Teknoloji
Bellek çipinde yaşanan küresel çapta ciddi kıtlık, yapay zeka ve tüketici elektroniği şirketlerini azalan arz için mücadele etmeye zorluyor. Bu durum, cihazların veri depolamasını sağlayan gösterişsiz ama temel bileşenlerin fiyatlarının da yükselmesine yol açıyor.
Japon elektronik mağazaları, müşterilerin satın alabileceği sabit disk sayısını sınırlamaya başladı. Çinli akıllı telefon üreticileri ise fiyat artışları konusunda uyarılarda bulunuyor. Microsoft, Google, ByteDance ve Micron gibi teknoloji devleri, Samsung Electronics ve SK Hynix gibi bellek yongası üreticilerinden tedarik sağlamak için çabalıyor.
BELLEK KRİZİNİN KAPSAMI VE FİYAT ARTIŞLARI
Bu daralma, USB belleklerden akıllı telefonlarda kullanılan flash çipleri, veri merkezlerindeki yapay zeka çiplerini besleyen yüksek bant genişliğine sahip bellekler (HBM) dahil olmak üzere hemen hemen her bellek türünü kapsıyor. Piyasa araştırma şirketi TrendForce’a göre bazı segmentlerdeki fiyatlar şubat ayından bu yana iki kattan fazla arttı.
Yatırımcılar, yükselişin daha da devam edeceği beklentisiyle piyasayı yakından izliyor.
Etkisi teknoloji sektörünün ötesine geçebilir. Uzun süren kıtlığın, yapay zeka tabanlı üretkenlik kazanımlarını yavaşlatma ve dijital altyapıya ayrılan yüz milyarlarca dolarlık yatırımı geciktirme riski bulunuyor. Ayrıca fiyat artışlarını kontrol etmeye çalışan ekonomiler açısından bu durum enflasyonist baskıyı da artırabilir.
Teknoloji danışmanlık firması Greyhound Research CEO’su Sanchit Vir Gogia, “Bellek sıkıntısı artık bileşen düzeyinde bir endişe olmaktan çıkıp makroekonomik bir riske dönüştü. Yapay zekanın gelişimi, fiziksel gereksinimlerini karşılayamayan bir tedarik zinciriyle çarpışıyor” dedi.
YAPAY ZEKA VE BELLEK TALEBİ
Reuters’ın gerçekleştirdiği inceleme, çip üreticileri ve dağıtımcılarından 17 yönetici dahil yaklaşık 40 kişiyle yapılan görüşmelere dayanıyor. Rapora göre Nvidia’nın yönlendirdiği gelişmiş çiplere yönelik talep, endüstriyi ciddi bir baskı altına aldı. Google, Microsoft ve Alibaba gibi teknoloji devleri de bu durumun etkisiyle yonga üreticileri üzerinde baskı kuruyor.
TrendForce’a göre bilgisayarlarda ve telefonlarda kullanılan ana tür olan dinamik rastgele erişimli bellek (DRAM) tedarikçilerindeki ortalama stok seviyeleri, temmuz ayındaki üç ila sekiz haftadan Ekim ayında iki ila dört haftaya düştü. Yatırımcılar, yapay zeka altyapısına yatırılan milyarlarca doların bir balonu şişirip şişirmediğini sorgularken, kriz derinleşiyor.
Bazı analistler, yalnızca en büyük ve finansal açıdan güçlü şirketlerin fiyat artışlarını karşılayabileceği bir sarsıntı öngörüyor. Bir bellek yongası yöneticisi, kıtlığın gelecekteki veri merkezi projelerini geciktireceğini ve yeni kapasite oluşturmanın en az iki yıl süreceğini belirtti. Ancak üreticiler, talep geçerse üretimin atıl kalması endişesiyle aşırı üretim yapmaktan çekiniyor.
Samsung ve SK Hynix yeni kapasite yatırımlarını açıklasa da, HBM ve geleneksel bellek arasındaki üretim dağılımı net olarak paylaşılmadı. Citi’ye göre SK Hynix, bellek açığının 2027 sonuna kadar süreceğini öngörüyor.
