Mısır'da darbeci ordu ‘iç savaş’ dedi

Mısır’da 30 yıllık Hüsnü Mübarek iktidarını deviren gösterilerden yaklaşık iki buçuk yıl sonra benzer bir süreç yaşanıyor.

Geçen yıl ülkenin seçilmiş ilk lideri olarak cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturan Müslüman Kardeşler üyesi Muhammed Mursi, bir yıllık iktidarının ardından ordu tarafından görevden alındı. Geçen pazar günü binlerce kişi, ülkede ekonomik şartların ağırlaşması, söz verildiği halde demokratik adımların atılmaması ve Müslüman Kardeşler’e hemen her alanda üstünlük sağlanması gibi gerekçelerle sokağa dökülmüştü. Başkent Kahire’de Mübarek’i de deviren eylemlerin başladığı Tahrir Meydanı’nı dolduran ve Mursi’nin istifasını isteyen eylemcilere, ordu da “Halkın taleplerini dikkate alın” diyerek destek olmuştu. Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanı General Abdül Fettah El Sisi’nin “Siyasetçiler 48 saat içinde kapsayıcı bir uzlaşma sağlayamazsa, ordu halkın talepleriyle belirlenen bir yol haritası sunacaktır” demişti.

Ortak hükümet önerisine ret

Süre işlerken Kahire’de hareketli saatler yaşandı. Aralarında Dışişleri Bakanı Muhammed Kamil Emir’in de olduğu beş bakan Mursi’ye istifalarını sundu. Mursi yanına Başbakan Hişam Kandil’i de alarak iki kez General Sisi ile bir araya geldi. Bu görüşmelerde, Mursi’nin sunduğu, “cumhurbaşkanlığının referanduma sunulması ve ulusal birlik hükümeti kurulması” önerileri kabul görmedi. Önceki gece yarısı önce Twitter’dan “Ordu ültimatomunu geri çeksin” çağrısı yapan Mursi daha sonra ekranlara çıkarak 40 dakikalık bir konuşma yaptı.

Konuşmasında eski rejim kalıntılarının, düzenin bozulması ve meşruiyet zemininin yitirilmesi için gençlerin haklı öfkesini kendi emellerine alet ettiğini savunan Mursi “Tüm Mısırlılara mesajım şudur ki ben hukuka bağlıyım ve onun hamisiyim. Devrimin çalınmasına izin vermeyin. 25 Ocak Tahrir Devrimi’ne sahip çıkın. Ben şeffaf ve demokratik seçimler ile Mısır’ın başına gelmiş meşru ilk cumhurbaşkanıyım. Meşruiyeti kanım ve canım ile savunurum” dedi. Sözcüsü ise “Mursi tarih tarafından suçlanmaktansa demokrasiyi savunurken ölmenin daha iyi olduğunu düşünüyor” ifadelerini kullandı.

Baradey, Sisi’yle görüştü

Mursi’nin açıklamalarına ordudan gelen yanıt da sert oldu. Ordunun ‘Son saatler’ başlıklı açıklamasında “Mısır ve onun halkını teröristlere, radikallere ve ahmaklara karşı savunmak için kanımızı dahi kurban ederiz” denildi. General Sisi de gün boyunca askeri yetkililer, muhalif lider Muhammed El Baradey, Sünni Müslüman ve Hıristiyan din adamlarıyla bir araya geldi. Müslüman Kardeşler’e bağlı Özgürlük ve Adalet Partisi ise Sisi’nin görüşme teklifini reddetti. Ordunun verdiği zamanın dolmasına dakikalar kala, Cumhurbaşkanlığı, yeni bir koalisyon hükümeti kurulması teklifini yineledi. Ancak bu teklif kabul görmedi.

ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel’ın da Sisi ile telefonda görüştüğü açıklandı. Ordunun verdiği sürenin dolmasının ardından Kahire sokaklarında zırhlı araçlar dolaşmaya başladı. Özellikle Mursi yandaşlarının gösteri yaptığı meydanlar askerler tarafından kuşatıldı. Ardından Mursi’nin birkaç gündür kaldığı Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı’nın karargâhının çevresi dikenli teller ve barikatlarla kapatılmaya başlandı. Mısır saatiyle 20.00 sıralarında askerler, Mursi’nin ofisine giderek, “Artık Cumhurbaşkanı değilsiniz” diyerek tebligat yaptı. Bazı Müslüman Kardeşler üyelerine de yurtdışı yasağı getirildiği öne sürüldü.

Başbakan için hapis kararı

Akşam saatlerinde de Genelkurmay Başkanı Sisi, yanında El Ezher Şeyhi, Kıpti din adamları ve El Baradey’i de alarak, halka seslendi. Anayasanın askıya alındığını söyleyen Sisi, “Teknokratlardan oluşan bir geçiş hükümeti kurulacak. Bu hükümetin başında Anayasa Mahkemesi Başkanı Adli Mansur yer alacak. Kısa sürede cumhurbaşkanlığı seçimleri, ardından da parlamento seçimleri yapılacak” dedi. Mansur’un bugün yemin etmesi bekleniyor.

Mursi’den direniş çağrısı

Öte yandan Başbakan Hişam Kandil hakkında nisanda bir fabrikanın devletleştirilmesiyle ilgili davada verilen bir yıllık hapis cezasının onaylandı. Mursi’nin ise “Görevimin başındayım. Halkın darbeye direnmesini istiyorum” dediği açıklandı.

Mısır’ın kaderini o çiziyor

» MUHAMMED Mursi onu geçen yıl ağustos ayında savunma bakanı olarak atayana kadar hakkında pek fazla bir şey bilinmiyordu. Kariyerli bir asker olan Sisi, Mısır Silahlı Kuvvetleri Yüksek Konseyi’nin en genç üyesi ve askeri istihbarat şefiydi. Mursi tarafından göreve getirilmesine Müslüman Kardeşler’le olan yakınlığının vesile olduğu söyleniyordu.

