Flaş açıklama: Müthiş doğalgaz rezervlerini kaptırıyoruz
STFA’nın CEO’su Mehmet Ali Neyzi, Lübnan-Kıbrıs-İsrail eksenindeki müthiş doğalgaz rezervlerinin işletilmesiyle ilgili konuştu.
23.05.2015 08:01
ABONE OLSTFA’nın CEO’su Mehmet Ali Neyzi, Lübnan-Kıbrıs-İsrail eksenindeki müthiş doğalgaz rezervlerinin işletilmesiyle ilgili konuştu. Neyzi “Mısır Devlet Başkanı Sisi, ortak proje için Güney Kıbrıs’a gitti. Türkiye bölgedeki liderliği kaptırıyor gibi” dedi.
Neyzi, İzmit Körfez Geçişi ile ilgili bir gerçeği de gündeme getirdi. Neyzi şunları söyledi: Bu projeyi Sezai Türkeş, 25 yıl önce Özal’a götürdü. O zaman yapılamadı. Dedenin yapamadığı projeyi gerçekleştirmek onun torunlarına kısmet oldu.
İTÜ’den mezun birbirini seven iki arkadaş mühendis Sezai Türkeş ile Fevzi Akkaya’nın 77 yıl önce kurduğu STFA, şimdi tüm ekibiyle onların mirasını daha da büyüyerek sürdürüyor. O arkadaşlık ruhu, şirketin bütün çalışanlarına sirayet etmiş bugün de devam ediyor.” STFA’nın CEO’su Mehmet Ali Neyzi, hikâyeye böyle başlarken, Bugün’e özel açıklamalarda bulunuyor. Sözü ona veriyorum.
Mehmet Ali Bey, STFA’nın birçok “ilk”leri var değil mi?
Evet, 1950’lerde ve 1960’larda Türkiye’de büyümüşler. Bir büyük kilometre taşı ise Fevzi Bey’in deyimiyle ilk kez 1972’de Libya’ya gitmeleri olmuş. Yani, dünyaya açılan ilk Türk müteahhidi olmuşlar. Ve aynı şekilde Libya’dan sonra da Ortadoğu’nun 9 ülkesine de ilk giden yine STFA’dır.
Niye başka bölgeye değil de Ortadoğu’ya gittiler?
O tarihlerde en kolay gidebileceğimiz bölgeler orası. Ve Libya’da da şöyle bir durum olmuş; 1971’de bir devrim oluyor ve Kaddafi başa geliyor. İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar ve Almanlar’la arası bozuluyor. Kaddafi karşı bir devrim yapıyor esasında. Onlardan bir hizmet alamıyor ve Türkler yani Sezai Türkeş ile Fevzi Akkaya o boşluğu dolduruyor. Kaddafi, büyük işler veriyor. İlk yaptıkları iş Tripoli yani şu andaki Trablus limanı. 1972’den bu yana uluslararası pazardayız. Toplam 25 ülkede çalıştık.
ENERJİ İNŞAATI GEÇTİ
İnşaat deyince şimdi neler yapıyorsunuz?
Aslında şu anda enerji grubu, inşaat grubunu geçmek üzere. Rakamlarda da görülüyor. 1.5 milyar dolar civarında ciro var.
600 milyon dolar inşaat, 600 milyon doların biraz üstü enerji, 300 milyon dolar civarında da makine grubu bu ciroyu sağlıyor. En çok da enerjide büyüyoruz.
SİSİ, RUMLAR’LA FLÖRT EDİYOR
Doğu Akdeniz’de neler oluyor?
Lübnan-Kıbrıs-İsrail arasındaki denizde müthiş rezervler bulundu. Bunu çıkarmak için bir yatırım gerekiyor.
Doğu Akdeniz bir “Barış Denizi” olabilir mi?
Tabii ki olabilir. Hem Kıbrıs sorununun çözümü için hem Yunanistan ve İsrail’le ilişkileri düzeltmek için doğalgazı birlikte işletmek Doğu Akdeniz’i barış denizine dönüştürebilecek.
Türkiye gerekli hamleleri yapıyor mu?
20 gün önce Mısır Devlet Başkanı Sisi, Güney Kıbrıs’taydı. Oradaki doğalgazın Mısır’a gitmesi için şu anda proje yapıyorlar. Dolayısıyla Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Mısır bu konuda işbirliği modeline girdi. Bizim burada liderliği kaptırmamamız lazım, hatta “öncü” olmamız gerekiyor. Çünkü bizim doğalgaz harcamamız 50 milyar, Mısır’ınki belki 10 milyar metreküp. Bu konuda aslında bilgili ve lider bir ülkeyiz.
