Gön Deri nerede hata yaptı? Krizden nasıl kurtuldu?

Gön Deri, 1990'ların başında saraciyede Türkiye'nin en büyüklerinden biriydi. Krizle sıkıntıya giren marka şimdi kadın emeği ile küllerinden yeniden doğuyor. Gön, 150 kadına dışarıdan iş veriyor, 4 ay sonrasına sipariş alıyor.

 Türkiye'de yaratılan önemli markalardan Gön Deri, Uzakdoğu'dan gelen ucuz ürünlere karşı yarattığı iş modeliyle küllerinden yeniden doğuyor. Gön, 1997 krizi öncesi 750 kişinin çalıştığı bir firmaydı ancak kriz sonrası fabrika kapandı. Markanın yaratıcısı Engin Altaş, 'yenilmiş olmayı kabullenemeyerek' kurduğu 3 küçük atölye ile bugün İstanbul'da 150 kadına istihdam yaratıyor, tasarladığı çantalar 4 ay sonrasına sipariş alıyor. Altaş, "En önemli hatam markamla değil fason ihracat yapmaktı. Krizle dış pazarlar ucuz Uzakdoğu ürünlerine hızla kayınca biz de zor duruma düştük" dedi. Altaş bir daha asla markasız ihracat yapmayacağını belirtti.
 
Fason taleplerini geri çeviriyor

Gön Deri'nin geçmişi aslında bir 'küllerinden yeniden doğma' hikayesi. İşletme bölümü mezunu olan Engin Altaş, öğrencilik yıllarında deri sandalet yapmaya merak sarıyor ve saraciye bu şekilde kanına giriyor. Gön'ün tüm ürünlerinin tasarımı ona ait. Kalitesi ve işçiliği ile bilinen Gön Deri, 1990'lı yıllarda en parlak günlerini yaşıyordu. Sektörün en büyük üreticisi konumuna ulaştı, 750 kişiyi istihdam ediyordu. Pekçok ünlü mağazada ürünleri satılıyor, Amerika başta olmak üzere çok önemli bir ihracata imza atıyordu. Ancak kriz ve sonrasında siparişlerin ucuz Uzakdoğu ürünlerine kayması Gön için zor günleri beraberinde getirdi.

Altaş süreci anlatırken şöyle bir özeleştiri yaptı:

"Özellikle Amerikalı alıcılar çok hızlı kaçtılar Uzakdoğu'ya. Gön markasını üvey evlat yapıp, fason ihracata yöneldik, gözümüz kamaştı o büyük siparişlerden" dedi. Şimdi Altaş markasını ihmal etmiş olmanın bir hata olduğunu vurguladı ve "Bir daha asla markasız hiçbir üretim yapmam, bugün yurtdışından fason üretim talepleri geliyor ama hepsini geri çeviriyorum" dedi.
 
Yeni modeli ev emeğinin üzerine kurdu

Gön Deri şimdi Küçükköy'de küçük bir atölyede faaliyet gösteriyor. Yeni üretim modeli aslında daha büyük bir yeri de gerektirmiyor. "Öyle bir şey yapayım ki, yeniden üretime geçelim dedik. Zaten çok zor yeni bir marka yaratmak, bakın sektörde son 20 yılda yaratılan yeni bir marka yok" diyen Altaş, yeni iş modelini şöyle anlattı:

"Bizim üretimimizde evdeki el emeği hep vardı. Nasıl oriente edilir, nasıl iyi iş alınır evdeki emekten çok iyi biliriz. İş modelimizi şimdi tamamen ev emeği üzerine kurduk. Şimdi bir çantanın neredeyse yüzde 90'ı evlerde yapılıyor. 150 kadın bizim için üretim yapıyor. Biz derileri sadece kesiyoruz, o parçaların üzerinde yanlış yapmamasını sağlayacak bir hafıza var, o deriler işlenip buraya geliyor. Bir kit halinde veriliyor kadınlara, sonra işlenmiş olarak alınıyor." Bu kadar ev emeği ağırlıklı bir üretim dünyada etnik ürünler dışında yok. Üretim modeli tutunca Gön markası ile yeniden ihracata başladıklarını söyleyen Engin Altaş, "Bir daha asla fason üretim yapmam" dedi. Şimdi Gön ürünleri Kapalıçarşı'da 4 mağazada, Beta mağazalarında, yurtdışında ise Japonya'dan Almanya'ya 8 ülkede önemli mağazalar zincirlerinde satılıyor. Engin Altaş, bir ayakkabı firması ile işbirliği ile ayakkabı işine girebileceğini, o zaman mağazalaşmanın da söz konusu olabileceğini söyledi.
 
Markamı istediler ama satmadım

"Gön benimle çok özdeşleşmiş bir marka. Tabii teklifler oldu ama ben satmak istemedim. Bugün bu coğrafyada kalamayan bu iş için buranın ayakta kalması sembolik bir moral olabilir. Kadın emeği ile başarılı bir iş yaratabilirsem, bu bir model olabilir. Bunu isterim açıkçası. En kaliteli derilerle bir çanta için 12 saatte varan işlem süresi söz konusu. Tamamen el işi, makinanın yapamadığı tasarımlar yapıyoruz, böyle fark yaratıyoruz. Çok ciddi bir sabit maliyet avantajımız var. İndirime girmez ürünlerim, fiyatı yüksek. Bu farklı bir üretim paradigması."
 
Çanta yapıp üzerine Gön basan var

Engin Altaş'a ürünlerin internetten satılıp satılmadığını soruyoruz. "Hayır" diyor. Peki ya satılanlar? Altaş, "Ankara'da eski bir üretim var, üzerine Gön markası basıp satıyor. Birkaç firma daha var, markamızı böyle izinsiz kullananlar. Uğraşıyoruz, patent enstitüsüne çok itirazda bulunup çok para ve çaba harcadım" diyor.

Özlem Ermiş Beyhan/Dünya