Kim, ne kadar zam yapacak?

Tuğçe Altınsoy'un haberi/Para Dergisi

Krizden çıkış sinyalleri zam umutlarını artırıyor. Ancak görünen o ki 2010 da az zamma karşın bol mevkili ve primli bir yıl olacak. Hemen her sektörde en iyi ihtimalle yüzde 7 ila 10 arasında ücret zammı bekleniyor...

YENİ yıla sayılı gün kala çalışanların gözü ocak ayında açıklanacak ücret zamlarına çevrildi. İflaslar ve küçülmelerle geçen bir yılın ardından şimdi 2010'daki zam oranları merak konusu.

Elbette beklentiler yüksek değil. Hatta işten çıkarılma hala pek çok çalışanın en büyük korkusu. Krizde dip görüldü, görülmedi tartışmaları da bu endişeyi körüklüyor. Hal böyle olunca çalışanların şirketteki varlıklarını koruma gayreti zam beklentisinin önüne geçiyor. Bu durumun farkında olan şirketler de çalışan verimliliği ve memnuniyeti adına yeni bir yol izleyecek gibi görünüyor. Bu da az zamma karşın kariyer planlaması yapıp ek sorumluluk ve yetki vererek çalışanların ruhunu okşamak. Ayrıca performansa göre prim uygulamasına ağırlık vermek...

2010, TELAFİ YILI OLACAK

Bu yıl genel trend şirketlerin performans ve enflasyon bazlı ücret zammı yapacak olması. Yenibiris.com'un üye işverenleri arasında yaptığı anketin sonuçları da bu durumu kanıtlar nitelikte... Ankete göre katılımcıların yüzde 40'ı, yılın başında sadece enflasyon oranında zam yapmayı planlıyor. Bu da gözleri aralık ayı enflasyonuna çeviriyor. Şu sıralar enflasyon için yüzde 6 oranının telaffuz edildiği iş çevrelerinde, zamların da bu düzeyin en fazla yüzde 1-2 puan üzerinde olması beklentisi hakim. Dolayısıyla ücret zamları için en gerçekçi tahmin yüzde 7 ila 10 arasında. En alt sınırın da yüzde 5.5 olması bekleniyor.

Yenibiris.com'un anketinden çıkan bir diğer sonuçsa, firmaların yüzde 25'inin performansa göre artış yapacak olması. 2009 yılını kriz gerekçesiyle ücret artışı yapmadan geçiren şirketlerin bir bölümünün de 2010 başında bunu telafi edeceği söyleniyor. Yine zam yapmayıp piyasanın durumuna göre hareket etmeyi tercih eden şirketlerse önce enflasyon zammı yapmayı planlıyor. İşler yolunda gittiği takdirde de yılın ikinci yarısının başında ücret artışı yapmayı hedefliyorlar.

Zam sıklığı konusunda ise bu yıl yine bir gelişme yok. Yılda bir kez zam yapma eğilimi 2010'da da geçerliliğini sürdürecek. Sadece yılın başında kayda değer zam yapamayan işletmelerin ilk yarı sonunda bunu telafi etmesi söz konusu olacak.

Yenibiris.com Genel Müdürü Deniz Ceylan Kılıçlıoğlu'na göre, bütün bunların ardında şirketlerin genel olarak kriz sebebiyle zam konusuna temkinli yaklaşması yatıyor. Ancak başarılı çalışanların kaybedilmesi riskini göze alamayan şirketlerin her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulan motivasyonu sağlamak için şartlar elverdiği ölçüde artış yapacağı da bir gerçek.
Bu yıl prim sisteminin ağırlık kazanacağını düşünen Kılıçlıoğlu'na göre, baz maaşa zam yapmak yerine cazip bir prim sistemi uygulamak şirketlerin giderek daha fazla önemsediği bir motivasyon aracı haline geliyor.

SIFIR ARTIŞ YOK

2010'u en doğru şekilde öngörebilmek için geriye dönüp eski krizlerden sonra neler olduğuna da bakmak gerekiyor. Türkiye; 1994, 2001 ve 2008 olmak üzere 7 yılda bir ekonomik kriz yaşıyor. PricewaterhouseCoopers (PwC) Türkiye İnsan Kaynakları (İK) Hizmetleri'nin yaptığı araştırmaların da gösterdiği gibi, kriz dönemlerinde ve sonrasında benzer değişimler yaşanıyor, firmalar benzer tarzda hareket ediyor.