Aman dikkat edelim çünkü Türkiye liderliği kaptırıyor gibi. Bu gaz her yere gidemez, ilk gideceği yerin Türkiye olması gerekiyor.
10 KENTE DOĞALGAZ SATIYORUZ
Enerji alanında hangi projelerle çalışıyorsunuz?
Eski CEO İlker Bey, “İnşaat iner çıkar, o yüzden enerjide de yatırımlarımız olsun” demiş. O sırada da doğalgaz dağıtımları yapılıyormuş. 10 şehrin doğalgaz yatırım işini almışız. Konya, Antalya, Aydın, Denizli, Nevşehir, Erzincan vb gibi 10 şehirde varız. Aksa Enerji’den sonra 2’nci büyük dağıtım şirketiyiz. 900 bin aboneye doğalgaz veriyoruz.
BÜYÜK PATRON TOMRİS TAŞKENT
Sezai Türkeş’in vefatından sonra firma biraz bocaladı değil mi?
Türkeş 1998’de vefat ediyor. 2001’de de Türkiye’de bankacılık krizi oluyor. Şirket zor bir dönem geçiriyor. Sezai Bey’in ölümünden sonra ki, Fevzi Akkaya’nın zaten çocuğu yok. Sezai Bey’in tek kızı var Tomris Taşkent, hisselerin büyük çoğunluğu da yüzde 75 gibi ona ait. Tomris Hanım’ın üç oğlu bulunuyor, onlar da şu anda yönetim kurulunda. Sezai, Alp ve Nur Beyler. Alp ve Nur Beyler ikiz kardeş. Anadolu Grubu’nda uzun zaman, 28 yıl CEO’luk yapmış İlker Keremoğlu’nu 1999 yılında STFA’ya transfer ediyorlar. O, firmayı yeniden ve sağlam biçimde yapılandırıyor.
BİZİ YETENEKLİLER KURTARACAK
Seçimler geliyor, sizce yeni hükümet yüksek büyümeyi nasıl başarabilir?
Türkiye, kişi başına gelirde 10 bin dolarda takıldı kaldı. Hatta şu anda 9 bin dolara bile indi. Büyümenin ve gelirin yükselmesi için tek bir yol var; O da inovasyon ve yeni katma değerli ürünler yapmak. Bunu da Steve Jobs benzeri insanlar ortaya çıkarabilir. Böyle üstün yetenekleri, bulmamız lazım.
Biz üstün yetenekli insanları çok kötü kullanıyoruz değil mi?
Ne yazık ki “yetenek kıyımı” yapıyoruz. Mesela Almanya’nın ortalama IQ’sü Türkiye’nin yüzde 30 üstünde. Nedeni de üstün yetenekli çocukların değerlendirilmesinden kaynaklanıyor. Konu açıldığı için Sezai Türkeş’ten size bir anı... 1993 yılında eşi İnanç Hanım adına bir okul yaptırdı ve bu okulda da “üstün yetenekli” çocukların eğitilmesini sağladı. Bir araştırma yapmış. Dünyada doğan her 100 çocuktan 2’si üstün yetenekli oluyormuş. Yani IQ’su 130’un üzerinde. Türkeş mezradan bile yetenekli çocuk bulup o okulda okutmuş.
DEDE KÖRFEZ PROJESİ'Nİ 25 YIL ÖNCE ÖNERDİ, YAPIMI TORUNLARA KALDI
Türkiye’de denizle ilgili neler yapıyorsunuz?
Çok heyecanlı projelerimiz var. Mesela, İzmit Körfez Geçişi. İzmit Körfez Köprüsü’nün bütün ayaklarını biz yaptık, bu ay içinde teslim ediyoruz. 350 milyon dolarlık bir işti. 40 metre derinde ve burası üstelik bir deprem bölgesi. Yaptığımız ayakların her biri 50 bin ton ve denizin dibine indirildi. 50 bin tonun altında da 35 bin tonluklar var, depreme dayanıklı olması için. Bence çok heyecanlı bir proje bu. Ve o köprüyü Sezai Türkeş, daha hayattayken çizmiş, Turgut Özal’a götürmüş. Aynı yerde de sondaj yapmış. Bundan 25 sene önce orada köprü yapılmasını söylemiş. O yazışmaları da mevcut. Ancak yapım Türkeş’in torunlarına kısmet oldu.