YAPAY ZEKA PROJELERİ VE ÇİP TALEBİ
OpenAI, Samsung ve SK Hynix ile 2029 yılına kadar ayda 900.000 Wafer gerektirecek Stargate projesi için çip tedarik anlaşmaları yaptı. Bu rakam, şu anki küresel HBM üretiminin yaklaşık iki katına eşdeğer. Samsung, piyasayı takip ettiğini belirtti; SK Hynix ise artan talebi karşılamak için üretim kapasitesini artırdığını açıkladı. Microsoft ve ByteDance yorum yapmayı reddederken, Micron ve Google’dan da yanıt alınamadı.
TEDARİK ZİNCİRİNDEKİ DEĞİŞİM
ChatGPT’nin Kasım 2022’de piyasaya sürülmesinin ardından yapay zekaya yönelik talep patladı. Bu durum, bellek üreticilerini Nvidia’nın güçlü yapay zeka işlemcilerinde kullanılan HBM’ye daha fazla üretim ayırmaya zorladı. ChangXin Memory Technologies gibi düşük maliyetli DRAM üreticileri, Samsung ve SK Hynix’in yüksek kâr marjlı ürünlere yönelmesini hızlandırdı.
Samsung, Mayıs 2024’te DDR4 yongalarının üretimini sonlandırmayı planladığını bildirmişti. Micron da haziran ayında DDR4 ve LPDDR4 üretimini durduracağını duyurmuştu. ChangXin de benzer bir yol izledi. Ancak geleneksel veri merkezleri ve kişisel bilgisayarlar ile akıllı telefon satışları beklenenden güçlü olunca, üreticiler stratejilerini yeniden gözden geçirmek zorunda kaldı.
FİYAT ARTIŞLARI VE MÜŞTERİ BASKISI
Samsung, sunucu bellek yongalarının fiyatlarını %60’a kadar artırdı. Nvidia CEO’su Jensen Huang, fiyat artışının önemli olduğunu kabul etti ancak Nvidia’nın yeterli tedarik sağladığını belirtti. Google, Amazon, Microsoft ve Meta, Micron’dan fiyat bağımsız olarak tedarik isteğinde bulundu.
Çinli firmalar, Samsung ve SK Hynix üzerinde tahsisat için baskı kurmak üzere yöneticiler gönderdi. Katılımcılar, “Herkes tedarik için yalvarıyor” dedi. Ancak geleneksel çipler için yeni fabrikalar 2027 veya 2028’den önce faaliyete geçmeyecek.
AKILLI TELEFON ÜRETİCİLERİ DE ETKİLENDİ
Xiaomi ve Realme, bellek maliyetlerindeki artışlar nedeniyle akıllı telefon fiyatlarını artırmak zorunda kalabileceklerini açıkladı. Realme Hindistan Pazarlama Direktörü Francis Wong, maliyet artışlarının “akıllı telefonların ortaya çıkışından bu yana eşi benzeri görülmemiş” olduğunu ve fiyatların yüzde 20-30 artabileceğini söyledi.
ASUS, Kasım ayında dört aylık envantere sahip olduğunu açıklayarak gerektiğinde fiyatları ayarlayacağını belirtti. Tayvanlı Winbond, kapasite artırımına giderek müşterilerden gelen uzun vadeli talepleri karşılamaya çalışıyor.
ELEKTRONİK PERAKENDECİLERİNDE KITLIK VE FİYATLAR
Tokyo’nun Akihabara bölgesindeki elektronik mağazalar, stokçuluğu önlemek için bellek ürünleri alımını kısıtlıyor. Bazı ürünlerin fiyatları son haftalarda keskin şekilde yükseldi; 32 GB DDR5 bellek yaklaşık üç kat artarak 47.000 yene(yaklaşık 302 dolar), üst düzey 128 GB kitler ise 180.000 yene (1.155 dolar) çıktı.
Zamlar, müşterileri ikinci el pazarına yönlendiriyor. Shenzhen’deki Polaris Mobility’de satış müdürü Eva Wu, fiyatların o kadar hızlı değiştiğini, bazı durumlarda saatlik olarak güncellendiğini belirtti. Kaliforniya merkezli Caramon firması da geri dönüştürülmüş düşük kaliteli bellek yongalarına olan talebin arttığını ifade etti.
Haber, teknoloji sektöründen perakendeye kadar geniş bir yelpazede bellek krizinin etkilerini ayrıntılarıyla ortaya koyuyor.
patronlardunyasi.com