Kredi kartlarında rekor limit artışı iç talep riskini büyütüyor
Kredi kartlarındaki toplam limit ve bu limitin ne ölçüde kullanıldığı, parasal koşullar açısından önemli göstergelerdendir. Normal şartlarda etkisi sınırlı olsa da, geçmiş deneyimler özellikle enflasyonist endişelerin arttığı dönemlerde bu limitlerin altın ve döviz gibi enflasyona karşı koruma sağlayan yatırım araçlarına ya da fiyatının artması beklenen elektronik ve dayanıklı tüketim mallarına hızla yönelebildiğini göstermiştir.
Geçtiğimiz hafta QNB müşterileriyle paylaştığımız raporlarda bu konuyu, Risk Merkezi’nin bireysel kredi kartları için açıkladığı kısıtlı verilerle incelemiştim ve söz konusu rapor medyada da geniş yer bulmuştu. Ancak sonrasında, BDDK’nın ticari kartlar dâhil toplam kredi kartı limitlerine ilişkin verileri aylık bazda yayımladığını, ekonomi ve finans alanında uzman olduğu anlaşılan ve X’de @vefinans rumuzunu kullanan hesaptan öğrendim.
Bu nedenle, bu haftaki yazımda ticari kartlar dâhil toplam kredi kartı limitlerindeki gelişmeleri ele alacağım.
KREDİ KARTI LİMİTLERİ REKOR YÜKSEK SEVİYEDE
BDDK’nın aylık raporunda yer alan sektörel kredi dağılımı tablosunda, kredi kartı nakdi kredi kullanımının yanı sıra gayri nakdi kredi verisi de yayımlanmaktadır.
Burada kredi kartları için gayri nakdi kredilerin, kredi kartı limit taahhütlerini ifade ettiği belirtilmektedir.
Buna göre, Ekim ayı itibariyle 3.5 trilyon TL’lik kredi kartı kaynaklı kredi kullanımının yanında 10.6 trilyon TL’lik kullanılmayan limit bulunmaktadır. Kullanılmayan limit tutarı, hem nominal olarak hem de GSYH’ya oranla %17.8 ile tarihi en yüksek seviyededir.
Kullanılan ve kullanılmayan toplam kredi kartı limiti ise 14.1 trilyon TL’ye ulaşmış olup, GSYH’ya oranı %23.7 ile yine tarihi yüksek seviyededir.
LİMİT ARTIŞ ORANI HIZ KAZANDI
Toplam limitte Ekim ayındaki %5.4’lük artış oranı, önceki 6 aydaki ortalama %4.3’lük artışa kıyasla belirgin bir hızlanmaya işaret etmektedir. Yıllık artış oranı ise %70.2 ile Şubat ayından beri en yüksektir. Bu da bankaların tüketici kredileri alanında kredi verme iştahının bir yansıması olarak düşünülebilir.
Buna karşın, limit kullanım oranı, yani toplam limitin ne kadarının harcamaya yönlendirildiği, %25 ile tarihi düşük seviyededir. Bunun nedenini anlamak için, bireysel kredi kartlarını limit büyüklüklerine göre ayrıntılı şekilde açıklayan Risk Merkezi verilerine bakmak gerekiyor.
Bu veriler, limit artışlarının ağırlıklı olarak yüksek limit segmentinde yoğunlaştığını göstermektedir. Bireysel kredi kartlarında 1 milyon TL üzeri limitli kartların toplam limit içindeki payı Nisan ayındaki %29’dan Ekim ayında %37’ye yükselmiştir. Bu segmentteki limit doluluk oranı ise aynı dönemde %25’ten %22’ye gerilemiştir. Buna karşılık, 100-150 bin TL limitli kartlardaki doluluk oranı Nisan ayına göre 3 puan artarak Ekim ayında %26’ya ulaşmıştır. Daha düşük limitli kredi kartlarında da doluluk oranları aynı dönemde yaklaşık 1 puan artmıştır.
FİNANSAL RİSKLERİ ARTIRIR
Limitlerdeki bu hızlı artışın yanı sıra kredi kartı faizleri de düşürülmektedir. Henüz bu düşüşün TCMB’nin faiz indirimleriyle doğrudan bir ilgisi yoktur.
Dünya'dan Erkin Işık'ın haberine göre, kredi kartı faizlerinin hesaplanmasında kullanılan referans faize, 2024 başında politika faizi %35 iken aylık %3.11 olarak bir üst sınır getirilmişti. Dolayısıyla bu faizin düşmesi için zamana ihtiyaç vardır. Ancak kredi kartı faizleri, bu referans faizin üzerine belirli bir faiz farkı eklenerek hesaplanmaktadır. Söz konusu fark faiz oranları Ağustos ayından beri kademeli olarak aşağı çekilmektedir.
Kolaylıkla tüketime dönüşme potansiyeli taşıyan serbest limit tutarının tarihi yüksek seviyelere çıkmış olması ve buna eşlik eden faiz düşüşleri, iç talebin, özellikle de perakende satışların güçlü seyretmeye devam etmesine zemin hazırlayabilir. Ayrıca geçmiş deneyimler, piyasalarda risk iştahının zayıfladığı dönemlerde bu limitlerin altın, döviz ya da dövize endeksli varlıklar (elektronik ürünler, dayanıklı tüketim malları gibi) alımında da kullanılabildiğini göstermektedir.
patronlardunyasi.com
