Lisans BDDK'dan fetva hocalardan

Kamu ve özel sektördeki bankaların katılıma yönelmesi yeni bir tartışmayı da gündeme getirdi. Halkbank ve Garanti de katılım bankası kurarsa müşterileri ikna etmek için çıkaracakları ürünler hakkında fetva alacaklar 

Avrupa ve ABD'nin dev bankaları ağır yaralar alırken, İslami bankaların küresel krizden sağlam çıkması bütün dünya genelinde faizsiz bankacılığa ilgiyi artırdı. Türkiye'de de halen 4 katılım bankasının bulunduğu sektörü büyütmek isteyen ekonomi yönetimi ise kamu bankalarının da faizsiz bankacılık yapmasına yeşil ışık yaktı. İlk startı Halkbank verdi, diğer kamu bankaları da sıraya girdi. En son Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen de katılım bankası kurabileceklerini belirterek özel bankaların da bu konuda istekli olduğunu ortaya koydu. Şu anda sektördeki 4 katılım bankasının toplam aktif büyüklüğü 70 milyar lirayı geçiyor ancak yeni bankaların gelmesiyle pasta daha da büyüyecek.

OLAY 'VİCDAN RAHATLATMA'

 ERNST&Young'un araştırmasına göre Türkiye'de İslami bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 10 yıl sonra 100 milyar doların üzerine çıkacak. Özetle; sadece Körfez ülkelerinin değil Avrupa, ABD ve Rusya'nın bile yakın takibe aldığı faizsiz bankacılığın yıldızı son yıllarda giderek parlıyor. Ancak asıl sorular bundan sonra başlıyor: 'Yeni oyuncular bir taraftan faize dayalı enstrümanlar çıkarırken, bir taraftan faizsiz bankacılık işine soyunması nedeniyle müşteri nezdinde ne kadar inandırıcı olacak? Kamu vicdanını nasıl rahatlatacaklar?

Türkiye'de çok iyi hocalar var

 Albaraka Genel Müdürü Fahrettin Yahşi, özel bankaların faizsiz bankacılık yapması için herhangi bir fetva alması gerekmediğini, çünkü kendilerinin BDDK düzenlemeleri çerçevesinde faizsiz ilkesi prensipleriyle faaliyet gösterdiklerini söyledi. Yahşi, "Fakat katılım bankaları olarak yurtdışına ürün ihraç ettiğimizde, mesela sukuk gibi.. Bunun meşrutiyet zeminini garantileyen kararlara ihtiyaç oluyor. İçeride fetva gibi bir zorunluluk yok ama dışarıda ürün ihraç etmesi için alınması gerekebilir" diye konuştu. Özel bankaların fetva kurulu kurabileceğine değinen Yahşi, "Katılım bankalarının danışma komiteleri oluyor. Bu komiteler bir kişi de olabilir üç kişi de olabilir. Fetva için yurtdışına gitmeye gerek yok yani. Türkiye'de bankacılık tarafında bu konuları çok iyi bilen, faizsiz boyutunu çok iyi analiz edecek olan hocalar mevcut" dedi.

Danışma Kurulu kurabilirler

 KUVEYT Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, "Yurtdışında benzer örnekler var. Citibank'ın da faizsiz bankacılık birimi var. Lisans alan her kurum katılım bankacılığı yapabilir. Ancak halen faizle iş yapan bankalar açısından 'vatandaşı inandırabilir misiniz?' problemi ortaya çıkacak. Müşteriyi nasıl ikna edecekler? Şu anda bile ikna olmamış bir kesim var. Faizsiz bankacılığı bile sorguluyorlar. Bu yüzden yeni kurulacak bankalar da fetva alma yoluna gidebilir. Kamu bankaları da bizim yaptığımız gibi Danışma Kurulu kurabilir" diye konuştu.

Herkesin geçtiği yoldan geçeriz

 KAMUDA katılım bankacılığına soyunan ilk banka olan Halkbank'ta Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Cebeci faize duyarlı kesimi nasıl ikna edeceklerine ilişkin ise şu açıklamayı yaptı: "Herkesin geçtiği yoldan biz de geçeceğiz. Daha vaktimiz var. Danışma Kurulu mu olur veya başka bir çalışma mı yaparlar. Onları konuşmak için henüz erken. Ama diğer bankalar hangi prosedürü izlediyse biz de izleriz."

Gerekiyorsa alınır

 TÜRKİYE Katılım Bankaları Birliği Genel Sekreteri Osman Akyüz de yeni katılım bankalarının ayrı bir tüzel kişilik olarak kurulacağına işaret ederek, "Bu yüzden rekabete olumsuz bir etkisi olmaz. İnandırıcılıkları konusuna gelince halk sorgulayacaktır. Şu anda sistemdeki her katılım bankasının Danışma Kurulu var. Bir ürün çıkarmadan önce İslami prensiplerine uygun olup olmadığını Danışma Kurulu'na danışıyorlar. Onlar da danışma kurulu kurup gerekiyorsa fetva alabilirler" diye konuştu.

Diyanet devreye girebilir

 BAZI sektör temsilcileri ise Türkiye'nin laik yapısı nedeniyle kamu bankalarının fetva sürecinde sıkıntı yaşayabileceğini belirtiyor. Bazı yetkililer Diyanet İşleri Başkanlığı'nın devreye girebileceğini, ancak o zaman sektörde kuralların daha da sertleşeceğini ve bankaların yeni ürün çıkarmakta zorlanabileceğini belirtiyor. İşte bu soru işaretleri nedeniyle katılım bankalarının genel müdürleri önümüzdeki günlerde Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'a çıkıp çözüm yollarını konuşacak.

Yasal olarak şart değil

 MEVCUT İslami bankacılıkta yasal bir zorunluluk olmamasına rağmen her bankanın Danışma Kurulu bulunuyor. Yani katılım bankaları herhangi bir ürün çıkarırken, İslami bankacılık prensiplerine uygun olup olmadığını bu kurula danışıyor. Sektörün en gözde hocası ise İslam Hukuku Profesörü Hayrettin Karaman. Faize duyarlı kesimin vicdanını rahatlatmak için Türkiye'de yeni kurulacak katılım bankalarının da ilahiyat hocalarından oluşan bir Danışma Kurulu oluşturarak fetva almalarının şart olduğu belirtiliyor.

100 milyar $'ı devirecek

 Ernst&Young'a göre, son 4 yılda ortalama yüzde 19'luk büyüme ile 2011'de 1.3 trilyon dolara ulaşan islami bankacılık aktifleri, 2014'de 2 trilyon dolara ulaşacak. Türkiye'nin 2011 islami bankacılık oranı yüzde 5. Yani 31 milyar dolar. 2023 yılında ilk 10 ekonomi içerisinde yer almayı hedefleyen Türkiye'nin islami bankacılık sektörü aktif büyüklüğünün 3'e katlanarak 10 yıl sonra 100 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor.

Ayfer Arslan/Akşam