HER YIL 600 MİLYON DOLARLIK DÖVİZ GETİRİYORUZ
Her işinizi dolarla yapıyorsunuz değil mi? Türkiye’ye yılda ne kadar döviz kazandırıyorsunuz?
Her yıl bizim ciromuz 600 milyon dolar civarında. Türkiye’de yaptığımız işler de dolardır. Dolayısıyla dolarla çalıştığımız için hepsini getiriyoruz diyebilirim. Yalnız enerji grubunda dolarla borcumuz var. Orada doların yükselmesinden dolayı bir menfi etkilenmemiz oldu. Yine de şirketin bilançosu çok sağlam. Çok büyük bir varlığımız mevcut.
İSYAN KORKUSU YATIRIMI PATLATTI
Ortadoğu’da neden büyük bir inşaat atağı var? Bölgede neler değişiyor?
Gerçekten Ortadoğu’da müthiş bir yatırım hamlesi var. Bölgedeki ülkelerin iktidarları, “Arap Baharı”ndan sonra isyanları engellemek için halklarına her türlü imkanları sunmak istiyorlar. Dolayısıyla da her alanda altyapı
yatırımları yapıyorlar.
En çok hangi ülkelerde iş yapılıyor?
Suudi Arabistan, Katar, Umman, Kuveyt ki, biz bunların hepsiyle çalışıyoruz. En son aldığımız en büyük iş, 4.4 milyar dolar. Bunu tek başımıza değil Türkiye’den Yapı Merkezi ile beraber aldık. İşi almamız 3 sene sürdü. Katar’daki “Gold Line” dediğimiz metro projesi bu. Burada uluslararası 5 ortağız.
BASRA KÖRFEZİ'NE GEREK KALMAYACAK
Portföyünüzde çok büyük projeler mevcut. En önemlileri hangileri?
İnşaat Grubu’nda bir strateji çalışması yaptık. “Deniz inşaatlarında biz dünyadaki en önemli şirketlerden birisiyiz” dedik. Avrupalılar’la rekabet edebiliyoruz. Bu alana yoğunlaştık. Mesela Suudi Arabistan’ın petrol şirketi Aramco, kıyıya yakın 3- 10 kilometre ileride denizden petrol çıkarıyor. Biz de denizin içinde üretim istasyonları kuruyoruz. 1 milyar dolar civarındaki bu işi bitirmişiz. Yine milyar dolara çok stratejik bir liman yaptık. Suudi Arabistan yarımadasının en ortasında ve altında. Orası ilerisi için stratejik bir konum. Basra Körfezi’ne ihtiyaç kalmadan petrolün girip çıkacağı bir liman olacak.
Perihan Çakıroğlu/Bugün
Neyzi, İzmit Körfez Geçişi ile ilgili bir gerçeği de gündeme getirdi. Neyzi şunları söyledi: Bu projeyi Sezai Türkeş, 25 yıl önce Özal’a götürdü. O zaman yapılamadı. Dedenin yapamadığı projeyi gerçekleştirmek onun torunlarına kısmet oldu.
İTÜ’den mezun birbirini seven iki arkadaş mühendis Sezai Türkeş ile Fevzi Akkaya’nın 77 yıl önce kurduğu STFA, şimdi tüm ekibiyle onların mirasını daha da büyüyerek sürdürüyor. O arkadaşlık ruhu, şirketin bütün çalışanlarına sirayet etmiş bugün de devam ediyor.” STFA’nın CEO’su Mehmet Ali Neyzi, hikâyeye böyle başlarken, Bugün’e özel açıklamalarda bulunuyor. Sözü ona veriyorum.
Mehmet Ali Bey, STFA’nın birçok “ilk”leri var değil mi?
Evet, 1950’lerde ve 1960’larda Türkiye’de büyümüşler. Bir büyük kilometre taşı ise Fevzi Bey’in deyimiyle ilk kez 1972’de Libya’ya gitmeleri olmuş. Yani, dünyaya açılan ilk Türk müteahhidi olmuşlar. Ve aynı şekilde Libya’dan sonra da Ortadoğu’nun 9 ülkesine de ilk giden yine STFA’dır.
Niye başka bölgeye değil de Ortadoğu’ya gittiler?
O tarihlerde en kolay gidebileceğimiz bölgeler orası. Ve Libya’da da şöyle bir durum olmuş; 1971’de bir devrim oluyor ve Kaddafi başa geliyor. İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar ve Almanlar’la arası bozuluyor. Kaddafi karşı bir devrim yapıyor esasında. Onlardan bir hizmet alamıyor ve Türkler yani Sezai Türkeş ile Fevzi Akkaya o boşluğu dolduruyor. Kaddafi, büyük işler veriyor. İlk yaptıkları iş Tripoli yani şu andaki Trablus limanı. 1972’den bu yana uluslararası pazardayız. Toplam 25 ülkede çalıştık.
