Bu atlar, üç milyar dolara koşuyor

At yarışları, Türkiye'de de müşterek bahis oyunları, hobi derken 1 milyar dolarlık ciro oluşturan bir sektör haline geldi. İşadamları yarışlarda koşması için atlara milyon dolarlık yatırım yapıyor. Harvey Nichols'ın sahibi Burç Cemiloğlu'nun kardeşi Baran Cemiloğlu, 25 milyon dolarlık yatırımla Çorlu'da kurduğu harada yarış atı yetiştiriyor.

Türkiye'de özel sektör yetiştiricilerine ait, safkan İngiliz ve Arap atı yetiştiriciliği yapan 250 hara bulunuyor. Devletin de ayrıca 3 harası var. Ganyan bayileri, hipodromlar, özel sektörün işlettiği 500 milyon dolarlık haralar, 15 bin İngiliz ve Arap atları eklendiğinde 5 milyar dolarlık bir sektör haline gelen atçılık 30 bin ailenin geçim kaynağı.

3 bin at sahibi
Ancak at yarışları son üç yılda iddaa'nın karşısında zor günler geçiriyor. Türkiye Jokey Kulübü'nün (TJK) 2004 yılında pazar payı yüzde 47, Milli Piyango'nun pazar payı yüzde 44, iddaa'nın pazar payı yüzde 9 düzeyindeyken 2006'da paylar sırasıyla yüzde 30, yüzde 20, yüzde 50 şeklinde değişti. TJK'nın pazar payı 17 puan geriledi.

Türkiye'de 3 bin at sahibi, 8 bin seyis, 700 jokey, 1100 antrenör, 2 bin ganyan bayisi var. 15 bin safkan ve İngiliz Arap atı bulunuyor.
Türkiye at ihraç etmiyor, damızlık kısrak olarak yıllık 3 - 4 milyon dolarlık ithalat yapılıyor.

At yarışları sektöründe son yıllarda hasılatın artmadığına dikkat çeken TJK Başkanı Umur Tamer, şans oyunları sektörüne üç yıl önce giren iddaa'nın daha düşük vergilendirmenin de etkisiyle pazar payını hızla artırdığını, yakında yasalaşması beklenen şans oyunları yasa tasarısıyla rekabette adaletin sağlanacağını belirtti.

ABD'de 250 milyar dolarlık pazar
ABD'de atçılığın 250 milyar dolar, Japonya'da 50 milyar dolar, İngiltere'de 25 milyar sterlin, Fransa'da 10 milyar euro, İrlanda'da ise 7 - 8 milyar euro'luk bir pazarı var. Devletin yeni yasayla önlerini açtığını söyleyen TJK Başkanı Umur Tamer, "Önümüzdeki üç yılda hedefimiz 3 milyar dolarlık bir ciroya ulaşmak" dedi.

Holding yerine 'atçılığı' seçti
11 yaşında atla tanışan ve en büyük hobisi binicilik olan Sevil Sabancı, önceki yıl İstinye'deki çok değerli arazisinde 4 milyon dolarlık yatırımla binici yetiştiren bir merkez açtı. Türkiye Binicilik Federasyonu Asbaşkanı olan Sabancı Avrupa çapındaki modern tesiste atçılık sporu için İrlanda'dan hocalar getirtti. Sevil Sabancı biniciliğe babası Sakıp Sabancı'nın desteğiyle başlamış.

Sabancı, İstinye sırtlarında denize nazır yaklaşık 7 bin 500 metrekarelik arazide modern bir tesis yaparak hobisini işe dönüştürmüş.
Babasının severek yapılan işlerde başarının yakalandığını söylediğini hatırlatan Sabancı, "Yaşasaydı, 20 yıl önce aldığı arazide, böyle bir tesisin yapılmasından mutluluk duyardı eminim" diyor.
Sabancı'ya ait S Uluslararası Binicilik Merkezi (SIEC), biniciliği toplumun tüm kesimlerine benimsetmek, binicilikle uğraşan sporculara profesyonel destek sunmak amacıyla kuruldu.

Bu atın fiyatı 150 milyon dolar
Atçılığın merkezi olarak kabul edilen ABD'de fabrika fiyatına at satılıyor.
Örneğin ABD'deki Storm Cat adlı ünlü atın değeri 150 milyon dolar. Şu anda aygır olarak kullanılan Storm Cat, sahibine yıllık 75 milyon dolar gelir sağlarken spremleri 500 bin dolara alıcı buluyor.
Türkiye Jokey Kulübü, Storm Cat'in kısrağı Mountain Cat isimli atı 3 milyon dolara ithal etti. Bu ünlü atın Türkiye'de de oğulları bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Türkçe ad istedi
Türkiye'nin en önemli koşusu Gazi Koşusu, uluslararası bir organizasyona dönüşüyor.
Gazi Koşusu'nda Türkiye'de doğmuş ve yetişmiş 3 yaşındaki ingiliz atları koşabiliyor. Son Gazi Koşusu'na katılan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, bu atlara neden Golden Rock, King Of The Wind gibi adlarının verildiğini, niçin Altın Kaya, Rüzgârın Kralı gibi Türkçe karşılıklarının kullanılmadığını sordu. Sezer, Tarım Bakanı Mehdi Eker ve TJK Başkanı Umur Tamer'den atlara Türkçe isim konulmasını istedi.

AKP'li vekilin üç atı var
Atçılık ve at sahibi olmak son dönemde sosyetenin yeni trendi haline geldi.
Ünlüler birbirine at hediye ederken, gözde spor binicilik olmaya başladı. Futbolcu Sergen'in kendi adını taşıyan ve şu anda da aygırlık yapan atı bir dönem yarışlarda boy gösterirken, Rıdvan'nın da Moonlight isimli atı bulunuyordu.

İbrahim Tatlıses, Osman Yağmurdereli gibi isimler de yarışlara katılmak için at alan ünlüler arasında. Sibel Can, Azra Akın, Deniz Akkaya ise binicilik eğitimi alıyor. Yarış atlarının fiyatı 10 bin YTL ile 500 bin YTL arasında değişiyor.
Türkiye Yarış Atı Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği Başkanı ve AKP İstanbul Milletvekili İnci Özdemir'in de üç atı bulunuyor.

At baronu Cemiloğlu ailesinden
Sektörün en büyüğü Baran Cemiloğlu, Harvey Nichols'ın sahibi Burç Cemiloğlu'nun kardeşi. Cemiloğlu sektörde duayen olarak anılıyor. Cemiloğlu, Çorlu'daki butik harası için 25 milyon dolarlık bir yatırım yapmış.
Cemiloğlu'nun yarışlarda koşan 70 civarında safkan İngiliz ve Arap atı bulunuyor.
Yine son dönemde işadamı Kemal Kurt yarış atlarına yatırımlar yapıyor. At yetiştiriciliği yapmak için kurduğu haraya 3 milyon dolarlık bir yatırım yapan Kurt'un hem Türkiye'de hem yurtdışında harası bulunuyor.

Kurt'un Karayel isimli atı İngiltere'de önemli yarışlarda koşuyor. İşadamı Yasin Ekinci de Riva'daki harası için 2 milyon dolarlık bir yatırım yaptı.
Ekinci'nin 25 safkan İngiliz ve Arap atı bulunuyor. Ekinci, 50 yaşından sonra atın güzelliğini fark edip sektöre girdiğini söylüyor. Dışarıdan ithal edilen atların hepsinin pasaportu var.

Songül Hatısaru/Milliyet