Büyüme ve küreselleşmenin, gelişim, motivasyon ve bağlılık gibi insan yönetimi konularını ön plana çıkarttığından söz eden PwC Türkiye İK Hizmetleri Müdürü Murat Karakaş, bu önceliklerin de eğitimler ve ücretlerde çalışanların lehine bir ortam hazırladığına değiniyor:

“Durgunluk dönemlerinde özellikle gelirlerde bir artış sağlamanın zorlaştığı durumlarda, kurumlar için öne çıkan kurumsal maliyet indirimi, beraberinde tüm harcamalarda kısıntıya neden oldu. Araştırmalarımız gösteriyor ki, bu durumda en önce etkilenen noktalar eğitimlerin kısılması, işe alımların durdurulması, ücret artışlarının en alt düzeyde tutulması ve yan haklarda kısıntılara gidilmesi oldu. 2009'da da benzer öncelik değişimleri ve hareket tarzlarını gördük. Bu nedenle 2010 ve 2011'de diğer durgunluk dönemi sonrasında yaşananları görme olasılığımızın yüksek olduğunu düşünüyorum.”

Ücret artışlarına yönelik 2008 ve 2009 verilerinin yanı sıra 2010 tahmini değerleriyle hareket eden Karakaş'ın saptamaları şöyle: “Maksimum değerler düşecek. Ortalamada biraz yükselme olacak. Ancak minimum değerde geçen yıl sıkça gördüğümüz 'sıfır artış' bu yıl yaşanmayacak. Özetle, ücret artışlarında şirketler arasındaki bant daralıyor. Bu daralma hem maksimumun azalması hem de minimumun artması olarak gerçekleşiyor.”

Murat Karakaş da şirketlerin, minimum ücret artışlarının, iyi performans gösteren çalışanları kaybetme riski taşıdığını artık fark ettiklerini belirtiyor. Dolayısıyla bu sıralar şirketlerin gündeminde “iyi performans gösteren çalışanların adil bir şekilde tespit edilmesi” konusu çok önemli. Karakaş, 2010 ve sonrası için şirketlerin planlarının, “az olan ücret artışı ve ücret paketi bütçesini iyi performansı ödüllendirmek için kullanmak” şeklinde olduğunu düşünüyor:  “Yönetsel seviyelerde 'değişken ücret' dediğimiz, şirketin de kazanmasına bağlı ödemeler ön plana çıkmaya başlıyor. Aslında bu konuların hepsi ücretleri yönetirken baz maaştan ayrı olarak 'toplam ücret paketi yaklaşımının artan önemi'ne işaret ediyor.”

Karakaş'a göre, bu yıl ücret zamlarında sektörden ve yönetimdeki seviyeden çok uzmanlık alanlarında farklılıklar olacak. İç denetim, hukuk gibi özellikli alanlarda çalışanlar, ortalama seviyelerin üzerinde bir ücret artışı alabilir. Sektör bazında ise 2009'da artışları ağırlıklı olarak “sıfır” seviyesinde tutan perakende sektöründe bu açığı kapatmaya yönelik bir ivme olması muhtemel.

KARLILIK ZAMMA YANSIMAYABİLİR

2009 yılında firmaların çok temkinli davrandığını belirten KRM Yönetim Danışmanlık Operasyon Müdürü Dilek Yılmaz Tekirgöl ise yeni dönem için beklentilerin daha olumlu olduğu ve bu durumun şirketleri cesaretlendirebileceği görüşünde. Zorlayıcı dönemlerde insan faktörünün daha çok öne çıktığına dikkat çeken Tekirgöl, “2009 yılı bunu bir anlamda kanıtladı. 2010'da kilit personel için iyileştirmeler yapılabilir” diyor. Ancak genel olarak yüzde 5.5 ila 10 arasında olacağı öngörülen zamların çalışanlar tarafından yeterli görülmeyebileceğini de hemen ekliyor.

