Çalkala marker çalkala

Kaçak akaryakıtla mücadale etmek isteyen Türkiye'de son 2.5 aydır piyasada dolaşan benzin ve motorin 'işaretli'. Otomobili olan herkes akaryakıt istasyonundan içinde ulusal marker olan yakıtı alıyor ve kullanıyor.

 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Yusuf Günay, Kızılcahamam'daki bir toplantıda 'ulusal marker'da denetimleri başlatıyoruz" açıklamasını yaparken biz aynı saatlerde Gemlik'teki tesislerini bize açan ve bir marker yükleme operasyonuna katılmamızı sağlayan BP şirketinin yetkilileri ile 250 metreküp motorine marker yüklüyorduk. Ancak gördük ki, iş hiç de kolay değil. İşte ilginç ve biraz da komik marker yükleme operasyonu:

ÖNCE SICAK SU DUŞU

* 1 Ocak 2007'den itibaren Türkiye sınırları içinde satışa sunulmadan önce içine tüm akaryakıtlar, marker yani formülü TÜBİ- TAK'ta gizli özel bir işaretleyici ile işaretleniyor. BP'nin ithal ettiği akaryakıta marker enjeksiyonu yapmak üzere sabah saatlerinde Gemlik'e doğru yola çıkıyoruz. Bize BP Satış ve Hizmet Destek Müdürü Sancan Çokacar ve Gemlik Akaryakıt Terminali Müdürü Berkan Özkan eşlik ediyor.

* Tesise girmeden önce cep telefonlarımız, kimliklerimiz alınıyor. Özel ayakkabı ve kasklarla tesise giriyoruz. Bizi üzerinde iki kilidi olan marker saklama odasına doğru götürüyorlar. Oda 24 saat kamera ile kontrol altında tutuluyor. Anahtarın biri Terminal Müdürü Berkan Özkan'da diğeri ise marker yükleme işleminin doğru yapılıp yapımadığını denetlemek üzere orada olan özel denetleme şirketinin yetkilisinde.

* Arka arkaya kapılar açılıyor. Odada iki tane kilitli sandık ve onların içinde 25'er litrelik 4 tane marker fıçısı var. Bu sandıkların anahtarı da açılıp mühürlü marker bidonlarıçıkarılıyor. Terminal Müdürü Berkan Özkan, talimatlar gereği daha verimli sonuç almak için iki gün önce marker bidonuna 40 derece ısıda sıcak su banyosu yaptırdıklarını anlatıyor.

* Ardından sıra 250 metreküplük motorine yüklemek için gerekli olan 2 litre marker'ı almak üzere bidondan yükleme yapmaya geliyor. Ama mühür çözülmeden önce marker bidonu 'iyici bir çalkalanıyor'. Homojen olmadığı söylentileri yalanlasa da EPDK'dan gelen talimatta markerin iyi karışması için önce çalkalanması isteniyor. Bu nedenle marker iki günde bir çalkalanıyor. Operasyondan önce son çalkalamadan sonra iki litre marker özel teraziler ile ölçülüp cam şişelere dolduruluyor.

200 BİN YTL TAŞINIYOR

* Teknik müdür önde, birinin elinde marker dökülürse serilmek üzere kullanılacak bezler, diğerinde 2 litre marker ve sonuncusunun elinde de marker'ın ölçüldüğü litre olmak üzere üç kişi açık alanda akaryakıta marker yüklemek için yola çıkıyor. Söz konusu 2 litrelik marker'a bir şey olması durumunda şirket 250 metreküplük motorinin toplam vergisini ceza olarak ödemek zorunda. Bu da yaklaşık 200 bin YTL ediyor. Bu nedenle eller titre yerek iki küçük şişe taşınıyor.

* Yine anahtarı Teknik Müdür'de olan bir tel kafesin önüne geliniyor. Tel kafes açılıyor, operasyon için üç kişi içeriye giriyor ve akaryakıta marker enjekte edilmeye başlanıyor. Bu işlem marker yüklenecek akaryakıt tankının büyüklüğüne göre 4 - 8 saat arasında değişiyor.

* Son adım akaryakıta doğru oranda marker karıştırılıp karıştırmadığının tespiti. Gözetmen kontrolünde her adım doğru yapıldığı halde operasyon sonrasında yüklenen akaryakıtta marker oranı yüzde 106 çıkıyor. EPDK'ya haber veriliyor, 'bol marker'lı akaryakıta satış izni çıkınca' rahatlanıyor...

