Özel okullar erken kayıtlara yapılan fahiş zamları savunurken, MEB arayı bulmaya çalışıyor, veliler ise tepkili. Üç cepheli eğitimde zam kriz var

Ali Kemal ERDEM

Türkiye’de hali hazırda vakıf üniversiteleri hariç 11 bin 500 özel okul var. Bu okullarda 1 milyon 400 bin öğrenci eğitim görüyor.

Pandemiden önce Türkiye’deki özel okul sayısı 14 binken öğrenci sayısı 1 milyon 700 bindi. Pandemi koşulları ve sonrasında ağırlaşan ekonomik koşullar hem özel okul, hem de öğrenci sayısını azalttı.

Türkiye’deki üniversitelerde okuyanlar hariç 17 milyon öğrenci olduğu hesaba katılırsa özel okullarda okuyan 1 milyon 400 bin öğrenci mevcudun %8.2’sini oluşturuyor.

Özel okullar için istenen erken kayıt ücretlerindeki astronomik rakamlar sosyal medyada gündem oldu.

Kimi özel okulların yüzde 57'lik yasal zam sınırını üç kat aşarak 600 bin liraya ulaşan ücretler istediği görüldü.

Örneğin Bilfen'in 2023-2023 eğitim öğretim yılı içinde ilkokul kayıt ücreti 202 bin 500 TL. Bu rakam 29 bin 100 TL yemek ücreti ile birlikte yıllık KDV hariç 231 bin 600 TL iken bu yıl okul ücreti 485 bin 800 TL, yemek parası da 96 bin TL oldu. Böylece toplam ücret KDV hariç 581 bin 800 liraya çıkarken geçen yıla göre zam oranı ise yüzde 151 oldu. Ancak bu ücrete KDV de eklendiğinde toplam rakam 639 bin lirayı buluyor.

MEB Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nde yapılan son düzenlemeye göre özel okul ücretleriyle ilgili “Bir önceki yılın ortalama yurt içi ÜFE + bir önceki yılın ortalama TÜFE)/2]+5 oranından fazla artış yapılamaz" ibaresi yer alıyor. Buna göre özel okulların, tavan olan %56.89'un üzerinde zam yapmaları yasal olarak yasak olmasına karşın birçok okulun bu tavan artış zammına uymadığı görülüyor.

Bakan Tekin: Fiyatları belirleme yetkisi bakanlıkta

Sosyal medyadaki tepkilerin ardından katıldığı bir etkinlikte konuya dair soruyu cevaplandıran Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, önce özel okul fiyatlarını belirleme yetkisinin bakanlıkta olduğunu hatırlatarak, yönetmelikte belirlenen “Özel okulların ara sınıflar için TEFE, TÜFE bölü 2 artı yüzde 5'e kadar zam yapma hakları var" diye konuştu.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin

ASIL SORUN YENİ BAŞLAYAN ÖĞRENCİLER İÇİN İSTENEN ÜCRETTE

Tekin, sorunun okula yeni başlayan öğrenciler için istenen ücrette olduğunu bu noktada Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği'nde bağlayıcı bir hüküm bulunmadığını belirterek, "Aslında kamuoyunu rahatsız eden kısım oradaki ücretler. Onları da biz özel okul temsilcileriyle oturup geçtiğimiz hafta konuştuk. Ara sınıflarla ilgili yönetmelik hükümlerine tabiler. Ama başlangıç sınıflarıyla ilgili fiyat belirleme yetkileri özel okullarda” diyerek okullarda diyerek bu konuda da kendileriyle görüşeceklerini söyledi.

Peki tartışmaların tarafları bu konuda ne diyor? Öncelikle sosyal medyada istediği ücret tartışma konusu olan Bilfen yetkililerini aramamıza rağmen haberin yazım süreci içinde dönüş olmadığından görüşlerine yer veremedik.

“HİÇBİR SEKTÖRE YAPILMAYAN FİYAT AYARLAMASI BİZE YAPILDI”

Bu nedenle kendisi de bir özel okulun kurucusu olan ve halen TÖZOK (Türkiye Özel Okullar Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı olan Zafer Öztürk’ü aradık.

Öztürk, son eleştirilere tepkili.

