Bakanlık: Başka çaremiz yoktu

Bakanlığın, Danıştay'da davalık olan Yİ santrallarının kapanması halinde bunun devlete 10 milyar dolar zarar doğuracağını ve bu nedenle söz konusu santralları korumaya aldığı kaydediliyor.
Hazırlanan taslağın yasalaşması durumunda ENKA'nın Gebze, Adapazarı, İzmir santralları; Baymina'nın Ankara santralı, Alman yatırımıyla yapılan ve Oyak'ın da payının olduğu Sugözü İthal Kömür Santralı kapatılamayacak.

Taslak kanunlaşmaz ve Danıştay tarafından Yİ santrallarının aleyhine karar çıkarsa, sadece Hazine'nin bu şirketlere 2.5 milyar dolarlık ödeme yapması gerekecek. BOTAŞ ise bu santrallara gaz satamadığı için 5 yılda 7.5 milyar dolarlık zarara uğrayacak. 

Kamu İşletmeciliği Geliştirme Merkezi (KİGEM), 1998'de ENKA'nın Gebze, İzmir ve Adapazarı santralları ile Baymina Enerji'nin Ankara santralı için Danıştay'da dava açtı. Davada, bu santrallar için imzalanan anlaşmaların imtiyaz sözleşmesi niteliği taşıdığı ve Danıştay onayını gerektirdiği ama bunun yapılmadığı belirtildi. Danıştay ise ilk olarak 2005'in son çeyreğinde öncelikle İzmir santralı, daha sonra da Adapazarı ve Ankara santralları için "yürütmeyi durdurma ve sözleşmenin iptali" kararı aldı.

Bakanlık ise bu santralların devre dışı kalması durumunda arz güvenliğinin riske gireceği gerekçesi ile Bakanlar Kurulu kararıyla işletmeye devam etmelerini sağladı. Ancak bu geçici bir çözüm olduğu için Yİ Kanunu'nda değişikliğe gidilerek şirketlerle yapılan anlaşmaların "özel hukuk hükümlerine tabi" olması sağlanmak isteniyor.

Taslak yasalaşmaz ve santrallar kapatılırsa 4 santralın doğalgaz tüketiminin durması nedeniyle BOTAŞ 2011'e kadar bu santrallara yapması gereken 30 milyar metreküplük gaz satışını yapamayacak. Doğalgazdan elektrik üreten Gebze, Adapazarı, İzmir ve Baymina santralları, BOTAŞ'tan bin metreküplük gazı 250 dolara alıyor.

Bakanlık yetkilileri, bu durumda BOTAŞ'ın 7.5 milyar dolarlık zarara gireceğini bildirdi. Bakanlık yetkilileri, bu santralların Hazine garantileri bulunması nedeniyle kapatılmaları durumunda sadece Hazine'nin şirketlere yıllık 2.5 milyar dolarlık ödeme yapması gerekeceğini vurguladı.

Örneğin ENKA'nın İzmir santralı kapatılırsa, uluslararası tahkime gidilmemesi için, Hazine'nin 2019'a kadar yıllık 230 milyon dolarlık ödeme yapması gerekecek.

'Başka çaremiz yok'

Yİ Kanunu ile Elektrik Piyasası Yasası'nda değişiklik yapılmasıyla ilgili 5 maddelik yasa taslağı, serbest piyasa mantığına aykırı bulunuyor. Taslağın 2. maddesinde Yİ santralları ile Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş. (TETAŞ) arasında "özel hukuk hükümlerine tabi" yeni sözleşmeler imzalanması öngörülüyor.

Yani kamu ile özel sektör yeni bir anlaşma yapacak. Ama Elektrik Piyasası Yasası'nda TETAŞ'ın özel sektör ile yeni sözleşme yapabilmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'ndan (EPDK) onay alması ve sözleşme tarihinin 1 yılı geçmemesi gerekiyor. Taslakla birlikte bu maddenin, bu sözleşmelerde uygulanmaması da öngörülüyor. Böylece hükümete Yİ santralları ile 14-15 yıllık yeni anlaşma yapma imkânı getiriliyor. Bu Yİ santrallarının Hazine garantilerinin taslakla ortadan kaldırılmasının da önüne geçiliyor. Oysa serbest piyasa modelinde Hazine garantisine izin verilmiyor. Bakanlık yetkilileri buna "Başka çaremiz yok" diye yanıt veriyor.

Bakanlığın yap-işlet-devret (YİD) santralları ile ilgili Meclis'te yapmak istediği düzenleme sırasında CHP'nin gündeme getirdiği 2004 tarihli Sayıştay raporunun, bu taslağın Meclis'te görüşülmesi sırasında bir kez daha gündem