Tekirgöl'e göre, özellikle geçen yıl zam yapmayan şirketlerin sayıca az olmadığı göz önüne alınırsa, beklentilerin yüksek olması doğal: “Ancak diğer taraftan, işveren de 2010 yılı için tam bir netlik taşımıyor. İyi bir yıl geçiren ve yükselme trendinde olan şirketler için çalışan beklentileri daha yüksek olabilir. Ancak genele baktığımızda çalışanlar da zam oranlarında mucize öngörmüyor.”
Yine beklentilerin aksine Tekirgöl, 2009'u iyi geçiren şirketlerin bunu aynı oranda ücretlere yansıtamayabileceğini düşünüyor. Hatta krizden görece az etkilenen sektörlerde bu oran biraz daha yüksek olabilir.

Tekirgöl'ün 2010'daki İK uygulamalarına dair öngörüleri şöyle: “Şirketler İK yatırımlarını artıracak. Hedefe ve bireysel bazda ihtiyaca yönelik eğitimler artık önem kazanıyor. Şirketlerin yönetim kademeleri başta olmak üzere mevcut kadrolarına yönelik gelişim merkezi uygulamalarına talepte artış var. Yeteneği doğru yönetme ve verimliliği artırmak üzere bu uygulamalar gelişerek devam edecek.”

Dilek Yılmaz Tekirgöl, bu yıl firmaların kariyer planlaması ve yetkileri artırmaya ağırlık vereceği öngörüsüne ise eleştirel bir bakış açısı getiriyor: “Kurumsallaşmış şirketlerin çoğunda yatay bir organizasyon yapısı olduğu düşünülürse, terfi yöntemine başvurmak her zaman kolay değil. Ayrıca krizin devam eden etkileri sebebiyle çalışanlar, motivasyonu düşse de kolay kolay iş arayışına yönelmiyor. Dolayısıyla sirkülasyon geçmiş dönemlere göre daha düşük. Pozisyonlar boşalmıyor. Bu anlamda alternatifler kısıtlı. Bana kalırsa bu yıl ücret veya unvanla doğrudan ilişkili olmayan motivasyon araçlarına daha fazla başvurulacak.”

KİM DAHA ÇOK ZAM YAPACAK?

Secretcv.com Genel Müdürü Okan Tütüncü'ye göre, yüzde 7 ila 10 arasında değişecek olan zam oranlarında performans yönetiminin devreye girmesiyle birlikte artışlar ya da düşüşler yaşanacak. 2009 yılında büyümesini sürdüren ve krizin çok fazla etkilemediği sektörlerde oranlar daha yüksek olacak. Bu sektörleri enerji, telekomünikasyon, perakende ve sağlık olarak sıralayan Tütüncü, kardan zarar eden bankacılık ve turizm gibi sektörlerde ise oranların normal seviyelerde olacağını tahmin ediyor.

Bu yıl çalışan memnuniyetini ve verimliliğini artırmak için özellikle kurum içi eğitim çalışmalarına önem verileceğini düşünen Tütüncü, “Eğitim bütçeleri kısılmayarak çalışanların kişisel gelişimlerine katkı sağlamaya yönelik faaliyetler yürütülüyor” diyor. Yine kurum içinde inovasyon çalışmalarını destekleyen platformlar yaratarak kişilerin yaratıcılıklarını ve fikirlerini ifade edebilecekleri proje grupları oluşturulabileceğinden söz ediyor. Ayrıca bu yıl boş pozisyonlara içeriden atama yapılması da söz konusu olacak.

Krizle birlikte artık şirketlerin yaklaşık yüzde 60'ının yılda 1 kez zam yaptığını hatırlatan Okan Tütüncü, “2010'da da bu durum değişmeyecek” diyor.

ŞİRKETLER NE DİYOR?

ANADOLU SİGORTA

Zam, Mayıs 2010'da
Anadolu Sigorta, Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası (BASİSEN) ile yapılan ve 1 Mayıs 2008 ila 30 Nisan 2010 dönemini kapsayan 13'üncü dönem toplu iş sözleşmesi doğrultusunda çalışanlarının maaş artışlarını gerçekleştiriyor. Firma, buna göre maaşlara 2009 yılının mayıs ve kasım aylarında 2 kez artış yaptı. Bu nedenle ocak ayında ücretlere zam yapılması söz konusu değil.