“Basının ciddi bir kışkırtması ve yarattığı olumsuz hava var. Özel okullara yönelik topyekûn doğrusunu, yanlışını ayırmadan saldırı var” iddiasıyla sözlerine başladı ve tepkisini şu sözlerine dile getirdi:

“Haksızlıktan kastım şu. Bir maliyet raporu yayınladık. Hiçbir sektöre yapılmayan bir regülasyon (düzenleme, ayarlama) 2022-2023 eğitim döneminde özel okullara yapıldı. Enflasyon 2022’de %80’lerde iken o zamanki eğitim bakanımız Mahmut Özer, mevcut yönetmeliğin arkasından dolanarak bize %36 kısıt getirdi. Sonra 2023-2024 şu anda içinde olduğumuz eğitim yılında bu sefer yönetmelik değiştirilerek ‘Rakam bakanlıkça belirlenir’ diye ifade kondu ve bir gece de %65 sınır kondu. O sene ki %124 devlet değerleme oranı vardı. Bu sene de %100 devlet değerleme oranı var. Asgari ücret artışı %100. Bizim giderlerimiz %459 arttı. Ancak bize iki sene regülasyon yapıldı. Sonuç olarak 1000’in üzerinde özel okul kapandı. 20 bin civarında öğretmen istihdam dışı kaldı.”

                                        Özel Okullar Derneği Başkanı Zafer Öztürk

“VATAN HAİNİ POZİSYONUNA GETİRİLDİK”

Özel okulların ciddi bir istihdam yarattığını hem eğitime katkı sağlayıp hem de vergi ödediklerini hatırlatan Öztürk, “Ülkeye ciddi kazanımları var. Anlamakta gerçekten güçlük çekiyorum. Vatan haini pozisyonuna getirildik” iddiasında bulunup karşı eleştirilerini şöyle sürdürdü:

“Bugün fiyat açıklanıyor özel okullarda.  %100 artış talebinde bulunduk. Tabii ki okullar %100’ün tamamını kullanacak değiller.  Elbette ki velilerin durumuna bakacaklar ama bu sene ki regülasyon bizi çok aşağı çekti. Öğretmenlerimiz mutsuz. Arada öğretmen ücretlerini de artırmak zorunda kaldık. Normalde şöyle bir teamül vardır. Yönetmelikte belirlenen okul artış oranı kadar öğretmenlere zam yapılır.  Ama siz asgari ücrette %100 artış yapıyorsunuz. Öğretmen asgari ücretle çalıştırılamaz. Eskiden asgari ücretin en az iki, üç, beş katı maaş veriyorduk. Artık veremiyoruz. Biz bunu velimizden alamasak öğretmenimize veremeyiz. Öğretmenlerimiz sektörü bırakıyorlar. Büyük hicap duyuyorum.”

“PAHALI DİYE ÖZEL HASTANEYE GİTMİYORSANIZ ÖZEL OKULA DA GİTMEYECEKSİNİZ”

Medyadaki özel okul eleştirilerine tepkisini sürdüren Öztürk, “Oysa bizim yaptığımız hizmetin bedavası var. Siz gidip de özel hastanede burası çok pahalı diye bağırıp çağırıyor musunuz, gitmiyorsunuz. O zaman özel okula da gitmeyeceksiniz. Okulda kendini ona göre planlayacak. Ya kapatacak ya kadrosunu azaltacak” şeklinde konuştu.

“BİZİM ARTIK DAYANACAK CANIMIZ KALMADI”

Özel okulların kesinlikle kar etmediklerini hatta zarar ettiklerini öne süren Öztürk, “TÜFE ve TUİK verilerine göre maliyetlerimizi ortaya koyup bakanlığa verdik ve ‘Bizim artık dayanacak canımız kalmadı. Bize hakkaniyetli artış sağlayamazsanız ayakta duramayacağız’ dedik. Ayrıca bizim fiyatlarımız arada güncelleme imkânı da yok. Diyelim ki ete yılda beş kere zam geliyor. Bizde öyle bir şey yok. Yılda bir kez fiyat açıklanıyor arada maliyetler ne kadar artarsa artsın güncelleme şansın yok” dedi.

“SEKTÖRDEN ÇIKMAYA ÇALIŞAN ÇOK ÖZEL OKUL KURUCUSU VAR”

Bu şartlarda özel okulların işin içinden çıkmasının mümkün olmadığını öne süren Öztürk, özel okulların birçoğunun sahiplerinin öğretmenler olmakla birlikte bir kısmının iş dünyasında faal olan gruplara bağlı olduğunu, bu grupların okulları sübvanse ettiklerini söyleyerek, özel okullara yönelik olumsuz eleştirilerin bu çevrelerde rahatsızlık yarattığını öne sürerek sözlerini şöyle tamamladı:

“Bu iş biraz da gönüllük işi. Şu an da sektör patronları diye hitap edilen o grup ve kurucular ciddi anlamda çok mustaripler bu haksızlıktan. İnanın sektörden çıkmaya çalışan çok kurucu var onu söyleyebilirim. Kapatmak da zor değil özel okulu. Bu kadar büyük maliyet artışları olmasına karşın hiçbir sektöre yapılmayan regülasyon özel sektöre yapıldı. Biz insan yetiştiriyoruz. Buna rağmen çok büyük haksızlıklar mazur kalıyoruz kabul edilecek bir şey değil. Bu gidişle zaten işlerini döndürebilecek bir özel okulda kalmayacak rahatsızlar.”