» Ilımlı ve seküler ordu geleneğinin aksine dindar bir genç general olarak tanınıyor. Eşinin başı kapalı. Mısır’da ordunun seçilmiş lidere bağlı olduğunun simgesi olarak görülüyordu.

» Atandığında 58 yaşında olan Sisi, Mursi ve genç kuşaktan komutanların tercihiydi. Selefi Tantavi 78 yaşındaydı. 20 yıldan fazla Mübarek’in savunma bakanlığını yürütmüştü.

» Mısırlılar Sisi’yi askeri kışlasında tutacak isim olarak görüyordu. Bir yıl boyunca siyasi bölünmüşlük ve huzursuzluklara dair ikazlarda bulundu fakat ordunun siyasete karışmayacağını tekrar tekrar beyan etti.

» Kasımda Mursi’nin yeni anayasa planlarını ortaya koymasıyla muhalifler sokaklara döküldüğünde Sisi, “Silahlı kuvvetlerin sadakati halka ve ulusa karşıdır” dedi.

» Sisi, ordunun komuta, istihbarat ve diplomatik bölümlerinde görev yaptı. Riyad’da askeri ataşelik, Sina, Kuzey Askeri bölgesi ve İskenderiye’de komutanlık yaptı.

» ABD ile yakın ilişkileri var. Bir yıl Pennsylvania’daki (2005-2006) ABD Ordu Savaş Koleji’nde eğitim gördü.

» Bazı liberaller Sisi’den kaygılı. Sisi, bekaret testi gibi uygulamalara maruz bırakılan meydanlardaki kadın göstericilerin askeri güçler tarafından tutulması ve dövülmesini savunan davranış göstermesiyle oldukça eleştirildi.

Baradey: 25 Ocak devriminin devamı

Mısır’da liberal ve sol eğilimli partileri bünyesinde barındıran Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin (UKC) Sözcüsü Muhammed El Baradey, “Ordunun ülkedeki krizi sonlandırmak amacıyla ortaya koyduğu yol haritası, 25 Ocak devriminin gidişatını düzeltme amacını taşıyor” dedi. Mısır Devlet Televizyonu’nda yaptığı açıklamada Baradey, ordunun yönetime el koyma kararı için, 25 Ocak benzeri bir devrimin başlangıcı olmasını ümit ettiğini dile getirerek, işe, Milli Uzlaşı Komitesi oluşturularak başlanacağını söyledi. Baradey, “Ordunun ülkedeki krizi sonlandırmak amacıyla ortaya koyduğu yol haritası, 25 Ocak devriminin gidişatını düzeltme, erken seçime gitme ve anayasal düzenlemeler yürütme amacını taşıyor” ifadelerini kullandı.

El Ezher: En hafifini seçtik

El Ezher Şeyhi Ahmed et- Tayyib, ‘’Başkanlık seçiminin yapılmasını, ‘iki zarardan büyüğü, hafifi ile defedilir’, fıkıh prensibinden hareketle destekledim’’ dedi. Mısır Genelkurmaş Başkanı Abdül Fettah El Sisi’nin açıklamalarının ardından konuşan Tayyib, “Mısır şimdi iki seçenekle karşı karşıyadır, tatlısı dahi acıdır. En acısı ise halkın karşı karşıya gelerek kanının dökülmesidir. Bazıları başkanı destekliyor bazıları karşı çıkıyor, bu krizden çıkış için, ‘iki zarardan büyüğü, hafifi ile defedilir’ fıkıh kaidesi uyarınca erken seçim yapılmasını destekledim’’ diye konuştu. Tayyib, konuşmasını “Allah’tan, bu görüşümle bir arada yaşayan ve ihtilafa düşen iki kesimin arasını düzeltmesini diliyorum” temennisiyle sonlandırdı.

Üniversitede çatışma: 16 ölü

Mısır’da darbeye giden süreçte zaman zaman gerilimler yaşanırken en kanlı olay önceki gece Kahire Üniversitesi’nde meydana geldi. Üniversite’de Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi destekçileri ile güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmalarda en az 16 kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı. Görgü tanıkları, göstericilere silahlı kişilerin ateş açtığını iddia ederken, bazı göstericiler de polisin kendilerine otomotik silahlarla ateş açtığını öne sürdü. Sağlık Bakanlığı sözcüsü, yaralıların hastanelere kaldırıldığını, ölü sayısının artmasından endişe ettiklerini açıkladı. Çatışmalar üzerine İçişleri Bakanlığı, Giza Emniyet Müdürü Tugay Abd El Mavgud Lutfi’yi görevden alarak yerine Tugay Huseyin El Kadi’yi atadı.

Esed: Siyasal İslam’ın çöküşü

Mısır’da yaşanan iktidar değişikliği, iki yılı aşkın süredir kendisine karşı yürütülen isyan hareketleriyle boğuşan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed tarafından memnuniyetle karşılandı. Esed, “Mısır’da olan şey, siyasal İslam’ın çöküşüdür. Dünya üzerinde dini siyasi emellerine alet eden veya belli kesimlerin çıkarı için kullanan herkes devrilir” açıklamasını yaptı. Enformasyon Bakanı Umran Zubi de darbe öncesi yaptığı açıklamada “Mursi halkının büyük bir çoğunluğunun kendisini istemediğinin farkına varırsa, Mısır bu krizin üstesinden gelir. Mısır ulusuna sadık olanlar, Müslüman Kardeşler’in terörizmi karşısında omuz omuza durmalıdırlar” demişti. Mursi, geçen ay Şam’la diplomatik ilişkileri kesmişti.