ENERJİ İNŞAATI GEÇTİ
İnşaat deyince şimdi neler yapıyorsunuz?
Aslında şu anda enerji grubu, inşaat grubunu geçmek üzere. Rakamlarda da görülüyor. 1.5 milyar dolar civarında ciro var.
600 milyon dolar inşaat, 600 milyon doların biraz üstü enerji, 300 milyon dolar civarında da makine grubu bu ciroyu sağlıyor. En çok da enerjide büyüyoruz.
SİSİ, RUMLAR’LA FLÖRT EDİYOR
Doğu Akdeniz’de neler oluyor?
Lübnan-Kıbrıs-İsrail arasındaki denizde müthiş rezervler bulundu. Bunu çıkarmak için bir yatırım gerekiyor.
Doğu Akdeniz bir “Barış Denizi” olabilir mi?
Tabii ki olabilir. Hem Kıbrıs sorununun çözümü için hem Yunanistan ve İsrail’le ilişkileri düzeltmek için doğalgazı birlikte işletmek Doğu Akdeniz’i barış denizine dönüştürebilecek.
Türkiye gerekli hamleleri yapıyor mu?
20 gün önce Mısır Devlet Başkanı Sisi, Güney Kıbrıs’taydı. Oradaki doğalgazın Mısır’a gitmesi için şu anda proje yapıyorlar. Dolayısıyla Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Mısır bu konuda işbirliği modeline girdi. Bizim burada liderliği kaptırmamamız lazım, hatta “öncü” olmamız gerekiyor. Çünkü bizim doğalgaz harcamamız 50 milyar, Mısır’ınki belki 10 milyar metreküp. Bu konuda aslında bilgili ve lider bir ülkeyiz.
Aman dikkat edelim çünkü Türkiye liderliği kaptırıyor gibi. Bu gaz her yere gidemez, ilk gideceği yerin Türkiye olması gerekiyor.
10 KENTE DOĞALGAZ SATIYORUZ
Enerji alanında hangi projelerle çalışıyorsunuz?
Eski CEO İlker Bey, “İnşaat iner çıkar, o yüzden enerjide de yatırımlarımız olsun” demiş. O sırada da doğalgaz dağıtımları yapılıyormuş. 10 şehrin doğalgaz yatırım işini almışız. Konya, Antalya, Aydın, Denizli, Nevşehir, Erzincan vb gibi 10 şehirde varız. Aksa Enerji’den sonra 2’nci büyük dağıtım şirketiyiz. 900 bin aboneye doğalgaz veriyoruz.
BÜYÜK PATRON TOMRİS TAŞKENT
Sezai Türkeş’in vefatından sonra firma biraz bocaladı değil mi?
Türkeş 1998’de vefat ediyor. 2001’de de Türkiye’de bankacılık krizi oluyor. Şirket zor bir dönem geçiriyor. Sezai Bey’in ölümünden sonra ki, Fevzi Akkaya’nın zaten çocuğu yok. Sezai Bey’in tek kızı var Tomris Taşkent, hisselerin büyük çoğunluğu da yüzde 75 gibi ona ait. Tomris Hanım’ın üç oğlu bulunuyor, onlar da şu anda yönetim kurulunda. Sezai, Alp ve Nur Beyler. Alp ve Nur Beyler ikiz kardeş. Anadolu Grubu’nda uzun zaman, 28 yıl CEO’luk yapmış İlker Keremoğlu’nu 1999 yılında STFA’ya transfer ediyorlar. O, firmayı yeniden ve sağlam biçimde yapılandırıyor.
BİZİ YETENEKLİLER KURTARACAK
Seçimler geliyor, sizce yeni hükümet yüksek büyümeyi nasıl başarabilir?
Türkiye, kişi başına gelirde 10 bin dolarda takıldı kaldı. Hatta şu anda 9 bin dolara bile indi. Büyümenin ve gelirin yükselmesi için tek bir yol var; O da inovasyon ve yeni katma değerli ürünler yapmak. Bunu da Steve Jobs benzeri insanlar ortaya çıkarabilir. Böyle üstün yetenekleri, bulmamız lazım.
Biz üstün yetenekli insanları çok kötü kullanıyoruz değil mi?
