Murat Ülker: İnanmak kolay, düşünmek zahmetlidir

Ülker Yönetim Kurulu Üyesi ve pladis Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, kişisel blogunda yayımladığı son yazısında inanç kavramını psikoloji, sosyoloji ve bireysel davranış ekseninde masaya yatırdı. 

Yazısında psikolojideki “gullibility” yani kolay aldanma kavramına dikkat çeken Ülker, “Bir şeye inanmamız için onun doğru olması gerekiyor mu?” sorusunu sordu. 

İnsan zihninin varsayılan olarak inanmaya eğilimli olduğunu vurgulayan Ülker, Nobel ödüllü psikolog Daniel Kahneman’ın “Sistem 1” kavramına atıf yaparak, “Zihin, bir önerme ile karşılaştığında onu önce ‘doğruymuş gibi’ işler. Şüphe etmek ise ikinci bir bilişsel işlem gerektirir,” diyor.

"POPÜLİST SÖYLEMLER SORGULAMAYI DEĞİL, DUYGUYU BESLİYOR"

Yazıda, sezgisel düşünmenin popülist ideolojilerle nasıl kolaylıkla harmanlandığı da ele alınıyor. 

Murat Ülker, “Karmaşık sorunlara basit çözümler sunan popülizm, sezgisel güvene yaslanır. Bu güven, çoğu zaman bilgiye değil, aidiyet duygusuna dayanır” ifadelerini kullanıyor. Bu çerçevede, bireyin yalnız kalmamak adına sorgulamaktan vazgeçip, toplumun yaygın kanaatlerine teslim olabildiğine işaret ediyor.

"YOLSUZLUK ARTTIKÇA KOMPLO TEORİLERİ GERÇEKMİŞ GİBİ ALGILANIYOR"

Sinan Alper’in yürüttüğü uluslararası bir araştırmaya atıf yapan Ülker, yolsuzluğun yaygın olduğu toplumlarda komplo teorilerine inanmanın çok daha olağan hale geldiğini belirtiyor. 

“Gerçeklerin sürekli gölgelendiği bir düzende, aldanmak çoğu zaman bir tercih değil; tek seçenek gibi görünür,” diyen Ülker, böyle bir ortamda bireysel sorgulamanın değil, kolektif kabullerin baskın geldiğini vurguluyor.

"BAZI İNANÇLAR BİLGİ ÜRETMEK İÇİN DEĞİL, BAĞ KURMAK İÇİN VARDIR"

Yazının son bölümünde ise Ülker, New Yorker dergisinde yayımlanan bir makaleye dayandırarak sembolik inançlara değiniyor. 

Ülker, “Bir düşünceye inanmak, bazen onun doğruluğundan çok, bir gruba ait olma ihtiyacıyla ilgilidir. ‘Ben sizin tarafınızdayım’ demenin bir yoludur,” diyor. 

Bu bağlamda, bazı dini ya da siyasi söylemlerin inançtan çok, sosyal aidiyet işlevi gördüğünü öne sürüyor.

"PEKİ YA BEN?"

Yazısını kişisel bir notla sonlandıran Murat Ülker, Hz. Muhammed’in (sav) güvenilirliğine duyduğu inançtan bahsederek şunları söylüyor: “Ben, Muhammed Emin’e inandım. Çünkü O, en güvenilir insandı. Ama O bile hakikati dile getirdiğinde inkârla karşılaştı. Çünkü insanların çoğu, hakikatten değil, konfordan yanadır.”

Toplumların tarih boyunca muktedirler tarafından nasıl yönlendirildiğine ve insanların bu düzene nasıl kolayca teslim olduğuna dikkat çeken Ülker, soruyu okurlarına sordu: “Günümüzde siz nerede duruyorsunuz?”

patronlardunyasi.com