Ancak 2010 yılında Anadolu Sigorta ile BASİSEN arasında Mayıs 2010'dan itibaren geçerli olmak üzere 2 yıllık süre için yeni bir toplu iş sözleşmesi imzalanacak. Ve zam oranları bu toplu iş sözleşmesiyle tespit edilecek. Yapılacak ücret artışında, enflasyon oranlarının yanı sıra sektörel gelişmeler, çalışanlara sağlanan hayat standardının korunması ve çalışanlar arası gelir dağılımı gibi ölçütler de göz önünde bulundurulacak.

Anadolu Sigorta İK ve Eğitim Müdürlüğü'nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Filiz Taşyumruk, sigorta sektöründe 2010 yılındaki ücret artışlarının enflasyon paralelinde gerçekleşeceğine dair beklentiler olduğunu belirtiyor. Bu doğrultuda, “Sektörün beklentisi çerçevesindeki artışın sendika ile firmamız arasında yapılacak toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde değerlendirilmesi ve çalışanlarımızın beklentilerini de karşılayacak bir artışın sağlanması yönünde çaba sarf edilecek” diyor. Taşyumruk, 14'üncü dönem toplu iş sözleşmesinin başlayacağı Mayıs 2010 itibariyle gerçekleşecek yıllık TÜFE oranlarının da belirleyici bir ölçüt olacağını vurguluyor.

Anadolu Sigorta'nın geçmiş yıllardaki uygulamalarına bakıldığında, toplu iş sözleşmesinin yenilendiği ilk dönem için artış oranları 1 yıllık süre için belirleniyor. İkinci yılın artış oranları ise 6'şar aylık 2 dönem halinde tespit ediliyor. Firma önümüzdeki süreçte de benzer bir yaklaşım izleyecek.
Anadolu Sigorta, 2010'da da çalışan gücünü en etkin biçimde değerlendirmeyi ve kadro ihtiyaçları paralelinde üstün performans sergileyen çalışanlarını hak ettikleri şekilde kritik süreçlerde görevlendirmeyi hedefliyor.

ZyXEL TÜRKİYE
Yılda 4 kez prim veriyor
ZyXEL Türkiye'nin zam oranlarında pazar değerleri ve enflasyon oranı temel belirleyiciler arasında yer alıyor. Bunun yanı sıra pozisyonla birlikte tecrübe birikimi ve gelecek vadeden çalışanların durumu farklılık gösteriyor.
Firma, 2009'da ekonomik krizin etkilerini gözlemlemek ve önünü görebilmek adına zam yapmamıştı. Ancak 2010'da 1 yıldan uzun süreli çalışanlara yüzde 7 ila 10 arasında zam yapılması hedefleniyor. Zam uygulaması yılda 1 kez yapılacak.

ZyXEL Türkiye Genel Müdürü Vefa Tarhan, Türkiye'nin maaş zamları konusunda enflasyonun düşüşüyle farklı bir evreye girdiğine değiniyor. Tarhan'a göre, yüksek enflasyon dönemlerinin olmazsa olmaz konusu olan zamlar, yerini bonus ve prim modellerine bırakıyor. Zammı performansı ödüllendirmek için yeterli bir yöntem olarak görmeyen Tarhan'a göre, çalışanların şirkete öngörülen katkısının ölçülmesi ve ödüllendirilmesi çok önemli. Yani prim, hem çalışanların sürdürülebilir performans sağlaması hem de firmaların ayakta kalması açısından daha verimli bir uygulama.

ZyXEL Türkiye, bu amaçla 2010 yılında her çalışan için bir KPI (Key Performance Indicator) programı hazırlıyor. Buna göre, genel müdürden temizlik görevlisine her çalışan değerlendirilecek. Ve söz konusu program, çalışanlara yılda 4, bölüm müdürlerine ise yılda 2 defa uygulanacak. Yani bir çalışan yılda 4 kere prim alabilecek. Buna ek olarak kişisel ve şirket performansına göre belirlenen başarı katsayısı doğrultusunda alınacak prim artabilecek. Prim oranları bireysel performansa ve şirket genel performansına olan katkısıyla pozisyonuna göre oranlarla belirlenecek.

