Avrupa’da midye krizi büyüyor, istilacı türler altyapıyı çökertirken Türkiye’de zebra midyesi sessizce yayılıyor

İstilacı türler yalnızca doğal ekosistemleri tehdit etmekle kalmıyor; altyapı, enerji ve ekonomi üzerinde de ciddi riskler oluşturuyor. Quagga ve zebra midyeleri, dünyanın birçok bölgesinde göllerden nehir sistemlerine kadar geniş alanlara yayılmış durumda. Son olarak İsviçre’de Cenevre Gölü ve Lozan’daki İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde (EPFL) yaşananlar, tehdidin boyutunu bir kez daha gözler önüne serdi.

BORULARI TIKADILAR, SİSTEMLER DURDU

Kolesterolün bir damarı tıkamasına benzetilen istilacı quagga midyeleri, EPFL’nin yaklaşık 5 kilometrelik su boru hattına birkaç yıl içinde sızdı. Durum fark edildiğinde ise hasar çoktan oluşmuştu. Parçalanmış midye kabukları nedeniyle bazı ısı eşanjörlerinin verimi üçte bir oranında düştü. Klima sistemleri devre dışı kaldı; yaz aylarında binalar 23 dereceye kadar soğutulamazken sıcaklık 27-28 derecelerde kaldı.

Midyelerin, Cenevre Gölü’nün 75 metre derinliğinden çekilen soğuk su borularına yerleştiği belirtildi. EPFL Tesisat İşletme Müdürü Mathurin Dupanier, Guardian’a yaptığı açıklamada, “Bu açık bir istila” ifadelerini kullandı.

EN HIZLI YAYILAN İSTİLACI TÜRLERDEN BİRİ

Quagga midyeleri, dünyadaki en hızlı yayılan istilacı türler arasında gösteriliyor. Bir dişi yüzlerce yumurta üretebiliyor ve bazı bireyler 30 yıla kadar yaşayabiliyor. Cenevre Gölü’nde yaklaşık altı yıl önce tespit edilen türün etkileri, 2022’de istilanın boyutlarının anlaşılmasıyla netleşti.

Dupanier, “Borular ve soğutma üniteleri artık tehdit altında. Gölden çekilen soğuk suyla çalışan tüm tesisler risk altında” diyerek, sorunun yalnızca tek bir kurumla sınırlı olmadığını vurguladı.

TÜRKİYE’DE DE RİSK KAPIDA

Benzer bir tehlike Türkiye için de söz konusu. Ülkede quagga midyesi yerine aynı familyadan zebra midyeleri birçok göl ve barajda yayılım gösteriyor. Mersin Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Deniz Ayas, bilimsel çalışmaların zebra midyesinin Türkiye’nin farklı havzalarında varlığını ortaya koyduğunu belirtti.

Ayas, Türkiye’de görülen tür ile Kuzey Avrupa’da yayılan quagga midyesinin aynı olmadığını vurgulayarak, “Quagga midyesi daha derin ve soğuk sulara uyum sağlayabiliyor. Türkiye’de altyapı ve ekosistem üzerinde etkili olan tür ise ağırlıklı olarak zebra midyesi” dedi.

ALTYAPI VE EKOSİSTEM İÇİN CİDDİ TEHDİT

Hürriyet'in haberine göre, Zebra midyesinin tutunucu iplikleri sayesinde sert yüzeylere kolayca yapışabildiğini belirten Prof. Dr. Ayas, kısa sürede yoğun koloniler oluşturabildiğini ifade etti. Bu durumun su giriş yapıları, boru hatları ve filtrelerde birikmeye yol açarak sistemlerin daralmasına ve verim kaybına neden olduğunu söyledi.

Ayas ayrıca zebra midyelerinin güçlü bir filtre besleyici olduğunu, fitoplanktonu yoğun biçimde süzerek suyun daha berrak görünmesine yol açabildiğini, ancak bunun ekosistem açısından gerçek bir iyileşme anlamına gelmediğini vurguladı. Besin zincirinin alt basamaklarındaki bu değişimin, zooplankton ve balıkların erken yaşam evrelerini olumsuz etkileyebileceğini belirtti.

“DENİZ MİDYESİYLE KARIŞTIRILMAMALI”

Uzmanlar, zebra midyelerinin kıyılarda tüketilen deniz midyeleriyle karıştırılmaması gerektiği uyarısında da bulunuyor. Tatlı sularda yaşayan bu türlerin, çevresel koşullara bağlı olarak kimyasal ve mikrobiyal kirleticileri bünyelerinde biriktirebildiğine dikkat çekiliyor.

Küçük boyutlarına rağmen altyapıdan ekosisteme kadar geniş bir alanda etkili olan istilacı midyeler, uzmanlara göre önümüzdeki yıllarda hem Türkiye hem de dünya genelinde daha büyük sorunlara yol açabilecek “sessiz bir tehdit” olarak öne çıkıyor.

patronlardunyasi.com