İkrazatçılar bile dükkan kapatıyor

Devletten izin alarak ikrazatçılık yapan (borç para veren) iki kişi daha geçen yıl bu işi bıraktı. Böylece, "kayıtlı, resmi ikrazatçı" sayısı geçen yıl 28'e düştü.

Hazine Müsteşarlığı verilerinden derlenen bilgiye göre, 2004 yılında 35 olan kayıtlı ikrazatçı sayısı, 2005 yılından itibaren azalmaya başladı. 2005 yılında 2, 2007'de 3, geçen yıl da 2 ikrazatçı, Hazine'den izin belgelerini iptal ettirdi.
Verilere göre, 2007 yılında 30 resmi ikrazatçı 418 milyon 539 bin lira tutarında 79 bin 142 işlem yaparken, geçen yıl 28 ikrazatçı 63 bin 567 işlem yaptı ve işlem tutarı 417 milyon 895 bin lira oldu.

İkrazatçılar, 2004'te 19 bin 913, 2005'te 34 bin 425, 2006'de 58 bin 331, 2007'de 79 bin 142, 2008'de ise 63 bin 567 işlem yaptı. İşlem tutarı ise 2004 yılından itibaren sırasıyla, 148 milyon 438 bin lira, 222 milyon 431 bin lira, 369 milyon 393 bin lira, 418 milyon 539 bin lira, 417 milyon 895 bin lira düzeyinde gerçekleşti.

Hazine'nin verilerine göre, işlem başına ikrazat tutarı, 2004 yılı ndan sonra sürekli azaldı. Ancak geçen yıl, önceki yıla göre arttı.

İkrazatçılarda, 2004 yılında 7 bin 454 lira olan işlem başına ikrazat tutarı, 2005'te 6 bin 461 liraya, 2006 yılında 6 bin 332 liraya, 2007 yılında 5 bin 288 liraya düştü. Geçen yıl ise işlem başına ikrazat tutarı 6 bin 574 lira oldu.
Geçen yıl, toplam 417,9 milyon liralık ikrazat tutarının yaklaşık yüzde 25'ini bir ikrazatçının yapması dikkati çekti. Bu ikrazatçı, 103 milyon 876 bin lira tutarında 20 bin 348 işlem yaparken, işlem başına ikrazat tutarı 5 bin 104 lira oldu.

İşlem başına ortalama 5 bin-6 bin liralık hacim, "daha çok orta ve bunun altındaki alt gelir gruplarının ikrazatçılara başvurduğu" şeklinde yorumlanabilir.
İkrazat işlemlerinde ortalama aylık faiz 2004 yılına göre 1 puan düşerken, geçen yıl yüzde 1-7,5 arasında değişti.

Verilere göre, 2004 yılında yüzde 4,1 olan ikrazat işlemlerindeki ortalama aylık faiz, 2005'te yüzde 3,9, 2006'da yüzde 3,6, 2007'de yüzde 3,7, 2008'de yüzde 3,1 düzeyinde gerçekleşti.
Geçen yıl en çok işlem yapan ikrazatçı, 20 bin 348 işlem yaptı ve aylık yüzde 4 faiz uyguladı.

İkrazatçıların, asgari 1,5 milyon lira ödenmiş sermayesi olması gerekiyor. Hazine'den izin almış 35 ikrazatçının sermayelerinin toplamı 116 milyon 57 bin liraydı. Verilere göre, ikrazatçıların büyük bölümü nün sermayesi 1,5 milyon lira, 5 tanesinin sermayesi ise 10 bin-12,5 bin lira arasında değişiyor.

Hazine yetkilileri, 10 yıldır yeni ikrazatçı belgesi verilmediğini belirtirken, vatandaşların daha kısa sürede para ihtiyaçlarını karşılayabildikleri, ipotek, teminat gibi işlemlerin daha kolay yapılması nedeniyle ikrazatçıları tercih edebildiğini söyledi.

İkrazatçılar, mevzuat gereği borç alamıyor, mevduat toplayamıyor ve sermaye piyasası işlemi yapamıyor. Ödünç sözleşmelerinde asgari, "Öd ünç verilen tutar, vade, faiz oranı, geri ödeme tablosu, gecikme faizi, toplu ya da erken ödeme durumunda uygulanacak iskonto oranı, geri ödemeye ilişkin kambiyo senetlerinin adedi, vade tarihi ve numarası, varsa kefil, teminat veya ipoteğe ilişkin bilgilerin" yer alması gerekiyor.

İkrazatçılıkla ilgili düzenleme 1983 yılında yapılmış, yönetmelik ise 1994 yılında çıkarılmıştı.

Vatandaş bir taraftan kayıtlı şekilde çalışan ikrazatçılardan nakit ihtiyacını karşılarken, bir taraftan da "kredi kartına nakit" veren kişiler aynı piyasada bulunuyor. Bazı kuyumcular da altın satmış gibi göstererek vatandaşa gecikmiş kredi kartı borcunu ödemesi için nakit sağlıyor, borcunu da kredi kartı ile 12 aya varan vade ile taksitlendiriyor.