ZyXEL Türkiye'nin “çalıştıkça, kazandırdıkça kazan” felsefesine dayanan prim sistemi, çalışanın, performans puanı arttıkça başarı katsayını da yükselterek daha çok prim alabilmesini sağlıyor. Firma bununla beraber, yılsonunda şirket performansını değerlendirerek çalışanlara kar payı dağıtmayı da hedefliyor.
ZyXEL Türkiye, yeni açılan pozisyonlar için önceliği terfi yöntemiyle yüksek performans gösteren çalışanlarına veriyor.

SAS TÜRKİYE
Zam aralığı yüzde 7 ila 10
SAS Türkiye, zamları belirlerken, şirket genel performansı, hedeflere ulaşma durumu, şahsi performanslar ve enflasyon oranı gibi kriterleri göz önünde bulunduruyor. Firma, motivasyon için çalışanlarına zam dışında bazı imkanlar da sunuyor. Bunlar arasında maaş ve performans priminin yanı sıra özel sağlık sigortası, haberleşme ve yol ödenekleri, özel başarı primleri, kişisel gelişim programları, ekip gelişim programları yer alıyor. SAS, Amerika'da her yıl Fortune tarafından yayınlanan “En çok çalışılmak istenen 100 şirket” listesinde yer alıyor. Firma, 2009'da listeye 20'nci sıradan girmişti...

SAS Türkiye'nin uyguladığı İK politikası da çalışan memnuniyetini sağlamayı ve geliştirmeyi hedefliyor. Şirkete yeni katılan çalışanlar Amerika'da eğitime tabii tutuluyor. Yine çalışanların her hafta cuma günü bir araya geldikleri kısa ve eğlenceli aktiviteler düzenleniyor. Ayrıca esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma gibi kolaylıklar da sağlanıyor.

SAS Türkiye'de zam oranları her yılın sonunda gerçekleştirilen performans değerlendirmeleri sonucu ortaya çıkıyor. Ancak firma, bu yıl yüzde 7 ila 10 arasında, bir kez zam yapmayı planlıyor. Zam oranlarını çalışanları mutlu edecek şekilde düzenlemeye önem gösterdiklerini belirten SAS Türkiye ve Ortadoğu Pazarlama Müdürü Arzu Gökhan, “Zira yetkin insan kaynağı bizler için son derece önemli. Bu bağlamda iç müşteriler olarak adlandırdığımız çalışanlarımızın memnuniyeti için özel çaba gösteriyoruz” diyor.

SAS Türkiye, bu yıl da performans değerlendirmesi sonucu bazı terfiler yapmayı planlıyor. Bunun yanı sıra 2009-2010 döneminde İK'ya yatırım yapmaya devam etmeyi hedefleyen firma, özellikle satış ve danışmanlık kadrolarını güçlendirmeyi planlıyor.

ISS TÜRKİYE
En fazla yüzde 6 zam
ISS Türkiye için enflasyon oranındaki artış, 2009'da olduğu gibi bu yıl da zam oranının belirleyici faktörü olacak. 2010'da yüzde 4 ila 6 arasında ücret artışı planlayan firma, mavi yakalılar için asgari ücret artışı oranında yılda 2, beyaz yakalılar içinse yılbaşında belirlenen enflasyon oranına paralel 1 kez zam yapıyor.

ISS Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi Ela Aydoğan, hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmanın, çalışan motivasyonunu müşteri memnuniyetinin en önemli unsurlarından biri olarak gördüğünü vurguluyor. ISS Türkiye'de beyaz yakalı çalışanlar, işe girdikleri ilk günden itibaren 6 aylık oryantasyon eğitimine tabi tutuluyor. İlk 1 yıl içinde İK departmanı tarafından gelişimi izlenerek gösterdikleri performans paralelinde kariyer planlaması yapılıyor. Firmanın çalışanlara sağladığı eğitim olanaklarıyla birlikte sunduğu kariyer fırsatları, personel sirkülasyonunu minimum seviyede tutuyor.

