Ekonomist Prof. Dr. Evren Bolgün tasarruf paketini eksik buldu: Heybedeki en büyük turp, ödeme garantisi verilen KÖİ projeleri

Nasıl Bir Ekonomi TV’de yayınlanan Ekonomi Masası’nda dün açıklanan kamu tasarruf paketi ele alındı. Gazeteci Barış Esen ve Berfin Çipa’nın sorularını yanıtlayan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Evren Bolgün, tasarruf paketini değerlendirdi. 

İşte Bolgün’ün açıklamalarının tamamı:

CİDDİ SERVET AKTARIMI VAR, BU PAKETTE OLMALIYDI

Kamuda tasarruf paketinde açıklanan önemler kabaca Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın binde 0,5’i gibi bir miktarına tekabül ediyor. Ama neticede 2,6 trilyon TL’lik hedeflenen bir bütçe açığı var 2024 yılı için. Dolayısıyla Sayın Cumhurbaşkanı’nın ifade etmiş olduğu ilk etapta gördüğümüz açıklamasındaki 100 milyarlık toplam tasarruf, çizilen yol miktarsal olarak çok fazla bir şey değil. Sadece sembolik bir anlamı olabilir 100 milyar TL’lik tasarrufun. 

Sunuma baktığımızda, “Fiyat istikrarı, mali disiplin, sürdürülebilir cari açık ve yapısal dönüşüm, yani her şeyi bir arada yapıyoruz ve sürdürülebilir yüksek büyümeyi de sağlıyoruz” vurgusu yapıldı. Bu sürdürülebilir yüksek büyümeyi Türkiye 2001 krizinden sonra Kemal Derviş dönemindeki programın akabinde, aslında IMF’nin stand by desteğiyle yaklaşık 6-7 yıl sağlamıştı. Yüksek diyebileceğimiz bir oran olan yüzde 7’ler civarında ortalama büyümeyi sürdürdük. Aslında 2008 krizine kadar da götürdü bizi. 

TAŞITLAR, KAMU BİNALARI, İSTİHDAM SEMBOLİK VE KISA SÜRELİ TASARRUF

Ancak biz istikrarı kaybedeli epey bir süre oldu. Yani 2001’in öncesinde de Türkiye'de enflasyon yüzde 20’ye yakındı. Ondan sonra ipin ucu kaçtı. Bu sene de tabii çok yüksek enflasyonla tamamlanacak halihazırda ama depremin de etkisiyle mali disiplin tarafında işin ayarı kaçtı. Taşıtlarda, binalarda tasarruf, kamu istihdamı deniliyor ama bunlar hep sembolik kalıyor. Ben hayatım boyunca bu söylemleri çok gördüm. Kısa süre yapılıyor bu tasarruflar mesela bu sene için böyle önlemler dikkate alınıyor olabilir ama sonrasında devam ettirilmesi pek mümkün olmaz gibi geliyor. Dolayısıyla inandırıcılığı da sorgulanabilir. 

En enteresan olanı da önlemlere uymayanlara ceza kesileceği ifade edilmiş. Cezayı kim ödeyecek? Kamu kendine ceza kesecek, o bütçede yine halk mı ödeyecek cezayı? Pek bir şey anlayamadım. Kişiler mi ödeyecek, kurumlar mı ödeyecek? Böyle bir garip durum var. Hani 12? Oluştu kafamda ama onun dışında tabii. Oysa asıl yapılması gereken kayıt dışılığın önüne geçmektir. Ama bu da Türkiye'nin sadece bugün yaşadığı bir sorun değil. Son 40-50 yıl için konuşursak bu sorunu hep yaşıyoruz. Kayıt dışıyla mücadele için çok somut hareketler yapılması lazım. Yalnız bir başka durum daha var. Son 3 yıldır bunu görüyoruz: Ciddi bir servet transferi yapıldı 2021’in son çeyreğinde başlayan KKM ile. Ondan öncesinde de aslında başka türde transferler vardı. Kur tarafından özellikle yapılan birtakım hareketler oldu. Ama bu KKM süreci içerisinde biz sadece yaklaşık 1 trilyon 58 milyarlık Hazine ve Merkez Bankası yükünü görüyoruz. Şu ana kadar 2023 sonu itibariyle. Şimdi tabii kur çok artmıyor ama neticede bir yekûn de kaldı.  Bu servet oluşumunu iyi planlamak, özellikle son 3-4 yılda hangi gelir gruplarına ne kadar aktarım olduğunu tespit etmek zor bir şey değil. Yani bunlara bakılmalı. 

Gayrimenkul tarafına da yani duran varlıklar tarafına da toplumun yüzdesel olarak az olan kısmına da ciddi ölçüde aktarım yapıldı. Bunların düzeltilmesi lazım öncelikli olarak. Ama bunlar yok tasarruf paketinde. Vergi tarafı mali tarafta da bir sıkılaşma için dikkate alınması gereken bir unsurdu. Bu detaylar eksik. Öte yandan Kamu Özel İş birliği (KÖİ) projeleri var. Heybenin içindeki en büyük turp burada yatıyor. Hepimiz biliyoruz buradaki garantileri. Sadece bu yılki bahsedilen ödeme miktarı 5 milyar dolara doğru gidiyor. Yıllarca devam edecek bu ödemeler. Buradaki hadise aslında şeffaf bir şekilde yönetilecek ise bunun projelendirme, maliyetlendirme ve garanti ödeme detaylarının açıklanması lazım topluma. Bunda ticari sır diye saklanacak bir şey yok ki. Herkesin faydalandığı, halkın yararına yapılan altyapı ve üstyapı yatırımları bunlar. Yıllardır ticari sır diye saklanıyor. Ama bu kadar parayı da bütün millet ödemeye devam ediyor. Aradaki fark da çok ciddi miktar. Bu kalemler doğru dürüst konulmalıydı. Bir de takvimlendirme olmalıydı. Yani aylar itibariyle yapılacakların takvimlendirilmesi ve kamuoyu tarafından izlenmesi daha doğru olurdu. 

patronlardunyasi.com