İran'la enerji alanında işbirliği

İran Ticaret Odası Başkanı Muhammed Nahavandian, Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen'in de bulunduğu toplantıda iki ülke arasında ortak ticari şirketlerin kurulmasını istedi. Toplantıda konuşan Kürşat Tüzmen de iki ülke arasındaki yakınlığı vurgulamak için "Biz Farabi, İbni Sina ve Mevlana'nın çocuklarıyız" dedi.

Kürşat Tüzmen ile İran ve Türkiye Ticaret Odaları Başkanları'nın bulunduğu toplantıda konuşan Muhammed Nahavandian, bir Türk firmasının İran'ın Petrokimya fabrikalarından birisini alması, karşılıklı ticari ilişkilerinin menfaatine olduğunu söyledi. Ticari ilişkilerden başka ortak ticari firmalarının kurulmasına değinen İran Ticaret Odası Başkanı, ticari ilişkilerin kolaylaştırılması için, iki ülke arasında ortak taşımacılık firmaların kurulmasını istedi ve taşımacılıktan başka, petrol ve petrokimya sahasında işbirliği yapmak için müsait zemin olduğunu belirtti.

Karşılıklı direkt bankacılık işbirliğine önemine değinen Nahavandian, iki ülke arasında var olan ticari sorunlarının Ticaret Odaları aracılıyla çözülmesinin de önemli olduğunu vurguladı.

İran ve Türkiye ticaretinin geliştirilmesinde var olan sorunlarının 15 seneden beri devam ettiğini ifade eden Bakan Tüzmen, buradaki konuşmasında gümrük tarifeleri ve taşımacılık masraflarının indirilmesini önerdi. 2002 yılında ticari hacmin 1,2 milyar dolar olduğunu ve bu senede Türkiye'den 618 milyon dolar İran'a ihracat yapıldığını beyan eden Tüzmen, Türkiye'nin İran'ın ikinci ihracatçı ülkesi olduğunu belirtti.

İki ülkenin ticari hacmi miktarının 2011 yılına kadar 20 milyar dolara olmasının öngörüldüğünü kaydeden Tüzmen, Türkiye, İran'dan karbonhidrat ithalat ettiğini ve petrol fiyatlarının yükselmesi iki ülkenin ticari ilişkilerine etkileyeceğini söyledi.

Tüzmen, "Biz, Hazar Denizi'in, Van Gölü'nün ve Kara Deniz'in çevresinde serbest bölge kurulmasını istiyoruz. Bu doğrultuda gelecek ay bölge ülkeleri EKOTA anlaşmasının imzalanması çerçevesinde toplanacaklar ve gümrük ve serbest ticaretin tarifelerini indirmek için kara verecekler." dedi.

Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı, iki ülkenin yakınlığına örnek olarak da "Biz Farabi, İbni Sina ve Mevlana'nın çocuklarıyız" dedi.

“MERSİN, LOJİSTİK MERKEZ OLACAK”

EİT Bakanlar zirvesinin 21 Mayıs'ta Mersin'de yapılacağını bildiren Tüzmen, 1 Haziran'da da Ardahan'da olacağını ve İran heyetiyle görüşeceğini belirtti.

Mersin'in “lojistik merkez” haline getireceklerini ifade eden Tüzmen, şunları kaydetti:
`'Demir yolu taşımacılığının önemli ayaklarından biri olan Özbekistan'dan Türkmenistan, Kazakistan ve İran üzerinden Akdeniz'e ulaşmasını Mersin olarak gördüğümüz için orada bir lojistik zirvesi oluşturacak çalışmaları yapıyoruz. Ekim ayında bu çalışmaları tamamlayacağız. Bu konuda İran'ın desteğini istedik.

Bizim demiryolu bağlantımızın Kuzey Van geçişinin sağlanması da çok önemli olacak. Zaten, iki tane feribot zaman zaman devreye giriyor. Ama ciddi sıkıntılar var. Buraya kesin bir hattın yapılması ve yine boğaz alt geçişinin tamamlanması ve Avrupa'ya direkt geçişinin sağlanması gerekiyor.”

ENERJİ ALANINDA İŞBİRLİĞİ

Türkiye - İran ilişkilerinde enerjinin de önemli bir konu olduğunun altını çizen Tüzmen, toplantıda İran'daki hidrokarbon kaynaklarının çıkarılması ve dünyaya taşınmasını konusunda Türkiye ile yapılacak çalışmaların gündeme geldiğini söyledi.

Bakan Tüzmen, Türkmenistan gaz ve petrolünün İran üzerinden Türkiye ve daha sonra diğer ülkelere aktarılması ve İran'ın doğal gaz ve petrolünün Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınmasına ilişkin çalışmaların hızlandırılmasının da toplantının ana gündem maddesi olduğunu vurguladı.

BANKACILIK

Bankacılık ve diğer alanlarda yapılan çalışmalara da değindiklerini ifade eden Tüzmen, Mutteki ile görüşmesinde bankacılık alanında da açılımlar yapılması gerektiğini karşı tarafa ilettiğini belirtti.

Tüzmen, Türk bankalarının İran'da şube açmalarına ilişkin bir soru üzerine de, şunları söyledi:
“Türkiye'nin İran'daki ticari faaliyetleri çok önemli. 20 milyar dolardan söz ediyoruz. Bugün 8 milyar dolar dış ticaret hacmimiz var. Bu da Türkiye'nin İran'da bankacılık faaliyeti yürütmesinin gereğini ortaya çıkarıyor. Çalışmalarda, Türk bankalarının İran'da şube açması çok yararlı olacak. Türkiye'nin, İran'da önemli yatırımları var. En son 650 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleşti. Son dönemde Türkiye'nin İran'da 1,1 milyar dolar yatırımı var.

Kamu ve özel bankaların şube açma düşünceleri da var. Tabii ki bir kamu bankası aracılığıyla yapılması daha hızlı hareket imkanı sağlar. Ardından özel sektör de gelir. Ticaret hacmi büyüdükçe, bunların olması gayet doğal. Başka çaremiz yok. Artık, çantalarla paralar getirilip, götürülmez ki... Bunlar, ciddi paralar. 8 milyar doları geçtik, 20 milyar dolara doğru gidiyoruz.”

Bu arada, Tüzmen-Mutteki görüşmesinde, İran tarafının Türkiye ile olan ticaretinde, yerli para birimlerinin kullanılması konusunda öneri getirdiği, ticari ilişkilerin YTL üzerinden de gerçekleşebileceğini belirttiği ve ilk yabancı banka iznini Türkiye'ye verebileceği konusunun gündeme geldiği öğrenildi.

Bakan Tüzmen, buna ilişkin sorular üzerine, Türk Lirasının İranla dış ticarette kullanılmasına dönük çalışmalar olduğunu da ifade etti ve `'Bu girişim, böylesine dünya ekonomilerinde kırılganlıkların olduğu dönemde önem kazanacaktır. Türk bankaları halen İran'la ikili görüşmeler yapıyor. Ancak, henüz ortaya çıkan net bir anlaşma yok” dedi.