FLORMAR
Yüzde 15 zam yapacak
Son 2 yıldır giderlerinde yüzde 25 maliyet artışı yaşayan kozmetik sektöründe zam yapılmıyordu. Bu sene ise durum değişecek gibi görünüyor. 2010'da yüzde 10 ila 15 arasında zam planladıklarını söyleyen Flormar Yönetim Kurulu Üyesi Alp Şenbay, “Bütçeye konan tek bir zam planlamamız var” diyor.
Çalışan mutluluğunun başarı üzerindeki etkisinin farkında olduklarını belirten Şenbay, dışarıdan yönetici getirmek yerine her yıl şirket içindeki çalışanları terfi ettirdiklerini ifade ediyor.

GÜNAYDIN ET
Yüzde 5 ila 8 arasında zam
Yiyecek ve içecek sektörü de 2010 ücret zamlarını belirlerken mali krizin sektöre yaptığı ve yapacağı yansımaları göz önünde bulunduruyor. Günaydın Et'in ortakları Neslihan Kabacan ve Cüneyt Asan, bu yansımaların imalat ve personel maliyetleri baz alınarak hesaplandığını, ardından kar marjının minimum seviyede tutularak zam politikasının belirlendiğini söylüyor. Ortaklara göre, bir diğer etken de zam oranlarının işletmelerin her yıl hedef olarak koyduğu büyüme hızı ve bütçeleriyle paralellik göstermesi gereği.

Günaydın Et, 2010 yılında büyüme ve bütçe oranını yüzde 5 olarak belirlediği için yine yüzde 5 ila 8 oranında zam yapmayı hedefliyor. İlk zammı Ocak 2010'da yapacak olan firma, yıl içindeki averaj ve cirolara bakarak iknci zammı yapıp yapmayacağına karar verecek.
Günaydın Et, çalışanların performansına bağlı olarak 2010'da da terfilere ağırlık vermeyi planlıyor.

ARENA BİLGİSAYAR
Terfi yok
Arena Bilgisayar'ın ocak ayında yapacağı zamlar için 2010 bütçe planlamaları ve kişisel performanslar belirleyici olacak. Yüzde 7 ila 10 arasındaki oranın kendileri için de geçerli olduğunu belirten Arena Bilgisayar CFO'su Serkan Çelik, yılda 1 kez zam yapmayı planladıklarını sözlerine ekliyor. Firmanın bu yıl terfilere ağırlık verme gibi bir düşüncesi de yok.

DAY MOD ÇORAPLARI
Zam aralığı yüzde 10-15
Day Mod Çorapları, Ocak 2010'daki zamlar için öncelikle devletin açıklayacağı asgari ücret zammını ve temel ihtiyaçlara yapılan zamları baz alacak. Bu verilere göre bütçesi doğrultusunda karar verecek olan Day Mod Çorapları'nın sahibi Cansu Gün, “Yüzde 10 ile 15 arası zam yapmayı planlıyoruz” diyor. Terfi sisteminin çok az sayıda çalışan için mümkün olduğuna değinen Gün, “2010'da terfilere elbette yer vereceğiz. Motivasyon ve çalışan memnuniyetini zamlar ve çeşitli etkinliklerle artırmayı hedefliyoruz” diyor.

ESET TÜRKİYE
Zamda üst sınır yüzde 20
Bilişim sektöründe faaliyet gösteren ESET Türkiye, zam oranlarını belirlerken kişisel gelişim, gelişmeleri yakından takip edebilme, müşteri memnuniyetini ilke edinme gibi kıstaslara sahip. Yine yenilikçi yaklaşımlarda ve önerilerde bulunan çalışanların fark yaratması söz konusu. Departmanların gerekleri ve hedefleri belli aralıklarda değerlendiren firma, çalışanlarının sadece şirkete değil, kendisine, çalışma arkadaşlarına ve müşterilerine kattıklarını da değerlendiriyor. Bu bağlamda ESET Türkiye, 2010'da yüzde 5 ila 20 aralığında zam yapmayı hedefliyor.

ESET Türkiye CEO'su Alain Soria, yılda 1 kez zam yapmalarına karşın 3 ayda bir yaptıkları değerlendirmelere göre yeni düzenlemelere de gidebildiklerini belirtiyor. Çalışan memnuniyetini ve motivasyonunu artırma aracı olarak terfi mekanizmasının önemli bir araç olduğuna değinen Alain Soria, ESET Türkiye'nin daha çok iç iletişimi ve çalışan memnuniyetini artırarak motivasyon sağlamaya çalıştığını söylüyor.