Ne yazık ki “yetenek kıyımı” yapıyoruz. Mesela Almanya’nın ortalama IQ’sü Türkiye’nin yüzde 30 üstünde. Nedeni de üstün yetenekli çocukların değerlendirilmesinden kaynaklanıyor. Konu açıldığı için Sezai Türkeş’ten size bir anı... 1993 yılında eşi İnanç Hanım adına bir okul yaptırdı ve bu okulda da “üstün yetenekli” çocukların eğitilmesini sağladı. Bir araştırma yapmış. Dünyada doğan her 100 çocuktan 2’si üstün yetenekli oluyormuş. Yani IQ’su 130’un üzerinde. Türkeş mezradan bile yetenekli çocuk bulup o okulda okutmuş.
DEDE KÖRFEZ PROJESİ'Nİ 25 YIL ÖNCE ÖNERDİ, YAPIMI TORUNLARA KALDI
Türkiye’de denizle ilgili neler yapıyorsunuz?
Çok heyecanlı projelerimiz var. Mesela, İzmit Körfez Geçişi. İzmit Körfez Köprüsü’nün bütün ayaklarını biz yaptık, bu ay içinde teslim ediyoruz. 350 milyon dolarlık bir işti. 40 metre derinde ve burası üstelik bir deprem bölgesi. Yaptığımız ayakların her biri 50 bin ton ve denizin dibine indirildi. 50 bin tonun altında da 35 bin tonluklar var, depreme dayanıklı olması için. Bence çok heyecanlı bir proje bu. Ve o köprüyü Sezai Türkeş, daha hayattayken çizmiş, Turgut Özal’a götürmüş. Aynı yerde de sondaj yapmış. Bundan 25 sene önce orada köprü yapılmasını söylemiş. O yazışmaları da mevcut. Ancak yapım Türkeş’in torunlarına kısmet oldu.
HER YIL 600 MİLYON DOLARLIK DÖVİZ GETİRİYORUZ
Her işinizi dolarla yapıyorsunuz değil mi? Türkiye’ye yılda ne kadar döviz kazandırıyorsunuz?
Her yıl bizim ciromuz 600 milyon dolar civarında. Türkiye’de yaptığımız işler de dolardır. Dolayısıyla dolarla çalıştığımız için hepsini getiriyoruz diyebilirim. Yalnız enerji grubunda dolarla borcumuz var. Orada doların yükselmesinden dolayı bir menfi etkilenmemiz oldu. Yine de şirketin bilançosu çok sağlam. Çok büyük bir varlığımız mevcut.
İSYAN KORKUSU YATIRIMI PATLATTI
Ortadoğu’da neden büyük bir inşaat atağı var? Bölgede neler değişiyor?
Gerçekten Ortadoğu’da müthiş bir yatırım hamlesi var. Bölgedeki ülkelerin iktidarları, “Arap Baharı”ndan sonra isyanları engellemek için halklarına her türlü imkanları sunmak istiyorlar. Dolayısıyla da her alanda altyapı
yatırımları yapıyorlar.
En çok hangi ülkelerde iş yapılıyor?
Suudi Arabistan, Katar, Umman, Kuveyt ki, biz bunların hepsiyle çalışıyoruz. En son aldığımız en büyük iş, 4.4 milyar dolar. Bunu tek başımıza değil Türkiye’den Yapı Merkezi ile beraber aldık. İşi almamız 3 sene sürdü. Katar’daki “Gold Line” dediğimiz metro projesi bu. Burada uluslararası 5 ortağız.
BASRA KÖRFEZİ'NE GEREK KALMAYACAK
Portföyünüzde çok büyük projeler mevcut. En önemlileri hangileri?
İnşaat Grubu’nda bir strateji çalışması yaptık. “Deniz inşaatlarında biz dünyadaki en önemli şirketlerden birisiyiz” dedik. Avrupalılar’la rekabet edebiliyoruz. Bu alana yoğunlaştık. Mesela Suudi Arabistan’ın petrol şirketi Aramco, kıyıya yakın 3- 10 kilometre ileride denizden petrol çıkarıyor. Biz de denizin içinde üretim istasyonları kuruyoruz. 1 milyar dolar civarındaki bu işi bitirmişiz. Yine milyar dolara çok stratejik bir liman yaptık. Suudi Arabistan yarımadasının en ortasında ve altında. Orası ilerisi için stratejik bir konum. Basra Körfezi’ne ihtiyaç kalmadan petrolün girip çıkacağı bir liman olacak.
Perihan Çakıroğlu/Bugün