Çifte kilitli koruma

Ulusal marker şirketlerin 'ulusal marker' odalarında saklanıyor. BP'nin Gemlik'teki tesislerinde ulusal marker odasının iki anahtarı var. Bir tanesi Akaryakıt Terminalı Müdürü Berkan Özkan'da diğeri ise özel gözetim firmasının yetkilisinde. İkisi olmadan odaya girmek mümkün değil. Yani tesisin "iki kilit adamı!" bulunuyor.

Bira fıçısında saklanıyor

Ulusal marker için yayınlanan yönetmeliğe göre marker'ın paslanmaz çelikten kaplarda saklanması gerekiyor. Bunu son anda öğrenen sektör çareyi 1500 bira fıçısı siparişi vermekte bulmuş. Her biri 25 litrelik olan bu fıçılar her adımda hassas teraziler ile tartılıyor ve içindeki marker miktarı ölçülüyor. Çünkü bir gramının kaybolması bile büyük sorun.

Kimyasal silah değil!

Ulusal marker, tesislere gelirken son anda haber veriliyor. "Yükleme yapılacak" haberini bir tek tesis müdürü biliyor ve son dakikada kapıdaki güvenliğe haber veriliyor. Marker'ın akaryakıta enjeksiyonu açık havada tel bir kafes içinde özel kıyafetler ile yapılıyor. Oranın da bir tek anahtarı var. O da müdürde.

Aman bezler atılmasın!

Ulusal marker yüklenirken dökülen veya şişelerin içinde kalan atıklar özel olarak temizleniyor. Daha sonra kimyasal işlemlerle bu bezlerin üzerindeki marker de ayıklanıyor. Ne de olsa gramı 100 dolar olduğundan bir gram marker bile ziyan edilmeden bu bezlerden elde edilen boyalı karışım da yakıta katılıyor.

'Ya tutar, ya tutmaz'

Ulusal marker akaryakıta enjekte edildikten sonra iki saat bekleniyor. Ardından akaryakıttan numune alınarak marker kontrol cihazında ölçülüyor. Ancak aynı akaryakıtın alt, üst ve ortasından alınan sonuçlar farklı çıkabiliyor.

Nerede bu 12 gram marker?

BP'de marker operasyonu yürüten isimlerden biri de Sancan Çokacar. Marker'ın tartılması ve operasyonları sırasında bazı teknik kayıplar, fireler olduğuna işaret eden Çokacar, "Ben TÜBİ- TAK'tan marker'ı yüklüyorum, onların terazileri ile ölçüyoruz. Bakıyoruz fıçıda 11 bin 912 gram marker var. Mühürlü olarak yola çıkıyor. Buraya geliyor, terazide ölçülüyor 11 bin 900 gram geliyor. Nerede bu 12 gram. Yolda düşmedi ya? Yine diyelim TÜBİ- TAK'tan yükleme yaptım. 27 bin 724 gram marker aldım. Tesise geliyor, dört-beş kez marker bidonun kapağı açılıp ayrı ayrı yüklemeler yapılıyor. Bidon bitiyor, bakıyoruz 27 bin 628 gram marker kullanılmış. Arada 96 gram marker yok olmuş. Ya bidon her açıldığında belli bir gram marker uçuyor, ya da fıçının kenarında köşesinde bulaşmış markerler kalıyor. Bu eksiklikler ne olacak bilmiyoruz. Bunları da raporluyoruz" diyor.

244 yüklemenin 110 tanesi tutmadı

Ulusal marker'ın yüklemesinde sorunların ne olduğunu tespit etmek için EPDK şirketlerden bugüne kadar yaptıkları marker yüklemelerini ve elde ettikleri sonuçları tek tek istedi. Buna göre Ataş Rafinerisi'nde 2.5 ayda yapılan ulusal marker yükle sayısı 242. Ancak bunlardan sadece 124 tanesi EPDK'nın isteği yüzde 98 ile yüzde 102 aralığında. Sonuçlara göre 21 tanesi bu rakamın altında, 99 tanesi de üstünde kalmış. 'Marker enjeksiyonu yüzünden psikolojimiz bozuldu' diyen BP Gemlik Akaryakıt Terminal Müdürü Berkan Özkan da kendilerinin 8 kez akaryakıta marker karıştırdıklarını belirterek, "Bunlardan 5'inde istenen oranı tutturduk, ikisinde rakam düşük çıktı, birinde ise yüksek" dedi. Berkan, düşük çıkanları EPDK'ya bildirdiklerini ve izin alarak yeniden ekleme yaptıklarını söyledi.

Hacer Gemici/Sabah