SCHLOTZSKY'S TÜRKİYE
Hizmetin zammı yüzde 10
Schlotzsky's'in zam yaparken dikkate alacağı temel belirleyiciler, TEFE-TÜFE oranları ve satış hedeflerinin yakalanması olacak. Pek çok firma gibi zam aralığı için TEFE ve TÜFE oranlarının açıklanmasını bekleyen Schlotzsky's yüzde 10 zam yapmayı planlıyor. Schlotzsky's Pazarlama Müdürü Tuncay Saka, yıllık zammı yılın başında bir defada yapma kararı aldıklarını belirtiyor. Bu uygulamanın çalışanlar açısından zam miktarını yüzdesel olarak yukarı çeken bir unsur olduğunu söyleyen Saka, “Son 2 yıldır uygulamamız bu şekilde gerçekleşiyor. 2010 yılında da yılda 1 kez zam yapacağız” diyor.
Bu yıl 5 yeni restoran açmayı planlayan Schlotzsky's, öncelikle şirket içerisinden terfilerle bu noktalara yöneticiler atamayı planlıyor.

PİZZA PİZZA
Herkese prim var
Pizza Pizza'nın zam oranları için belirlediği kriterlerin başında 2010 yılı için yüzde 100 büyüme hedefi geliyor. Verimlilik, personelin kişisel gelişimi ve performansı da temel belirleyiciler arasında yer alıyor. Pizza Pizza'da bir personelin bir departmandan diğerine transferinde de zam politikası uygulanıyor.
2009 yılında satışlarında artış sağlayan ve yüzde 25 büyüyen firma, 2010'dan da olumlu etkileneceği düşüncesiyle, büyüme hedefini ve ücret politikalarını daha da iyileştirmeyi planlıyor. Yılda 1 kez yüzde 7 ila 10 arasında zam yapmayı planlayan Pizza Pizza'da, motorlu kuryecisinden müdürüne kadar herkes prim sisteminden faydalanma imkanına sahip.

Pizza Pizza'da sistemin ağırlıklı olarak terfi üzerine kurulduğunu vurgulayan Genel Müdür Yardımcısı Kader Çakmak Bilir, “Maaş yönetim sistemimiz terfi ağırlıklı yürüyor. Zam oranı ise terfi alan çalışanlar için yüzde 7 ila 10 arasında değil, farklı aralıklarda ve yeni bir fiyatlandırma sistemi içinde uygulanıyor.”

EKS DIŞ TİCARET
Enflasyon oranında zam
Kriz dönemleri de dahil olmak üzere maaşlarda hiçbir zaman kısıntıya gitmeyen EKS Dış Ticaret, Ocak 2010'da yapacağı zamlarda yıllık enflasyon oranı ve kişisel performansları dikkate alacak. Zamlarda enflasyonun altına düşmemeyi hedefleyen firma, oranları kişisel performanslara göre de artırmayı hedefliyor.
Çalışanlarının maddi ve manevi mutluluğuna önem verdiklerini belirten EKS Dış Ticaret sahibi Kemal Özdeş, “Bu nedenle çok haneli enflasyon yıllarından süre gelen bir alışkanlıkla yılda 2 kez ocak ve temmuz aylarında maaş zammı yapıyoruz” diyor. EKS, 2010 yılında da çalışanlarının profesyonel beklentileri doğrultusunda kendini geliştiren, şirket çıkarlarını gözeten kişileri terfi ettirmeyi planlıyor.

Firmalar ne kadar zam yapacağını hala bilmiyor

Kariyer.net'in internet sitesi üzerinden aday ve işverenlerle yaptığı ücret zammı araştırmasına göre, şirketlerin çoğu 2010 yılı zam oranlarını henüz belirlemiş değil. Aslına bakılırsa firmalar geleceklerini daha net gördükten sonra karar vermek istiyor.  Araştırmadan çıkan bir başka sonuç da zam konusunda performansın birinci belirleyici olmasına rağmen, şirketlerin enflasyon ve piyasa koşullarını da oldukça önemsiyor olması. Bunun yanı sıra çalışanlar da ücret artışlarının yüksek olamayacağının farkındalar. Enflasyon oranında zam, büyük çoğunluğun beklentisini oluşturuyor.