ASIL ZAM NORMAL KAYIT DÖNEMİNDE

Öztürk’ün ardından sonra bu sefer masanın diğer tarafına velilere söz verdi. Öğrenci Veli Derneği Başkanı Ömer Yılmaz, son zammın erken kayıt dönemine ait olduğunu hatırlatarak, “Normal kayıtta çok sıkıntı olacak Erken kayıt döneminde bu kadar zam varsa normal kayıt dönemini düşünebiliyor musunuz?” diye sordu.

 

                   Öğrenci Veli Derneği Başkanı Ömer Yılmaz

“MEB’İN AÇIKLAMASINDAKİ BELİRSİZLİKTEN %200-300 ZAM YAPAN OLDU”

MEB’in yönetmelikte özel okulların artış oranlarıyla ilgili net bir şey söylemediğini öne süren Yılmaz, bunun sonucu olarak özel okulların durumu suistimal ettiklerini öne sürerek, “MEB’in açıklamasının muallak olması nedeniyle %200 -300 artış yapan hatta artışı dolara endeksleyenler oldu” dedi ve eleştirisini şöyle sürdürdü:

“ÖZEL OKUL PATRONLARI VELİLERE BÜYÜK MAĞDURİYET YARATIYOR”

“Maliyetler arttı ama bunun okul fiyatlarına etkisi %200-300 olamaz. Maliyetler bahane ederek özel okul patronları velilere büyük mağduriyet yaratılıyor. Burada MEB’in devreye girerek mağduriyetin önüne geçmesi gerekirken seyirci konumunda. Veliler özel okul sahiplerinin insafına bırakılamaz.”

Yılmaz, fahiş artışlar sonucu çocuklarını özel okullardan alıp devlet okullarına verecek ailelerin olacağını ancak bunun çok büyük boyutlara ulaşacağını düşünmediğini söyledi.

“BİRKAÇI DIŞINDAKİ ÖZEL OKULLARIN FİYATLARI PAHALI DEĞİL”

Son olarak yaşanan sorunda üçüncü bir göz konumunda olan eğitim uzmanı ve yazarı Salim Ünsal’a aynı soruları yönelttik.

Ünsal neredeyse her şeye olan %200, 300 oranındaki zamlara ses çıkarılmazken yılda bir kere yapılan özel okul zamlarına tepki göstermenin toplumun gazını almaya yönelik faaliyetler gibi göründüğünü belirterek, “Aslında sıra dışı fiyat beyan eden birkaç özel okul dışındaki çoğu özel okulun ücretleri pahalı değil, sıkıntı son 2-3 yıllık dilimde çocuğunu özel okula gönderecek düzeyden gönderemeyecek düzeye gelinmiş gelir kaybı ve gelir yetersizliği sorunudur yaşanan” dedi.

                    Eğitim uzmanı Salim Ünsal

İNSANLAR TEPKİLİLERSE ÇOCUKLARINI BU OKULLARA GÖNDERMEMELİ”

Eğitimdeki artışlar bazı insanların ödeyemeyeceği sınıra geldiğini belirten Ünsal, “Ama bir taraftan bakıyorsun bu okullar kayıtları iki üç günde doluyor. İnsanlar tepkililerse bu tepkilerini sözde göstermemeli ve çocuklarını bu okullara göndermemeli. Bir okula gösterilecek en büyük tepki boykottur” diye konuştu.

“DURUMU FIRSATÇILIĞA ÇEVİREN OKULLAR DA VAR”

Maliyetlerin artmasını fırsata çeviren kimi okulların da olduğunu öne süren Ünsal, “Fiyatını %100 artıran bir okul öğretmenlerin ücretini %100 artırıyor mu? Durumu fırsatçılığa çevirenler var” dedi.

PAHALI OLMASINA KARŞIN ÖZEL OKULLARDAN CİDDİ SAYIDA ÖĞRENCİ AYRILMAZ

Ünsal da her şeye karşın Yılmaz gibi özel okullardan ciddi sayıda öğrencinin pahalılık nedeniyle ayrılmayacağı ya da ailelerince alınmayacağı görüşünde. Ünsal’ın gerekçesi ailelerin gerekirse giyiminden yiyeceğinden kestiğini ancak çocuğunun eğitiminden kesintiye gitmediğini söyledi.

Geçmiş krizlerde de fiyatlar ne kadar artarsa artsın bundan en az etkilenen sektörün eğitim olduğunun sektör temsilcilerince gözlemlendiğini öne süren Ünsal, “Eğitim kurumları da bunu bildiklerinden ne tutturabilirlerse onu istiyorlar” iddiasında bulundu.

patronlardunyasi.com