazine'ye gönderilen 22 Aralık 2006 ve 31 Ocak 2007 tarihli yazılar görüş farklılıklarını da ele veriyor. Yazılarda Yuvacık ve diğer örneklerin faturası ima edilerek, "Kredi geri ödemesinde muhtemel bir sorunla karşılaşılması halinde muhatap tüketiciler değil, vergi mükellefleri olacaktır." ifadelerinin kullanılması dikkat çekti.

Konuya yakın bir kaynak, TEDAŞ'ın ihalesi öncesinde yüksek tutarlı harcamayı da sakıncalı bulduğunu belirtiyor. Aynı kaynak, "Bu kredi alınsa bile yapılacak göstermelik yatırımlar, TEDAŞ'ın fiyatını fazla etkilemez. Burada asıl amaç, ihaleyi alacak şirketlere avantaj sağlamaktır." diyor. TEDAŞ Genel Müdürü Haşim Keklik ise "Öküzün altında buzağı aranıyor." açıklamasını yapıyor.

Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ocak ayında 'Altyapıyı tamamlamadan elektrikte ihale yapılmayacak' sözlerinin ardından Özelleştirme İdaresi takvimi ileri bir tarihe ertelediğini açıklamıştı. Uzmanlar dağıtım ihalelerinin seçim sonrasına kaldığını öne sürmüştü. Sabancı, Zorlu, Aksa, Doğuş ve Doğan grupları ile İberdola, Eon ve Enel gibi Avrupa'nın önde gelen enerji şirketleri dağıtım ihaleleri için ön yeterlilik almıştı.

TEDAŞ, Dünya Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası'ndan yaklaşık 1 milyar dolarlık kredi alabilmek için harekete geçti. Fakat Enerji Bakanlığı, EPDK ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'ndan birçok bürokrat, kredinin alınmasına karşı. Hatta TEDAŞ içerisinde de birçok bürokratın kararı eleştirdiği ifade ediliyor. İsmini açıklamak istemeyen bir bürokrat, "Her yıl 100 milyon dolarlık kredi kullanılırken özelleştirme öncesi bu rakamın 1 milyar dolara çıkarılması ne anlama geliyor?" sorusunu yöneltiyor.

 Enerji Üst Kurulu da istenen kredinin elektrik piyasası reformuyla bağdaşmayacağı görüşünde. Hazine'ye konuyla ilgili görüşünü bildiren kurul, enerji piyasası reformunun, piyasadaki risklerin katılımcılar tarafından yüklenilmesini amaçladığının altını çiziyor. TEDAŞ'ın kredi müracaatında, Hazine'nin garantörlüğünün istendiği dile getirilerek, "Elektrik dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesi sürecine bağlı olarak, krediden faydalanan özel şirketler de Hazine garantisinden faydalanmış olacaklardır." deniliyor.

Yazıda önemli bir ayrıntının daha altı çizildi. Hazine garantili kredi girişiminin Başbakan Erdoğan'ın imzaladığı Özelleştirme Strateji Belgesi ile çeliştiğine dikkat çeken bürokratlar, kredi için imza atmaya yanaşmıyor. Strateji belgesine göre yenileme ve genişleme yatırımlarının kamuya herhangi bir yükümlülük getirilmeden özel sektör tarafından yapılması gerekiyor. Ayrıca altyapının tüketicinin daha güvenilir bir şekilde elektrik enerjisi tedarik etmesinin sağlanması gerekçe gösteriliyor. Fakat buna imkân verecek kalite göstergelerinin izlenmesini sağlayan sistemin nasıl kurulacağına dair atıf bulunmaması bir çelişki olarak vurgulanıyor.

'Öküz altında buzağı aramayın'

Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Kemal Ulusaler, bu kadar yüksek dış kredi girişimini doğru bulmadığını bildiriyor. "Yapılan iş, birilerine altyapı hazırlama, pasta hazırlama çabasından farklı bir anlama gelmiyor." diyen Ulusaler, şöyle devam ediyor: "Hem Başbakan hem de Enerji Bakanı'nın açıklamaları ihalelerin iptal olmadığı yönünde. Sadece altyapı çalışmalarının tamamlanması için ötelenmiştir. Zaten dikkat ederseniz bu öteleme kararına, ön yeterlilik alan firmaların itirazı olmadı. Şimdi bu kredi müracaatı da niçin itiraz olmadığının göstergesi."

TEDAŞ Genel Müdürü Haşim Keklik, Dünya Bankası ile kredi müzakerelerinin yapıldığını ve sözleşmede son aşamaya geldiklerini bildiriyor. Kredi talebiyle özelleştirme süreci arasında bağlantı kurulmasına karşı çıkan Keklik, "Bunun şirketlere avantaj sağlamasıyla hiçbir ilgisi yok. Biz zaten her sene 700-800 milyon YTL'lik yatırım yapıyoruz. Bu bazen 1 milyar YTL'ye çıkıyor." diyor. Keklik, Enerji Üst Kurulu'nun karşı görüşüyle ilgili olarak da "Orada sadece bizim yatırım lisansına sahip olmamamıza dikkat çekiliyor. Yoksa kredi kullanamayacağımızı söylemiyor." şeklinde konuşuyor.

 Yuvacık Barajı'nı emsallerine göre kat kat yüksek bedelle yapıp, üstüne fahiş bedelle su satışı yaparak Hazine'yi milyarlarca dolar zarara uğratmakla suçlanan Gama AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer, Güriş Yönetim Kurulu Başkanı İdris Yamantürk ile eski İzmit Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Kadri Veziroğlu'nun da bulunduğu 9 kişi, 6'şar yıl 3'er ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı skandalda ismi geçen Kocaeli eski Belediye Başkanı Sefa Sirmen ise milletvekili seçilmesinin ardından 'dokunulmazlık' zırhına büründüğü için söz konusu davada yargılanmadı. Ancak Sirmen'in milletvekilliği süresinin bitmesinin ardından hakkında dava açılabileceği kaydediliyor.

Hazine, kullanılmayan suya 738 milyon dolar ödedi

Kaynakların boş yere akıtıldığı Yuvacık Barajı'nın hikâyesi 1987'de başladı. Sefa Sirmen'in başkanlığı döneminde Kocaeli Belediyesi projesiyle ilgili yapımcı şirketlere su bedelini ödeme garantisi verildi. Hazine, kullanılmayan suya 4 yılda 738 milyon dolar ödedi. Barajın ülkeye faturası ise 4,5 milyar doları buldu.

Ahmet Dönmez/Zaman