Ücret artışlarının motivasyonla doğrudan ilişkili olduğu da araştırmadan çıkan sonuçlardan biri. Düşük zam oranlarına karşın tepkisiz kalacak çalışan oranının yüzde 17 olması da krizin gündeme getirdiği “işini kaybetme korkusu”ndan kaynaklanıyor.

Telekom, ilaç ve bilişim gibi sektörlerin krizden diğerleri kadar etkilenmediğini belirten Kariyer.net Genel Müdürü Yusuf Azoz, ücretler konusunda sektörleri değil şirketleri değerlendirmenin daha doğru olacağı görüşünde. Azoz'a göre, 2009 yılı hedeflerini tutturabilen, belli karlılık oranını koruyan şirketlerin çalışanları şanslı olacak.

Bu yıl sadece enflasyon yaşanan ülkelerde, enflasyon oranında ücret zammı yapılmasının gündemde olduğunu ifade eden Azoz, enflasyon olmayan ülkelerde ücret artışı beklenmediğine değiniyor. Bu bağlamda Türkiye'de oranın enflasyona endeksleneceğini belirtiyor. Ancak yine de şirketlerin karlılık durumu, 2010 hedefleri gibi birçok kriter de bunu etkileyecek. Azoz'a göre, bu yıl ücretlerde en önemli trend, performans değerlendirmesi ve buna bağlı olarak verilecek prim ve yan haklar olacak. Şirketler, bu yolla yetenekli çalışanlarını elde tutmaya çalışacak.

İŞVERENLER

2010 yılı zam oranlarını belirlediniz mi?
Evet % 22
Hayır % 78

Zam oranlarını belirlerken önceliğiniz hangisi olacak?
Performans % 43
Enflasyon % 25
Pozisyonun önemi % 3
Piyasa koşulları % 29

ADAYLAR

2010 yılı zam beklentinize en yakın seçenek hangisi?
Yüzde 0-8 % 59
Yüzde 8-15 % 29
Yüzde 100 ve üstü % 12

Zam beklentiniz istediğiniz gibi gerçekleşmezse?
Yöneticimle konuşurum % 40
İstifa ederim % 3
Motivasyonum düşer % 40
Etkilenmem işime devam ederim % 17

Zam kriterleri
* Enflasyon oranı
* Çalışan performansı
* Piyasa koşulları ve sektörün dinamikleri
* Firmanın hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı
* Firmanın bütçe çalışması ve karlılık oranları
* Şirketin takip eden dönemden beklentileri
* Bir önceki yıl zam yapılıp yapılmadığı

Kim, ne kadar zam yapacak?

Anadolu Sigorta Enflasyon oranında
ZyXEL Türkiye Yüzde 7-10 arasında
SAS Türkiye Yüzde 7-10 arasında
ISS Türkiye Yüzde 4-6 arasında
Flormar Yüzde 10-15 arasında
Günaydın Et Yüzde 5-8 arasında
Arena Bilgisayar Yüzde 7-10 arasında
Day Mod Çorapları Yüzde 10-15 arasında
ESET Türkiye Yüzde 5-20 arasında
Schlotzsky's Türkiye Yüzde 10
Pizza Pizza Yüzde 7-10 arasında
EKS Dış Ticaret Enflasyon oranında

Pizza Pizza, bin 200 eleman alacak

Türkiye'nin en çok şubeye sahip fast food zincirlerinden Pizza Pizza, bu yıl İstanbul'daki şube sayısını 20'den 60'a çıkarmayı hedefliyor. Şirket, İstanbul'da bir de üretim tesisi açmaya hazırlanıyor. İzmir Torbalı'dakinin bir benzeri olacak bu tesisler 5 milyon dolara mal olacak ve başlangıçta 25 kişiyi istihdam edecek.
Pizza Pizza, 2010'da da “Bugün aç, seneye öde” konseptiyle franchisee'lerinden 1 yıl sonrasına kadar yatırım bedeli almayacak. Bu yıl Türkiye genelinde 250 şubeye ulaşmayı hedefleyen şirket, halen bin 650 kişiye istihdam sağlıyor. Pizza Pizza, yeni tesis ve yeni şubeleriyle bin 200 kişiye ek istihdam olanağı yaratacak.